خودروسازی ایرانی؛ ارتفاع پست!

بسیاری از مسئولان خودروساز مهمترین چالش کنونی صنعت خودرو ایران را عدم وجود فضای رقابتی می‌دانند و معتقدند باید صنعت خودرو ایران به سمت خصوصی‌سازی حركت كند اما هنوز هم شركت‌های اصلی خودروساز و برخی قطعه سازان بزرگ در حصار مدیریت و سلطه دولت هستند.

برخی معتقدنند تا صنایع خودرو در ایران خصوصی نشود، بسیاری از مشكلات حل نخواهد شد اما برخی دیگر نیز خصوصی سازی صنایع خودروسازی در ایران را بسیار پیچیده تلقی می‌کنند.

با وجود شرکت برزگی مانند ایران خودرو  که سه میلیارد دلار ارزش معاملاتی دارد این سوال مطرح می‌شود که آیا سرمایه‌داری وجود دارد که ریسک سرمایه‌گذاری حتی 10درصد از سهام این شرکت را، که چیزی در حدود 300 میلیارد تومان است تقبل کند؟

باید بدانیم که اولویت اصلی خصوصی‌سازی فراهم کردن بستر مناسب است به عنوان مثال آیا می‌توانیم مانند کشورهای توسعه یافته شرکت هارا به زیر قیمت کارشناسی شده بفروشیم و یا تسهیلات لازم با اقساط مناسب در اختیار خریداران قرار دهیم؟

باید متذکرشد هنوز بسیاری از بخش‌های قطعه‌ساز صنعت خودرو ایران نیز در دست دولت و در مواردی حتی عملكرد این شركت‌ها به خاطر دولتی بودن از بخش خصوصی كه از نظر سرمایه ضعیف‌تر هستنند بدتر است در خصوص این شركت‌ها نیز واگذاری تا كنون موفقیت قابل توجهی نداشته است و عمده شرکت‌های واگذار شده در جهت منفی بازدهی مالی داشته اند.

گره سر در گم خودروسازی در ایران با توجه به این که نه دولتی بودن این صنایع اثر بخش بوده است و نه خصوصی سازی آن چشم اندازی مناسب پیش روی کارشناسان قرار داده است، چگونه باید باز شود؟

طبیعی است آزاد سازی واردات خودرو و رقابتی کردن فضا میان خودروسازان بزرگ کشور از جمله راه هایی است که می تواند زمینه های ارتقای کیفی محصولات داخلی را فراهم کند با این وجود حمایت همه جانبه از خودروسازان بزرگ با قیمت‌های نجومی و نامناسب با توجه کیفیت خودروهای داخلی موجب شده است تا در طول سال‌هی متمادی خیابان ها و جاده های ایرانی با مدل های تکراری و کیفیت پایین خودروهای داخلی دست و پنجه نرم کنند.

صنعت خودروسازی ایران، پس از صنعت نفت فعال‌ترین صنعت ایران است.هم‌اکنون ایران با ساخت ۱،۳۹۵،۴۲۱ دستگاه خودرو و ۳۵،۹۰۱ دستگاه خودروی تجاری (در سال ۲۰۰۹) دوازدهمین خودروساز بزرگ دنیا و بزرگترین خودروساز خاورمیانه شده است.در سال ۲۰۰۹ ایران از لحاظ سرعت رشد صنعت خودرو مقام پنجم دنیا را پس از چین، تایوان، رومانی و هند کسب کرد.

در سال ۲۰۰۱، ۱۳ شرکت دولتی و خصوصی در ایران وجود داشت که در میان آنها ایران خودرو و سایپا صاحب ۹۴% از کل تولیدات بومی بودند.شرکت ایران خودرو با در سال ۲۰۰۱ با تولید پیکان (که بعدها در سال ۲۰۰۵، سمند جایگزین آن شد) ۶۱% بازار و سایپا در همان سال ۳۳% بازار خودروی ایران را به خودشان اختصاص دادند.

تولیدات خودروی ایران در چند گونه خودروی مختلف موجود است:خودروهای مسافری، چهار چرخ محرک، ون، کامیون‌ها، اتوبوس‌ها، مینی‌بوس‌ها و پیکاپ‌ها.در ایران حدود ۵۰۰،۰۰۰ نفر (تقریبا ۲.۳% تمامی نیروی کار) بطور مستقیم در صنعت خودروسازی و بسیاری دیگر در صنایع مرتبط کار با این صنعت کار می‌کنند.تقریبا ۷۵% کل تولیدات خودروی کشور را خودروهای مسافری و ۱۵% آن را خودروهای پیکاپ دربر می‌گیرند.