تکمیل شبکه خدا آفرین و توسعه زنجیره کشاورزی و جهش تولید در منطقه مغان

به گزارش برنا؛ شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین بزرگترین و مدرن‌ترین شبکه شمالغرب کشور است که آب مورد نیاز آن از طریق سد مخزنی خدا آفرین و سد تنظیمی-انحرافی قیزقلعه تامین و با وسعت ۴۳ هزار هکتار در محدوده استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل اجرا می‌گردد و اغلب اراضی آن در حدود ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار در محدوده استان اردبیل در قالب چهار ناحیه عمرانی مختلف قرار دارد.

عملیات اجرایی شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین از سال ۱۳۸۳ شروع شده که تا ابتدای دولت یازدهم این طرح ۱۷ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و از سال ۱۳۹۳ به محض دریافت اعتبارات مربوط به طرح‌های مرزی در کمتر از سه سال این طرح به پیشرفت فیزیکی ۵۸ درصدی رسید و هم‌اکنون با پیشرفت فیزیکی ۸۰ درصد در آستانه تکمیل و افتتاح قرار گرفته است.

این شبکه با هدف استفاده بهینه و مهار آب‌های مرزی ، اجرای الگوی کشت، تغییر اراضی از دیم به مزارع آبی، جلوگیری از مهاجرت عشایر ، افزایش تولید محصولات زراعی و باغی ، بهبود وضعیت اقتصادی منطقه ، افزایش میزان اشتغال زایی در منطقه و بهره‌گیری از شیوه‌های نوین آبیاری در استان اردبیل اجرا می‌شود.

مشخصات فنی شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین:

شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین دارای ۴۳ باب ایستگاه پمپاژ، چهار پست برق ۱۳۲.۲۰ کیلوولت و یک پست برق ۱۳۲.۲۳۰ کیلوولت مغان و همچنین بالغ بر ۳۰۰ کیلومتر خطوط نیرورسانی ۱۳۲ کیلوولت و ۹۲ کیلومتر کانال اصلی می‌باشد و تاکنون نواحی عمرانی اول و دوم تا ۴۳ کیلومتری کانال اصلی با هدف تامین آب آب‌اندازی شده است.

طول این شبکه بالغ بر ۱۴۴ کیلومتر است که بخش عظیمی از آن به میزان ۹۲ کیلومتر در خاک استان اردبیل قرار داشته و در حال حاضر با پیشرفت فیزیکی ۸۴ درصد در حال اجرا است.

شبکه پایاب سد خدا آفرین به چهار بخش عمرانی تقسیم شده که هرکدام از این بخش‌ها در مناطق مختلف در دست اجراست. تاکنون ناحیه عمرانی اول و قسمتی از ناحیه دوم شبکه خدا آفرین با احداث یک ایستگاه پمپاژ پنج مترمکعبی و انتقال آب از کانال مغان تکمیل شده و با تامین منابع انتظار می‌رود فازهای بعدی هم در زمان مقرر به اتمام برسد.

در سال‌های اخیر گام‌های بلندی برای تامین و تکمیل زیرساخت‌های بخش آب و کشاورزی استان اردبیل برداشته شده بطوریکه ناحیه عمرانی اول با ۱۳ ایستگاه پمپاژ در سطح پنج هزار هکتار به بهره‌برداری رسیده و ناحیه عمرانی ۲ و بخشی از خلیل‌لو نیز در سطح هزار و ۲۷ هکتار عملیاتی شده که سه هزار و ۳۴۹ هکتار به صورت کلاسیک ثابت، ۱۰۷ هکتار به صورت سنترپیوت و ۸۱۴ هکتار هم به صورت قطره‌ای آبیاری می‌شود.

ناحیه عمرانی سه و چهار نیز ۱۰ هزار و ۴۲۹ هکتار را شامل می‌شود که ۹ هزار و ۲۲۴ هکتار به صورت کلاسیک ثابت و ۹۰۷ هکتار آن به صورت سنترپیوت و ۲۹۸ هکتار آن به صورت اسپری بوم در دست اجرا است.

همچنین سیفون دره‌رود به عنوان شاهرگ اصلی شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین با ۷۶ درصد پیشرفت در حال اجراست. این سیفون با ظرفیت ۶۰ مترمکعب بر ثانیه دارای پنج رشته لوله فولادی به قطر ۲۸۰۰میلیمتر و هر رشته به طول بیش از ۲ کیلومتر است.

رعایت الگوی کشت و واگذاری اراضی با تشکیل تعاونی‌ها در خدا آفرین

یکی از مشکلات اصلی شبکه آبیاری خدا آفرین علاوه بر کمبود اعتبارات، رعایت نشدن الگوی کشت در نواحی اول و دوم ، افزایش میزان کشت هندوانه در این ۲ ناحیه، واگذاری اراضی خارج از دستورالعمل و توزیع نامناسب آب در بین بهره‌برداران منطقه مغان است که استاندار اردبیل در بازدید از این طرح ، بر رفع فوری مشکلات مربوط به نحوه واگذاری ، توزیع عادلانه آب و رعایت الگوی کشت تا تکمیل طرح تاکید کرد.

سیدحامد عاملی با بیان اینکه شبکه‌های اصلی پایاب خدا آفرین در منطقه مغان تا پایان شهریورماه تکمیل شده و به بهره‌برداری خواهد رسید ، افزود: یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های موثر در تولید ثروت استان طرح‌های بخش آب است که در این بخش برنامه مفصلی در دست اجراست.

وی اضافه کرد: یکی از طرح‌های مهم استان در حوزه آب مربوط به پایاب خدا آفرین است که با عزم دولت مردمی آیت‌الله رئیسی مشکل مالی این طرح از محل منابع صندوق توسعه ملی رفع شده و هم اکنون در آستانه تکمیل قرار دارد.

استاندار اردبیل با اشاره به نقش پایاب خدا آفرین در افزایش محصولات کشاورزی استان اظهار کرد: با تکمیل شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین طبق برنامه تدوین شده ۵۰۰ هزار تن به تولید محصولات کشاورزی استان افزوده خواهد شد.

وی با بیان اینکه با اجرای این طرح ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار اراضی استان زیر کشت آبی خواهد رفت، افزود: یکی از بخش‌های مهم این طرح که نقش اساسی در تامین برق چهار ناحیه عمرانی دارد، احداث پست فوق توزیع مغان است که ظرف یک ماه تا ۴۵ روز آینده به بهره‌برداری کامل می‌رسد.

افتتاح شبکه‌ اصلی پایاب خدا آفرین در شهریورماه سال جاری

استاندار اردبیل مهم‌ترین بخش طرح را تکمیل شبکه‌های اصلی پایاب عنوان کرد و افزود: برای تکمیل نواقص شبکه‌های اصلی این چهار ناحیه ۱۸ قرارداد به ارزش سه هزار میلیارد ریال منعقد شده که پیش بینی می‌شود تا پایان شهریورماه امسال شبکه‌های اصلی این پایاب به طور کامل به بهره‌برداری برسد.

وی درباره تکمیل شبکه‌های فرعی این طرح افزود: شبکه‌های فرعی توسط وزارت جهاد کشاورزی اجرا می‌شود و منابع مورد نیاز این بخش هم به طور کامل تامین شده است.

عاملی اضافه کرد: از ۴۳ ایستگاه پمپاژ مورد نیاز این شبکه ۱۴ مورد در ناحیه اول تکمیل شده و بقیه ایستگاه‌ها هم بین ۳۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

وی ادامه داد: شبکه‌های اصلی تا پایان شهریور و کل طرح هم آبان ماه امسال به عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های زیرساختی استان تکمیل خواهد شد.

بخشی از اراضی ملی منطقه مغان به ۲۲ هزار بهره‌بردار واگذار می‌شود

استاندار اردبیل درباره واگذاری اراضی پایاب خدا آفرین به بهره‌برداران منطقه مغان گفت: با تکمیل طرح بخشی از ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار اراضی پایاب خدا آفرین در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه با تکمیل شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین ۱۰ هزار شغل جدید در بخش کشاورزی استان ایجاد خواهد شد ، افزود: تغییر الگوی کشت در پایاب شبکه خدا آفرین با توجه به محدودیت منابع آبی مورد توجه جدی است و مقرر شده ۲۲ هزار هکتار با تشکیل تعاونی‌ها به بهره‌برداران منطقه بر اساس رعایت الگوی کشت واگذار شود که از این میزان ۱۵ هزار هکتار از سوی هیات هفت نفره برای واگذاری تایید شده است.

عاملی اظهار کرد: شهروندان و اهالی منطقه با تشکیل تعاونی و قراردادی که با وزارت جهاد کشاورزی منعقد می‌کنند این اراضی را در اختیار می‌گیرند و امیدواریم تا پایان اجرای طرح واگذاری اراضی هم انجام شود و مردم بتوانند از این ظرفیت مهم منطقه بهره‌مند شوند.

اختصاص ۳۳ هزار میلیارد ریال برای تکمیل شبکه خدا آفرین

یکی از دلایل اصلی تاخیر در تکمیل شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین نبود اعتبار لازم بود که برای تسریع و تکمیل آن سال گذشته ۳۳ هزار میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی به این طرح اختصاص داده شد و در صورت تسریع عملیات اجرایی و اتمام ایستگاه‌های پمپاژ ، طرح برای آبان ماه سال جاری آماده افتتاح می‌شود.

علی حیدری اناری ، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل در این باره گفت: سال گذشته از محل صندوق توسعه ملی برای مهار آبهای مرزی استان ۳۸ هزار میلیارد ریال اختصاص داده شد که ۳۳ هزار میلیارد ریال آن مربوط به شبکه آبیاری خدا آفرین می‌باشد.

وی روند عملیات اجرایی طرح شبکه آبیاری خدا آفرین را مطلوب ارزیابی کرد و افزود: ناحیه عمرانی اول و دوم این شبکه بر اساس استانداردهای روز و مدرن اجرا شده و از ناحیه عمرانی سوم و چهارم هم کانال اصلی، ایستگاه‌های پمپاژ اصلی و بخشی از شبکه اجرا شده است.

حیدری اناری سیفون دره‌رود خدا آفرین را به‌عنوان شاهرگ اصلی تامین آب در ابتدای شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین دانست و گفت: این بخش از طرح آبیاری و زهکشی خدا آفرین به منظور انتقال آب از سدهای خدا آفرین و قیز قلعه‌سی اجرا می‌شود که با اتمام این طرح ۶۰ مترمکعب بر ثانیه آب به شبکه مذکور قابل انتقال خواهد بود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل ادامه داد: کانال اصلی خدا آفرین در منطقه مغان در طول مسیر ۹۲ کیلومتری خود ۶ دستگاه سیفون دارد که از این تعداد، سیفون دره‌رود به طول ۲ هزار و ۱۶۰ متر با ظرفیت ۶۰ مترمکعب بر ثانیه و با استفاده از پنج رشته لوله فولادی به قطر ۲ هزار و ۸۰۰ میلیمتر اجرا می‌شود.

حیدری اناری افزود: طرح سیفون دره‌رود به منظور امکان بهره‌مندی سریع و فراهم کردن امکان انتقال آب از تاسیسات بالادستی اجرا و پس از تکمیل سازه‌های ورودی و خروجی، امکان انتقال آب با دبی ۲۵ مترمکعب بر ثانیه را فراهم خواهد کرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل ارزش روز کل طرح شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین اعم از تاسیسات و تجهیزات اجرا شده بالغ بر ۱۰۰ هزار میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری از این طرح عظیم تولید سالانه محصولات زراعی و باغی مغان از ۱.۵ میلیون تن به ۲ میلیون تن افزایش یابد.

وی میزان پیشرفت فیزیکی کل طرح را ۸۴ درصد اعلام کرد و گفت: هم‌اکنون میزان پیشرفت فیزکی ناحیه عمرانی اول ۹۴ درصد ، کانال اصلی ناحیه عمرانی دوم ۹۷.۵ درصد، کانال اصلی ناحیه عمرانی سوم ۹۷ درصد و ناحیه عمرانی چهارم هم به ۷۶ درصد رسیده است.

الگوی کشت در پایاب خدا آفرین رعایت نشده است

بر اساس رعایت الگوی کشت، واگذاری اراضی پایاب خدا آفرین در قالب تعاونی‌ها مطابق بخشنامه وزرات جهاد کشاورزی با هدف یکپارچه‌سازی اراضی در دستور کار می‌باشد اما بخشی از اراضی پایاب در سال‌های اخیر خارج از الگوی کشت و بدون تشکیل تعاونی‌ها به بهره‌برداران واگذار شده است.

در بازدید استاندار اردبیل از شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین، فرمانداران پارس‌آباد ، بیله‌سوار مغان و اصلاندوز مغان خواستار رعایت الگوی کشت ، توزیع عادلانه آب، و واگذاری اراضی با تشکیل تعاونی‌ها در شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین شدند.

جابر جهان بین ، فرماندار شهرستان پارس‌آباد مغان هم با بیان اینکه واگذاری اراضی با تشکیل تعاونی‌ها ضروری است ، گفت: توزیع آب با هماهنگی جهاد کشاوری مشکلاتی را در منطقه بوجود آورده و با وجود مقررات صورت گرفته باز الگوی کشت در شبکه پایاب خدا آفرین رعایت نشده است.

وی افزود: با وجود محدویت منابع آبی نه تنها الگوی کشت در پایاب خداآفرین رعایت نشده بلکه نزدیک پنج هزار هکتار هندوانه در این شبکه زیر کشت آبی رفته است.

جهان بین با بیان اینکه ۸۵۰ هکتار اراضی در خدا آفرین بر اساس الگوی کشت زیر کشت آبی رفته است ، ادامه داد: در این شبکه یک هزار و ۵۰۰ هکتار مرتع هم به صورت غیر قانونی از سوی سودجویان و متصرفان کشت شده که باید جلوی تخریب این اراضی ملی گرفته شود.

فرماندار پارس‌آباد مغان بیان کرد: یکسری مشکلات هم در توزیع آب و پمپ‌های غیرمجاز در پایاب وجود دارد که شرکت آب منطقه‌ای باید جلوی این تخلفات را بگیرد.

صمد روحی ، فرماندار اصلاندوز مغان هم در این باره گفت: الگوی کشت در پایاب خدا آفرین رعایت نشده و در ناحیه عمرانی یک مقدار قابل توجهی از اراضی زیر کشت هندوانه رفته است.

وی افزود: تشکیل تعاونی‌ها برای واگذاری اراضی پایاب خدا آفرین ضروری است ، در ناحیه عمرانی اول پنج سال است عملیات کشت شروع شده ولی واگذاری‌ها به صورت صحیح صورت نگرفته است.

روحی افزایش کشت گندم در پایاب خدا آفرین را خواستار شد و اظهار کرد: در ناحیه عمرانی اول خدا آفرین یک هزار و ۸۰۰ هکتار گندم زیر کشت آبی رفته و بقیه نیز مربوط به پنبه و دیگر محصولات است.

فرماندار اصلاندوز افزود: در ناحیه عمرانی دوم هم کلا هندوانه کشت شده و شرکت آب منطقه‌ای استان باید با این افراد که خارج از برنامه الگوی کشت اقدام به کشت هندوانه و یا دیگر محصولات کرده‌اند برخورد قانونی کرده و از اختصاص آب به این افراد جلوگیری کند.

روحی ادامه داد: توزیع عادلانه آب در ناحیه عمرانی اول و دوم و رعایت الگوی کشت خواسته اصلی کشاورزان منطقه اصلاندوز از شرکت آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی استان است و خواسته اصلی آنها این است با کشاورزانی که خارج از الگوی کشت اقدام به کشت دیگر محصولات کردند برخورد قانونی صورت گرفته و از اختصاص آب به این افراد ممانعت شود.

صاحبعلی اصغری فرماندار بیله‌سوار مغان هم در این باره گفت: عدم رعایت الگوی کشت یک معضل اصلی در پایاب خدا آفرین محسوب شده و نباید این امر به یک مساله اجتماعی تبدیل شود.

وی افزود:در پایاب خدا آفرین رعایت الگوی کشت مورد مطالبه جدی کشاورزان بیله‌سوار مغان است و خواسته ما هم رعایت حقابه بین سه شهرستان است که باید به صورت عادلانه صورت بگیرد.

 استان اردبیل ۱۸ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که معادل ۱.۰۹ درصد از مساحت کل کشور ایران است.

۴۳.۶ درصد از مساحت این استان شامل ۸۱۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی، ۵۰.۴ درصد معادل ۹۴۹ هزار هکتار مرتع، ۳.۵ درصد برابر با ۶۳ هزار هکتار جنگل و مابقی نیز مربوط به سایر کاربری‌هاست.

استان اردبیل کمتر از یک درصد مساحت ایران را دارد ولی با تولید سالانه ۴.۵ میلیون تن انواع محصول کشاورزی ، چهار درصد تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.

این استان با تولید حدود ۴۰۰ هزار تن گندم، ۸۵۰ هزار تن سیب زمینی و ۴۵۰ هزار تن انواع محصولات باغی، سهم عمده‌ای در تامین نیاز به محصولات کشاورزی کشور دارد.

۷۵۰ هزار هکتار از اراضی استان اردبیل کشت می‌شود که ۲۷۰ هزار هکتار آن اراضی آبی و ۴۸۰ هزار هکتار نیز جزو اراضی دیم است.

محصول گندم با حدود ۲۹۰ تا ۳۰۵ هزار هکتار و محصول جو با حدود ۹۰ تا ۱۲۰ هزار هکتار، بیشترین سهم اراضی کشت محصول کشاورزی در استان اردبیل را دارد.