خواب زمستانی کتابفروشان راسته انقلاب

سرویس فرهنگ و هنر برنا/ تقریباً بیست روزی از پایان نمایشگاه کتاب تهران می‌گذرد وقتی در راسته کتابفروشی‌های انقلاب قدم می‌زنم کتابفروش‌ها از آمار کم فروش کتاب و افت آن که به زعم آنها همیشه این رخوت بعد از نمایشگاه دیده می‌شد، صحبت می‌کنند. در برخی از کتاب‌فروشی‌ها هیچ مراجعه‌کننده‌ای به چشم نمی‌خورد. آنها معتقدند این وضع همیشه یک ماه قبل از نمایشگاه و یک ماه بعد از برگزاری نمایشگاه کتاب وجود دارد.
 
صبح روز سه‌شنبه 10 خرداد از جلوی بازارچه کتاب عبور می‌کنم همیشه شلوغی این محدوده توجه من را به خودش جلب می‌کرد اما این بار به‌خاطر خلوتی متوجه نمی‌شوم و از جلوی بازارچه عبور می‌کنم تا به کتاب‌سرا می‌رسم، به نظر می‌رسد کتاب‌سرا هم وضعیتی بهتر از بازارچه کتاب ندارد. خلوت و بی‌صدا کتاب‌فروش‌ها با هم در حال خوش و بش هستند.

برخی از کتابفروشی‌ها خالی از مراجعه‌کننده است و به ندرت می‌توان مشتری در آنها دید. «مهدی محمدی» فروشنده فروشگاه آستان قدس رضوی درباره فروش کتاب در چند روز بعد از نمایشگاه کتاب می‌گوید: بعد از نمایشگاه کتاب، فروش کتاب‌های ما افت زیادی داشت و با نزول فروش روبرو شدیم.

این فروشنده انتشاراتی که بیشتر آثار مذهبی را منتشر و ارائه می‌دهد، اضافه‌ می‌کند: یکی از کتاب‌هایی که بهترین و بیشترین فروش را داشت، «طوبای محبت» مجالس حاج محمد اسماعیل دولابی است که طی روز‌های اخیر حدود 10 جلد از آن به فروش رفته است.

این کتاب فروش ادامه می‌دهد: همچنین کتاب «ذکر‌های نجات‌بخش» تنظیم مهدی عباسی که درباره توصیه‌های عالمان و عارفان واصل به مردم است نیز فروش نسبتا مناسبی نسبت به دیگر آثار داشته است. هنگام خروج از فروشگاه، محمدی فروشنده فروشگاه آستان قدس می‌گوید: ساعت کاری فروشگاه را یک ساعت افزایش داده‌ایم و گاهی اوقات تا ساعت 8 شب می‌مانیم اما باز هم آمار فروش ما توفیقی نداشته است.
 
در ادامه وقتی با «یوسف آرامش» فروشنده کتابفروشی امیرکبیر صحبت می‌کنم وی در جواب سوالات مربوط به بازار فروش با اشاره افت فروش در هفته جدید این‌گونه توضیح می‌دهد: همیشه یک ماه قبل از نمایشگاه و یکی دو ماهی بعد از برگزاری نمایشگاه کتاب این‌گونه بازار کساد بوده است. فقط کتاب «تاریخ ایران کمبریج» ترجمه حسن انوشه با استقبال مواجه شده است و روزی 6 یا 7 جلد به فروش می‌رسد.

این کتابفروش در ادامه می‌گوید: «جانستان کابلستان» رضا امیرخانی نیز طی روز‌های اخیر با استقبال خوبی مواجه شده است اما در کل سیر نزولی فروش کتاب همینطور ادامه دارد ولی به نظر می‌رسد بعد از امتحانات دانش آموزان و دانشجویان بازار کمی بهتر شود.

وقتی او درحال پاسخ به سوال آخر من درباره موضوع کتاب‌هایی که بیشتر در تابستان به آنها توجه می‌شود است، چند مراجعه‌کننده وارد می‌شوند و با کمی تاخیر پاسخ می‌دهد: بیشتر رمان و کتاب‌های روانشناسی مورد توجه مردم در تابستان برای مطالعه آزاد است. البته کتاب‌های کودک و نوجوان هم معمولا با استقبال مواجه می‌شود.

«ایرج محمدی» دیگر فروشنده فروشگاه امیر کبیر که به صورت ناخودآگاه متوجه گفت‌‌وگوی ما شده بود نیز می‌گوید: البته چون خیلی از کتاب‌ها برای عرضه در نمایشگاه با تعداد محدودی چاپ می‌شوند بنابراین بعد از نمایشگاه برای اینکه تعداد چاپ آنها تکمیل شود زمان می‌برد و با تاخیر چندماهه‌ منتشر می‌شوند.

او ادامه می‌دهد: مثلاً یک کتاب که قرار است با 3هزار تیراژ منتشر شود به دلیل کمبود زمان برای رسیدن به نمایشگاه 500 نسخه از آن منتشر می‌شود و بقیه چاپ آن بعد از چند ماه منتشر می‌شود که این هم خود معضل مهمی در انتشار کتاب به حساب می‌آید.

در کتاب‌فروشی ققنوس هیچ مراجعه‌کننده‌ای به چشم نمی‌آید فروشنده کتابفروشی درباره کتاب‌هایی که بیشترین فروش را داشته و وضعیت فروش کتاب در این روزها، گفت: کتاب‌هایی که این روزها فروش خوبی نسبت به دیگر کتاب‌ها داشته «ناتور دشت»، «سمفونی مردگان» و «بی‌بی گل» بوده است. در کل نمی‌توان قاعده و قانون مشخصی برای فروش معین کرد. اما در حال حاضر داریم به سمت خواب بازار کتاب پیش می‌رویم.

نزدیک به ظهر شده است و دیگر از صبح فاصله گرفته‌ایم. به ابتدای خیابان ابوریحان می‌رسم و سری به کتابفروشی «سمت» ناشر کتاب‌های ادبی دانشگاه می‌زنم و با «احسان فرهانی» مسوول این کتاب‌فروشی نیز درباره وضعیت بازار کتاب صحبت می‌کنم. وی می‌گوید: ما چون کتاب‌های دانشگاهی را عرضه می‌کنیم بدون شک در زمان امتحانات و تعطیلات دانشگاه با افت فروش مواجه می‌شویم که طبیعی به نظر می‌رسد.

وی از انتشار 120 عنوان کتاب چاپ اول خبر داد و گفت: تقریباً 50 درصد این آثار با استقبال خوبی مواجه شده‌اند و نیمی از آنها به خاطر شناخته نشدن هنوز اقبالی در فروش نداشته‌اند.

اما آنچه در پایان می‌توان از سخنان کتابفروش‌ها استنباط کرد، سیر نزولی فروش کتابفروشی‌هاست. ممکن است میزان فروش با فراز و فرودهایی همراه باشد، اما در حال حاضر کتابفروشی‌ها، در رخوت به‌سر می‌برند.

------------------------------
گزارش از علیرضا مرادی