مهمانی که می خواهد صاحب خانه شود

سرویس اجتماعی برنا/ فاطمه احمد زاده

آیا اعلام اینکه مقصر اصلی آلودگی در تهران چیست مشکل را حل می کند؟ زیرا چندی است که مسئولان در صدد یافتن و اعلام کردن مقصران اصلی این معضل برآمده اند، واحدهای صنعتی، سوخت، خودروهای غیر استاندارد، ترافیک و در نهایت تغییر اقلیم که چندی است انگشت اشاره برخی مسئولان به سوی آنها نشانه رفته است. این در حالی است که بعد از اجرایی نشدن برنامه جامع کاهش آلودگی هوای استان تهران و پس از بازنگری های متوالی اکنون وارونگی دما  (اینورژن) و تغییرات اقلیمی به عنوان متهمان ردیف اول پدیده ای به عنوان آلودگی هوا در کلانشهر تهران معرفی شده اند.

به گفته کارشناسان در حوزه محیط زیست و هواشناسی تغییرات اقلیم پدیده ای نیست که در فصل خاص رخ دهد و این رخداد جوی به مرور زمان و باگذشت چندین سال ممکن است به وقوع بپیوندد.

 مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای استان تهران در این باره به برنا می گوید: «درست است که در حال حاضر پایتخت در یک شرایط پایدار به لحاظ جوی به سر می برد و میزان قابلیت اتمسفر برای پراکندگی بسیار پایین است اما این امر دلیل نمی شود که تقصیر آلودگی هوای تهران را به گردن تغییرات اقلیم و مسائل این چنین بیندازیم.»
با این وجود مدیریت شرایط نکته ای است که یوسف رشیدی آن را بهترین راهکار در چنین شرایطی می داند زیرا به گفته وی همه دنیا با مشکلات اقلیمی و مسائل مرتبط با آن درگیر هستند اما هنر مدیریت باید اینگونه باشد تا در شرایط نامناسب هواشناسی بتوانیم وضعیت آلودگی هوا را مدیریت کنیم.
بنابراین نظارت دقیق و جستجو برای یافتن راه حل اگر چه دشوار و زمان بر است اما با طراحی برنامه ریزی های مدیریتی می توان تا حد زیادی این مدت را کاهش داد یا از تبعات منفی آن کاست.

آلودگی مهمان همیشگی تهران بوده است

آلودگی در تهران موضوعی نیست که امسال برای این کلان شهر اتفاق افتاده باشد بلکه به گفته مسئولان و کارشناسان این معضل مهمان همیشگی تهران بوده است و فقط به دلیل شرایط جوی خودی نشان نمی داده و به چشم ظاهر دیده نمی شده است.

رشیدی با اشاره به آلوده بودن هوا در پایتخت طی سال های گذشته به همین میزان، ادامه می دهد: «مشکل اصلی در تهران تولید آلودگی به میزان بسیار بالاست و تنها چیزی که سال های گذشته به ماکمک می کرد این بود که شرایط به لحاظ هواشناسی مساعد بود و اجازه نمی داد تا آلودگی هوا رخی نشان دهد.»

با توجه به این اظهار نظرها می توان گفت به نظر می رسد این روزها مهمان ناخوانده تهران تصمیم دارد تا در صورت تعلل و غفلت میزبان صاحب خانه شود به ویژه این که امسال شاخصه های هواشناسی نیز نشان از تغییرات جوی دارد که این احتمال را افزایش می دهد.
همانطور که مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای استان تهران نیز از آن یاد می کند در حال حاضر به دلیل شرایط هواشناسی برای پخش و پراکندگی آلودگی در هوا مساعد نیست و عملا این امر باعث انباشت آلودگی و نمایان شدن آن شده است تا همه مناطق شهر را تحت تاثیر  قرار دهد.اما در این میان نکته قابل توجه این است که مدیرکل پیش بینی آب و هوای کشور از تاثیر پذیرفتن این پدیده در طول سال ها حتی دهه ها خبر می دهد، زیرا به گفته پرویز رضا زاده بروز تغییرات اقلیم مستلزم گذشت 40 تا 50سال زمان است. بنابراین در طول روند 50ساله ممکن است تغییرات اقلیمی در محیطی پدیدار شود بنابراین نمایان شدن این چنین تغییرات در جو در مدت زمان یکسال  یا چند ماه به لحاظ علمی بی معناست. براین اساس باز هم باید گفت این مدیریت کلیدی ترین راهکار برای برخورد با این پدیده است. شاید اگر نگاه به این واژه در طول سالیان گذشته کمی دقیق تر بود پایتخت چنین روزهایی را تجربه نمی کرد.


فروش تراکم با هدف کسب ثروت مساوی با تخریب پایتخت

پایداری هوا، تغییرات بلند مدت اقلیمی حتی تردد خودروها و وجود صنایع آلاینده در حالی مطرح می شود که این روزها مشکلی به نام فروش تراکم و انباشت ساخت و ساز به جمع مقصران این پدیده اضافه شده است. به گفته معاون عمرانی استاندار تهران در حال حاضر در پایتخت فروش تراکم با هدف کسب ثروت بسیار رواج دارد و ساخت و سازها در اطراف این کلانشهر و در مناطق و فضاهای سبز همچنان ادامه دارد که این امر باعث تشدید پدیده اینورژن در محیط شده است.

محمدرضا محمودی همچنین تخریب باغات و فضاهای سبز در کلان شهرها را علتی برای بروز این مشکل نه تنها در تهران بلکه در کلان شهرهای دیگر کشور می داند. وی معتقد است عده ای باغات تهران را تخریب کرده اند تا با هدف ایجاد ثروت، برج ها و آپارتمان هایی احداث کنند اما بعد از گذشت زمان دیگر با بروز آلودگی و رسیدن به مرز هشدار دیگر استفاده از این برج ها ارزشی ندارد زیرا مهم سلامت و تندرستی شهروندان است نه زندگی در بناهای مجلل.
بنابراین این روزها متهم جدیدی نیز به ردیف مقصران در آلودگی هوای پایتخت افزوده شده است، موضوعی که بی توجهی به آن می تواند در سال های آینده خود به مشکلی بزرگ برای این کلانشهر تبدیل شود.

مسدود شدن ریه های تنفسی تهران
جاری شدن اکسیژن در ریه های پایتخت اما موضوعی است که نیاز به فراهم شدن شرایط و زمینه هایی دارد که این روزها با بی توجهی به تراکم ساخت و سازها می رود تا روزنه تنفسی باقیمانده نیز مسدود شود و شهر به خفگی بیفتد، زیرا از نظر محمودی و براساس گفته کارشناسان تنها مجرای ورود بادی که از شمال تهران به این شهر وارد می شود، منطقه اوین درکه و نیز دره فرحزاد است که در حال حاضر به دلیل ساخت و سازهای مجاز و غیر مجاز این گلوگاه نیز مسدود شده است.
بی توجهی به اصول معماری و شهرسازی نیز از دیگر مواردی است که مدیرکل مدیریت بحران استان تهران به آن اشاره می کند. از نظر وی یکی از مشکلات اصلی پایتخت، شهرسازی نامناسب و استفاده از مصالح غیر استاندارد در ساختمان ها است، زیرا در حال حاضر مدل و شکل مهندسی بناها به صورت مکعب مستطیل بوده و به کارگیری بتون، فلز، گرانیت در مصالح ساختمانی امروزه به یکی از معضلات شهرسازی کلان در شهرها بدل شده است که باعث جذب شدید انرژی خورشیدی و عدم جریان هوا در سطح زمین می شود که در نهایت این امر منجر به گرم شدن سطح زمین خواهد شد.
حال چه باید کرد؟ مدیریت و نظارت دقیق جوابی است که این بار نیز می توان به این پرسش داد. 

تعطیلات پی در پی در تهران

در 5سال اخیر کل تعطیلات شهر تهران به دلیل آلودگی هوا کمتر از 5روز بوده است این در حالی که امسال در طول یکماه پایتخت به طور کامل 4روز تعطیل بوده است این در حالی است که در برخی روزها نیز برای مقابله با این بجران در راستای حفظ سلامت شهروندان فقط مدارس ابتدایی تعطیل اعلام شده است . از دیگر برنامه هایی که برای کاهش آلودگی این روزها روی میز مسئولان به چشم می خورد یک ساعت زودتر تعطیل شدن ادارات دولتی است. تدبیری که در ذهن من  و تو این نگاه را شکل می دهد که شاید این عوامل دست به دست هم بدهد و بتواند شرایط را فقط در حالت هشدار نگه دارد و به اضطرار نکشاند. آمار اعلام شده از سوی مدیر روابط عمومی اورژانس تهران خود گواهی بر این مدعاست که این روزها سلامت پایتخت نشینان نیز به این تدابیر گره خورده است، زیرا به گفته حسن عباسی در روزهای 9و 10 آذرما گذشته که همه ادارات و مراکز آموزشی تهران به دلیل افزایش میزان ذرات آلاینده در فضا تعطیل اعلام شده بود  باز هم تعداد مراجعات به اورژانس های سیار در میدان های پایتخت افزایش یافته است. به عبارتی در روز 9 آذرماه 80 نفر و در روز  بعد نیز 50شهروند تهرانی به اورژانس مراجعه کردند.
البته باید در نظر داشت این آمار از شرایط افرادی حکایت می کند که به این واحدها مراجعه کرده اند زیرا علاوه بر این مراجعات برخی شهروندان به مراکز درمانی در سطح شهر رفته یا در خانه مانده اند و خود تلاش کرده اند تا با شرایط کنار بیایند.

افزایش مراجعه بیماران تنفسی و ریوی به مراکز اورژانس

افزایش آمار مراجعات به مراکز درمانی به دلیل ابتلا به حملات آسم نیز موضوع دیگری است که نباید به آسانی از آن گذشت.به گفته محمد نجمی مدیر برنامه آسم در کشور طی روزهایی که آلودگی در شرایط هشدار قرار داشت وقوع حملات آسم در بیماران تهرانی افزایش یافت.

 این در حالی است که مدیر کل روابط عمومی اورژانس تهران اعلام می کند که کودکان، زنان باردار، افراد مسن، مبتلایان به بیماری های قلبی، آسم، امراض فرض تنفسی بیشترین افرادی هستند که در معرض خطر قرار دارند. عباسی این هشدار را به شهروندان می دهد که تنگی نفس، سردرد، ضعف و حالت تهوع را نادیده نگیرند زیرا از این موارد از مهمترین علائم ناشی از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا است.
 با این وجود به نظر می رسد که تعطیلات، کاهش ساعت کاری ادارات و اجرای طرح های ترافیکی در پایتخت از جمله برنامه هایی است که به طور قطع نخواهد توانست معضل آلودگی را در این کلان شهر به شکل ریشه ای حل کند،ولی آیا مسئولان خواهند توانست به برنامه های بلند مدت و اساسی برای رفع مشکل پایتخت بیندیشند، به عنوان نمونه برنامه ای مانند طرح جامع کاهش آلودگی هوای استان تهران که از 10سال گذشته قرار بود چاره ای برای پایتخت باشد با این وجود همچنان در گیر و دار بازنگری مسکوت مانده و به دلیل عدم همکاری سازمان ها و دستگاه های مسئول و عضو در اجرای این طرح جامع، همچنان به نتیجه نرسیده است .این درحالی است که ما تهران نشین ها امیدواریم بنا بر قول دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای استان تهران این طرح تا پایان سال جاری به تصویب نهایی در هیات دولت برسد و اجرایی شود. تا دیگر شاهد قرار گرفتن پایتخت در شرایط هشدار و ناسالم آن هم پی در پی و یک ماهه در پایتخت نباشیم.