روزه داری، چرا و چگونه؟!

همه آنچه درباره روزه و اثرات شگفت انگیز آن باید بدانید

۱۳۹۰/۰۵/۱۲ - ۱۸:۲۰:۵۴
کد خبر: ۶۸۰۳۵
همه آنچه درباره روزه و اثرات شگفت انگیز آن باید بدانید
روزه داری فریضه ای است که اثرات جسمانی و روانشناختی خاص خود را دارد.

به گزارش خبرگزاری برنا، روزه داری فریضه ای است که اثرات جسمانی و روانشناختی خاص خود را دارد. تاثیرات روزه داری بر ساحت روانشناختی انسان را می توان از جنبه های مختلفی بررسی کرد. آنچه در این میان بسیار مهم به نظر می آید آن است که روزه داری جدا از خاستگاه مذهبی آن که در یک دستگاه ایدئولوژیک معنا پیدا می کند، به عنوان یک الگوی رفتاری و فکری می تواند تاثیرات متفاوتی داشته باشد.

کنترل محرک

آنچه که در پایه ترین مفاهیم روزه وجود دارد، تقوا و پرهیز از چندی اعمال و افکار است. در واقع عدم انجام بعضی اعمال و جلوگیری از بعضی افکار، امکان تمرکز ما را بر عناصر درونی افزایش می دهد. در واقع کنترل محرک های نامناسب فضای روانشناختی ما را از اثرات محرک های نامناسب باز می دارد و ما را برای توجه به عناصر دیگر وجودمان آماده می کند.

الگوی جدید زندگی

تغییر در سبک مداوم زندگی در واقع تغییر نگرش، رفتار و در کل نوع دیالکتیک ما با محیط است. زندگی روزمره و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فشارهای زندگی در بسیاری از مواقع ما از مشاهده خود و مفاهیم عالی زندگی باز می دارد. گاهی چنان اسیر زندگی می شویم که زمانی برای خود شناسی، تغییر در نگرش ها، توجه به دیگران و محیط برای ما باقی نمی ماند. ماه رمضان به عنوان یک فریضه باعث می شود بعد از یک خوگیری، حساسیت جدیدی نسبت به محیط، خود و دیگران پیدا کنیم.
 
کنترل خویشتن

یکی از اساسی ترین مفاهیم موجود در روزه داری، افزایش خویشتن داری است. فرد روزه دار با یک تعهد شروع به روزه داری می کند، مدام خود را زیر نظر می گیرد، در برابر خواسته های خود مقاومت می کند و در پایان روز با احساس خرسندی و پیروزی که به نوعی پاداشی درونی است، روزه را به پایان می رساند. در واقع مکانیزم موجود در روزه داری بسیار شبیه مکانیزم درمانی کنترل خویشتن در روانشناسی است. در این تکنیک از فرد خواسته می شود تا ضمن پایش رفتارهای نامطلوب خود (Self Monitoring)، به ارزیابی آن رفتار پرداخته (Self Evaluation) و با جایگزینی رفتارهای مطلوب یا رفتارهای ناهمساز با رفتار نامطلوب، پاداش دریافت کند (Self Reward).

روزه داری با چنین مکانیزمی باعث افزایش کنترل خویشتن می شود و افزایش کنترل بر خویشتن منبع اطلاتی محکمی برای احساس تسلط است و احساس تسلط و کنترل بر خود یکی از منابع اعتماد بنفس و عزت نفس است، چیزهایی که به ما احساس رضایت از خویشتن را منتقل می کنند.

به تاخیر انداختن خواسته ها اثرات دیگری هم به همراه دارد. عدم توانایی در تاخیر تمنیات درونی به صورت تیپیک، در بیماران کنترل تکانه دیده می شود. این افراد توانایی کنترل تکانه های درونی خود را ندارند. در بعضی از دیدگاه ها آنچه در این افراد ضعیف است یک من مدیریتی مستحکم است.

روان شناسان معتقدند که "ارضای فوری تمنیات (Immediate Gratification) یکی از مشخصه ها و عوامل خطر ابتلا به برخی از اختلالات از جمله اعتیاد به مواد مخدر و سوء مصرف الکی و مواد دیگر می باشد. افراد عجول، تکانشی، بیش فعال و . . . نیز در به تعویق انداختن تمنیات درونی خود مشکل دارند. این خصلت آثار زیان بار اجتماعی و خانوادگی بسیاری نیز دارد. بسیاری از کسانی که حقوق دیگران را رعایت نمی کنند چه بسا دارای این خصیصه اند. یکی از جلوه های روزه، تمرین به تعویق انداختن ارضای تمنیات درونی (Delayed Gratification) است.


خود شناسی

این موضوع که ما چه و یا که هستیم در هر ایدئولوژی، معنایی متفاوت دارد. ولی می توان شیوه ها و مکانیزم های مشترکی برای خودشناسی پیدا کرد.

کنترل محرک ها

خود پایی

خود ارزیابی

این یکی از شیوه های خودشناسی است که در مکاتب مختلف مذهبی و غیر مذهبی وجود دارد و در اسلام هم به عنوان یک جریان روزمره زندگی بسیار به آن تاکید می شود و ماه رمضان به عنوان زمانی ویژه برای این خودشناسی، لوازم فردی و محیطی این خودشناسی را مهیا می کند.
 
قدرت تطابق

ما برای تطابق ما محیط و شرایط مختلف نیاز به مهارت ها و شناخت توانایی ها و ضعف های خود داریم. شرایط سخت باعث می شود تا ما برای مقابله با کاستی ها و یا فشار ها از منابع درونی و یا بیرونی استفاده کنیم. روزه داری ما را در کشف منابع دورنی خود در مقابله با تنیده گی ها و شرایط سخت آماده می کند. اگرچه این این توانایی می تواند نتیجه طبیعی فشار باشد اما آنچه این فشار را از فشارهای معمول متمایز می کند، نگرشی است که از این فشار پشتیبانی می کند. در واقع نگرش ها می توانند معناهای متفاوتی برای پدیده های یکسان ایجاد کنند. وقتی فشار روزه داری به سمت یک خودشناسی، خدا شناسی و ارتقاء شخصی سوق داده می شود، معنای متفاوتی به خود می گیرد و ما را در کشف منابع درونی یاری می کند. وقتی فشار روزه داری به شکل ضیافتی تفسیر می شود که می توان بسیار از آن بهره مند شد، در واقع می تواند نگرشی جدید به پدیده ای باشد که در نگاه اول بسیار سخت است.

تاثیرات اجتماعی

این فریضه با تاکید بر فردیت و توجهاتی که به اجتماع دارد، اثرات روزه داری را به اجتماع نیز منتقل می کند. کاهش جرم و جنایت، دزدی، قتل و آسیب های اجتماعی از اثرات روزه داری است.

اما بایستی در نظر گرفت که روزه داری تاثیرات اولیه و ثانویه خاص خود را دارد. فردی که با آگاهی و توجه روزه می گیرد از اثرات روزه بهره مند می شود. منظور اثرات اولیه روزه است، چیزی که باعث ارتقاء فردی می شود اما اگر فردی با توجه به فشارهای محیطی و یا شرطی شدگی فرهنگی روزه داری کند، تنها از اثرات ثانویه روزه داری بهره مند می شود، بهره ای که شاید برای رسیدن به آن لزومی برای روزه گرفتن وجود نداشته باشد و می توان از راه های دیگر نیز به آن رسید.
 
فشار روزه داری با توجه به کاهش قند خون آستانه صبر و تحمل ما را کاهش می دهد و ما را تحریک پذیر می کند. کسانی که با زور روزه داری می کنند تنها روزی گرسنه با کج خلقی بیشتر را تجربه می کنند، روزه ای که اثری تربیتی ندارد. این شناخت است که ما را در بهره مندی از روزه داری کمک می کند؛ پس پیش از نخوردن، ندیدن، نگفتن، نشنیدن بایستی چرایی آن را کشف کنید وگرنه تنها تجربه ای خاص از نظر جسمانی، روانشناختی و محیطی داشته اید که اگر از قابلیت های آن برای شناخت و تغییر، آگاهی نداشه باشید تنها از اثرات وضعی آن بهره مند می شوید.
 
به یاد داشته باشید تاثیرات وضعی روزه داری را می توان از شیوه های دیگر نیز بدست آورد.

نظر شما