برگزاری مراسم ختم مرگ نخل ها در خرمشهر / خشک شدن ۶ میلیون نخل

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، ساعت ۱۰ امروز جمعه ۲۹تیرماه سال ۱۳۹۷، در حسینیه سیدالشهدا (ع) در بازار دهکده بریم آبادان مجلس ختمی بر‌پا است که همه مردم ایران به این مراسم دعوت هستند.

این مجلس ختم نه در سوگ پدر کسی است نه سوگ مادر بزرگ و عمو.... این مجلس برای مرگ نخل ها است . مجلسی برای بی جان شدن تدریجی سرمایه ملی که ممر معیشت مردمان جنوب کشورمان است. خاکی که روزگارانی خون ها ریخته شد و جوان ها پر پر شدند تا نگذارند  ذره ای از آن جولانگاه بیگانگان شود، حالا، درست در سی امین سالگرد آتش بس جنگی نابرابر، باز زخم های کهنه اش نو شد. زخم هایی که گویی در گذشت سال ها خیال خوب شدند ندارند. جنوب این بار نه برای جوانان به خون غلطیده اش، نه برای آب و نه برای هوا، بلکه برای  ۶ میلیون نخلی که منبع درآمد درصد زیادی از مردمانش است به سوگ نشسته است .

نخل ها را می توان از مهمترین گونه های درخت در کشور ایران نام برد. تنه این نوع درخت در ساختمان سازی استفاده می شود. همچنین درخت ثمر بخشی است که هر قسمت آن از خرما تا تنه و لیف آن مورد بهره برداری است. زیبایی نخل و تحمل میزان بالای دمای بالا و تشنگی سبب شده است تا این درخت در مناطق گرمسیر کاشته شود. اما تعداد این سرمایه بزرگ ملی از ۶ میلیون در سال های اخیر به ۱ میلیون رسیده است. سرمایه ای که علاوه بر تامین معیشت مردم، مبلغی زیادی را از طریق صادرات خرما به کشور واریز می کند که این مبلغ قابل چشم پوشی نیست. متاسفانه اخیرا درخت های نخل خوزستان در مقیاس انبوهی خشک و سپس قطع می شوند.

برای بررسی علل رخ دادن این اتفاق تلخ  به سراغ محمد نژاد زاده،  معاونت سازمان تعاون روستایی خوزستان و یکی از مدیران سابق جهادکشاورزی خوزستان و جاسم حزباوی  مدیر تعاونی نخلداران خوزستان رفتیم  که آنچه آنها گفتند  در ادامه می خوانید.

وی در باب علل خشک شدن نخل های خوزستان، شوری آب را یکی از علل این حادثه خواند و چنین اذعان داشت:« حجم ورودی آب رودخانه کارون به شدت کاهش پیدا کرده است. از این رو آورد رودخانه کم شده است و در نتیجه شاهد پیشروی آب شور دریا در این رودخانه هستیم در نتیجه میزان شوری آب رودخانه کارون( EC) هستیم.»

او در ادامه افزود:« وقتی میزان شوری آب از حد استاندارد بالاتر رود، برای گیاه غیرقابل تحمل می شود چرا که در اینجا آب نمی تواند املاح مورد نیاز  را از خاک به  گیاه منتقل کند در نتیجه درخت خشک می شود.»

او در خصوص علت قطع کردن نخل ها گفت:« متاسفانه نخل جز درخت هایی است که چنانچه سرشاخه آن خشک شود، گیاه کاملا میمیرد چرا که نخل فقط یک جوانه انتهایی دارد که اگر خشک شود، درخت خشک می شود. چون این جوانه انتهایی است که موجب رشد نخل شود. در فرهنگ عامیانه جنوب آمده است که نخل اگر سرش قطع شود می میرد. در نتیجه ‌وقتی جوانه آب خود را از دست می دهد  ، قابلیت تکثیر خود را از دست داده  و سلول های بنیادین جوانه از بین می روند.وقتی سلول های بنیادین جوانه از بین رود سلول های جوانه تکثیر نمی شود و تبدیل به جسم بی جانی می شود که امیدی به برگشتش نیست لذا کشاورز چاره ای  جز بریدن نخل ندارد. این بریدن یا برای تغییر کاربری انجام می شود یا برای شیرین کردن  دوباره زمین و کاشت مجدد درخت نخل انجام می شود.»

او در خصوص تاثیر سد گوتوند بر شوری آب و در نتیجه قطع درختان گفت:« هنگام احداث این سد، صاحب نظران اعتراضات بسیاری به احداث آن کردند چرا که معتقد بودند که به علت قرار گرفتن بستر دریاچه بر روی یک کوه نمک، باعث شور شدن آب رودخانه کارون خواهد شد. نمی خواهم که از سد گوتوند دفاع کنم ولی باید گفت تنها مقصر این جریان سد گوتوند نیست چرا که کارون از منابع دیگری هم تغذیه می شود.درست است که با احداث این سد آب رودخانه کارون شور شد اما شوری که موجب خشک شدن و در نتیجه قطع درختان نخل شده است به علت پیشروی آب دریا در رودخانه کارون به علت کم شدن آورد حجم رودخانه است طوری که آورد آن طی ۴۰ سال ۷۵ درصد کاهش داشته است و از یک چهارم حجم گذشته کم تر شده است و در نتیجه در اثر جزر و مد دریا، آب دریا در بستر رودخانه پیشروی کرده است.»

نژادزاده در ادامه افزود:« سیستم آبیاری جنوب کشور بر مبنای جزر و مد دریا است.در گذشته بر اثر جزر و مد آب شیرین به سمت نخلستان ها هدایت می شدند و وارد نهرهایی می شد که وظیفه آبیاری نخل ها را داشتند.با این شرایط سیستم آبیاری طبیعی نخل ها از حیص انتفاع خارج شده است چرا که سطح آب شیرین به شدت تنزل پیدا کرده است.»

معاون سازمان تعاون روستای خوزستان در خصوص راهکار حل این معضل را چنین بیان داشت:« راهکار اصلی آن این بود که از ابتدا به طبیعت درختان دست نمی زدیم اما در حال حاضر راهکار آن جلوگیری از کمتر شدن حجم آب رودخانه کارون است. برای اینکار نباید آب بیشتری از  سرشاخه های این رودخانه منتقل شود. همین الان اطلاع موثق در دسترس است که از سرشاخه های رودخانه کارون، آب  منتقل می شود و بعد از این اتفاق کارون به رودخانه فصلی خشکی تبدیل می شود در صورتی که به علت متصل بودن به دریا رودخانه فصلی نیست اما زاینده رود از ابتدا به دلیل منتهی بودن به تالاب گاو خونی رودخانه فصلی بوده است. جلوی این انتقال ها باید گرفته شود چرا که نه تنها نخل ها بلکه حیات در این رودخانه از بین خواهد رفت.»

نژاد زاده گفت:« انتقال آب، آن هم تنها برای احداث پروژه ای در برخی استان ها که سودآوری آن ها مورد شک است به بهای از دست دادن سرمایه ملی به هیچ وجه عملی منطقی نیست. »

او در ادامه در خصوص روش های جدید آبیاری برای جلوگیری از خشک شدن نخل ها گفت:« اخیرا  طرحی مبتنی بر مسدود کردن نهرهای قدیمی و پمپاژ آب به نخلستان ها و ایجاد شبکه آبیاری مدرن در حال پیگیری و فراهم سازی زیر ساخت ها است اما نباید فراموش کرد که برای اجرا همین طرح هم باید آب شیرین در بستر رودخانه کارون موجود باشد تا به شبکه آبیاری مدرن پمپاژ شود. در این شرایط و با وجود آب شور در بستر رودخانه کارون، تنها آب شور به نخلستان ها پمپاژ می شود که باعث تشدید بحران می شود.»

مرگ 6 میلیون نخل تشنه

در ا‌دامه در خصوص ابعاد این اتفاق تلخ برای نخل های جنوب کشور با مدیر تعاونی نخلداران خوزستان، جاسم حزباوی گفت و گویی داشتیم که در ادامه می خوانید.

وی در باره علت خشک شدن نخیلات گفت:« هم ریزگردها ،هم شوری آب در خشک شدن درختان نخل تاثیرگذار بود.  برای پژوهش از نخیلات در خصوص علت خشکی، پژوهشگرانی از دانشگاه شهید چمران از نخلستان ها بازدیدهای متعددی به عمل آوردند. در نتیجه، بسیاری از پژوهشگران معتقد بودند این بیماری ژنتیکی است اما برخی دیگر چنین نظری نداشتند و در عوض آن را با شوری آب مرتبط می دانستند.»

او در ادامه گفت:« گرچه نخل درختی مقاوم به خشکی و عطش است اما شوری بالا آب می تواند درخت را از پا درآورد که با وضع کم آبی و شوری آب می توان گفت این وضعیت بدتر نیز خواهد شد.»

حزباوی در خصوص مناطقی که نخلستان دارند و درصد خشک شدن نخلستان های این مناطق گفت:« در حال حاضر اکثر نخلستان های آبادان و خرمشهر خشک شده اند و تنها اسکلتشان باقی مانده و ثمر ده نیستند. عمده نخیلات ما که در شادگان است هم به علت کم آبی  ضربه بزرگی خورده اند حتی نخیلات حاشیه کارون هم از کن آبی و شوری آب در حال خشک شدن هستند. در حال حاضر تعداد نخل های خوزستان از تعداد ۶ میلیون طی ۴۰ سال به یک میلیون رسیده است و با توجه به تاثیر اقتصادی که این نخلستان ها بر معیشت مردم می گذارند، هر آسیبی به آن ها مستقیما بر زندگی مردم اثر می گذارد.»

مدیرعامل تعاونی نخلداران در خصوص ارزش اقتصادی که از طریق تولید و صادرات خرما عاید می شود گفت: «خوزستان با تولید ۱۹۰هزار تن خرما در سال، دومین استان تولید کننده خرما بعد از کرمان در کشور است  که از این رقم حدود ۶۰هزار تن آن صادر می شود که با این حساب اولین استان صادرکننده خرما در کشور است و استان های دیگر تنها مصارف داخلی را تامین می کنند.»

جاسم حزباوی درباره تاثیر خشک شدن نخل ها بر اقتصاد و وضعیت زندگی مردم خطه جنوب گفت: « بافت خرمشهر و آبادان و به گونه ای است که تنها منبع درآمدشان و تنها گونه کشت در این منطقه همین درختان نخل هستند. مردمی که تنها منبع درآمدشان نخل است، قطعا با هر مشکلی برای نخل ها زندگیشان تحت تاثیر قرار می گیرد. در شادگان نیز وضع چندان تفاوتی ندارد علاوه بر اینکه شادگان سالهاست با معضل کم آبی در حال دست و پنجه نرم کردن است.»

مدیرعامل تعاونی نخلداران،جاسم حزباوی در پایان از مسوولان تصمیم گیرنده درخواست کرد که برای حمایت از نخل ها و حل معضل و جلوگیری از تشدید بحران اقدامات مقتضی به عمل آورند.