ماندگارهای ادبیات دفاع مقدس در یک نگاه/
حماسه‌هایی که با قلم‌ها رقم می‌خورند
هم اکنون ادبیات دفاع مقدس در همه زمینه‌ها از جمله داستان، رمان، فیلمنامه، قطعات ادبی و غیره، حرف‌هایی تازه برای گفتن دارد که در کمتر پدیده‌ای این گستردگی را می‌بینیم.
به گزارش خبرنگار ادبیات برنا، "ادبیات" در تاریخ هر ملتی، بیانگر حقایق، رخدادها، رویدادها، خوشی‌ها، ناخوشی‌ها و در مواردی حماسه‌های انکارناپذیری است که اگر عنایت و توجه ویژه ادیبان و نویسندگان عصر خود را دربرداشته باشد، دارای وجوه منحصربفردی در اعصار دیگر می‌شود. چشم انداز، برداشت و نگاه هر نویسنده‌ای در متون ادبی، نوعی برآیند است که او از حماسه‌ها، احساسات و جریان‌های زندگی پیرامونی خود دارد. هرچقدر این نگاه زلال‌تر و شفاف‌تر باشد به خوبی می‌تواند جریانات فکری جامعه خود را در قالب آثاری مانا و ماندگار قرار داده و آثاری چون شعر، قصه، رمان، نمایشنامه، فیلمنامه و سایر آثار ادبی را خلق کند.
یکی از پدیده‌های مهمی که فکر و ذهن نویسندگان معاصر ایران را به سوی خود جلب کرد و خالق نوعی ادبیات در میهن اسلامی‌مان شد، «دفاع مقدس» است که از سال 1359 تا 1367 کشور ایران را درگیر خود کرد. پدیده دفاع مقدس صرف نظر از این‌که می‌تواند به تنهایی کتاب قطوری از دائرة المعارف انقلاب اسلامی باشد و به عنوان زیر مجموعه‌ای از آن قرار گیرد، اما دارای آن چنان غنا، شور، نشاط، بالندگی، حوادث، رویدادها و رخدادهای عبرت آموز تاریخی، اسلامی و انسانی است که خود به عنوان یک جریان فکری در ادبیات جا باز نموده و در تقسیم‌بندی ادبیات معاصر ما برای آن نوعی امتیاز و برجستگی‌ها قائل شده‌ایم. هم اکنون ادبیات دفاع مقدس در همه زمینه‌ها از جمله شعر، داستان، رمان، نمایشنامه، فیلمنامه، قطعات ادبی، مقالات تحلیلی، توصیفی، تمثیلی، انتقادی و غیره حرف‌های تازه‌ای برای گفتن دارد که در کمتر پدیده‌ای این گستردگی را می‌بینیم.
در بین این آثار ادبی، کتاب‌های ماندگاری خلق شده‌اند که نگاه‌ها را به سمت خود جلب کرده‌اند؛ کتاب‌هایی چون «دا»، «خاک‌های نرم کوشک»، «بابانظر»، «داستان‌ها شهر جنگی»، «لبخند مسیح»، «همپای صاعقه»، « شطرنج با ماشین قیامت»، «ارمیا» و ... از آن جمله‌اند؛ کتاب‌هایی که به دلیل پاسخ‌گویی به نیاز نسل جوان درباره دفاع مقدس نگارش شده است، البته تاکنون کتاب‌هایی که در این باره منتشر شده تا حدودی این نیاز را مرتفع کرده، اما باید در ارزیابی آثار منتشر‌شده در حوزه ادبیات دفاع مقدس در این سال‌ها، توجه داشت که به هرحال، هركسی با نگاه خودش به جنگ پرداخته، اما آن ادبیاتی مورد استقبال مردم قرار گرفته كه حضور مردم را در دفاع از سرزمین‌شان بازتاب داده است.
در ادامه تعدادی از ماندگارترین کتاب‌های منتشر شده در حوزه مقاومت و دفاع مقدس را معرفی می‌کنیم، کتاب‌هایی که می‌توانند نقشه راه جوانان را شکل دهند.
«دا»؛ این کتاب خاطرات سیده زهرا حسینی به اهتمام سیده اعظم حسینی در دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری تولید و در انتشارات سوره مهر منتشر شده است. «دا» خاطرات راوی از روزهای آغازین جنگ و روزهای حمله ارتش بعثی عراق به خرمشهر و مقاومت های مردمی در این شهر را روایت می‌کند. در این کتاب سیده زهرا حسینی خاطرات خود از روزهای مقاومت و روزهای پس از آن را با جزئی‌ترین موارد روایت می‌کند تا آن‌جا که این گونه جزئی نگری و بیان لحظه لحظه وقایع باعث شده تا بسیاری آن را رمان بنامند، حال آن‌که این کتاب سراسر خاطرات واقعی و حقیقی سیده زهرا از آن روزهاست. تاکنون چند تن از کارگردان‌های صاحب نام کشور برای ساخت فیلم کتاب «دا» ابراز تمایل کرده اند. این کتاب در مهرماه سال 87 برای اولین بار منتشر شد و در فاصله کمتر از 8 ماه به چاپ 55 رسید.
«فرمانده من»؛ شامل روایت‌هایی از فرماندهان سال‌های دفاع مقدس به قلم رحیم مخدومی، احمد كاوری، داوود امیریان، علی اكبر خاوری‌نژاد، حسن گلچین، هادی جمشیدیان و عباس پاسیار است. این کتاب در سال 88 جزو پر فروش‌های انتشارات حوزه هنری بود.
«سفر به گرای 270 درجه»؛ احمد دهقان از نویسنده‌هایی است كه در آثارش با عبور از لایه‌های ترد و شكننده، به اعماق جنگ راه پیدا می‌كند. این رمان خیلی زود توانست جایزه بیست سال داستان‌نویسی، چهارمین دورة انتخاب كتاب سال دفاع مقدس و بیست سال ادبیات پایداری را از آن خود كند. راوی این داستان با «سفر به گرای 270 درجه» زندگی دیگری را تجربه می‌كند و خواننده را با خود به فراسوی آنچه اتفاق افتاده است می‌برد. كتاب حاضر نگاهی است جدید به جنگ اگر چند هنوز ردپای دلتنگی جنگ در آن دیده می‌شود اما قدرت مانور نویسندگی احمد دهقان توانسته، داستان رمان را از یك جایگاه سطحی و به جنگ به سطح بالاتر از نظر محتوایی با نگاه به هشت سال دفاع مقدس ببرد. پایداری، ایثار، روبه‌رو شدن با وقایع و حوادث جنگ، یاد یاران، سفر به فراسوی جنگ و زیبا شناختی جنگ با نگاه جدید به حوزه درگیریهای نظامی از محتوای اصلی كتاب است.
«خاک‌های نرم کوشک»؛ به قلم سعید عاکف نگارش شده و پیرامون زندگی عبدالحسین برونسی است. این کتاب خاطرات همسر و دوستان عبدالحسین برونسی را درباره وی نقل می‌کند. خاک‌های نرم کوشک، به پرفروش‌ترین کتاب در زمینه مقاومت و دفاع مقدس تبدیل شده‌است. در ۲۶ خرداد ۱۳۸۵، رهبر معظم انقلاب در سخنانی به تعریف و تمجید از این کتاب پرداختند و خواندن آن را به همه توصیه کردند.
«من او»؛ نوشته رضا امیرخانی، نویسنده جوان و توانای ایران در سال 1378 است. داستان این رمان مربوط به زندگى فردى به نام على فتاح، قهرمان داستان است. او ماجراهاى زندگى خود را، از كودكى تا مرگ، روایت مىكند. مضمون اصلى این رمان عشق است اما نهعشق به معناى رایج امروزى آن بلكه عشق به همان معنا كه بزرگانادب و هنر ما در آثارشان مایه گرفتهاند.
این سخن حقى است كه اگر ما بخواهیم ادبیات داستانى ما در دنیا مورد اعتنا واقع شود باید به ریشهها برگردیم و از مضامین گنجینهادبیات كهن مدد بگیریم. اتفاقاً تاكنون تلاش كردهاند اما موفقیت چشمگیرى نیافتهاند. از این بابت رمان من او جهش بزرگى است به سوى این هدف بزرگ.
«داستان‌های شهر جنگی»؛ این کتاب نوشته حبیب احمدزاده، مجموعه 8 داستان به ضمیمه جوابیه افسران نیروی دریایی آمریکا است. موضوع کلی داستان ها جنگ ایران و عراق است و در هر داستان از جنبه و دیدی متفاوت به این موضوع پرداخته است. احمدزاده در این کتاب از جنبه‌های گوناگون زندگی بشری از نگاه دوربین تفنگ، لحظه رها شدن تیر و حوادث بعدی آن، از کادر انگشتان کارگردان، از رفاقت‌ها و صمیمت‌های همرزمان جبهه‌ها، از درد و دل‌های شبانه همسنگری‌ها، از دید کودکان و کارتون‌های کودکانه، از عشق جوانی، از نگاه اسیر عراقی و فاتح ایرانی، از پیرمرد دوچرخه سوار درآبادان و ... به موضوع جنگ می‌پردازد.
گزارش: آزاده فضلی
یکی از پدیده‌های مهمی که فکر و ذهن نویسندگان معاصر ایران را به سوی خود جلب کرد و خالق نوعی ادبیات در میهن اسلامی‌مان شد، «دفاع مقدس» است که از سال 1359 تا 1367 کشور ایران را درگیر خود کرد. پدیده دفاع مقدس صرف نظر از این‌که می‌تواند به تنهایی کتاب قطوری از دائرة المعارف انقلاب اسلامی باشد و به عنوان زیر مجموعه‌ای از آن قرار گیرد، اما دارای آن چنان غنا، شور، نشاط، بالندگی، حوادث، رویدادها و رخدادهای عبرت آموز تاریخی، اسلامی و انسانی است که خود به عنوان یک جریان فکری در ادبیات جا باز نموده و در تقسیم‌بندی ادبیات معاصر ما برای آن نوعی امتیاز و برجستگی‌ها قائل شده‌ایم. هم اکنون ادبیات دفاع مقدس در همه زمینه‌ها از جمله شعر، داستان، رمان، نمایشنامه، فیلمنامه، قطعات ادبی، مقالات تحلیلی، توصیفی، تمثیلی، انتقادی و غیره حرف‌های تازه‌ای برای گفتن دارد که در کمتر پدیده‌ای این گستردگی را می‌بینیم.
در بین این آثار ادبی، کتاب‌های ماندگاری خلق شده‌اند که نگاه‌ها را به سمت خود جلب کرده‌اند؛ کتاب‌هایی چون «دا»، «خاک‌های نرم کوشک»، «بابانظر»، «داستان‌ها شهر جنگی»، «لبخند مسیح»، «همپای صاعقه»، « شطرنج با ماشین قیامت»، «ارمیا» و ... از آن جمله‌اند؛ کتاب‌هایی که به دلیل پاسخ‌گویی به نیاز نسل جوان درباره دفاع مقدس نگارش شده است، البته تاکنون کتاب‌هایی که در این باره منتشر شده تا حدودی این نیاز را مرتفع کرده، اما باید در ارزیابی آثار منتشر‌شده در حوزه ادبیات دفاع مقدس در این سال‌ها، توجه داشت که به هرحال، هركسی با نگاه خودش به جنگ پرداخته، اما آن ادبیاتی مورد استقبال مردم قرار گرفته كه حضور مردم را در دفاع از سرزمین‌شان بازتاب داده است.
در ادامه تعدادی از ماندگارترین کتاب‌های منتشر شده در حوزه مقاومت و دفاع مقدس را معرفی می‌کنیم، کتاب‌هایی که می‌توانند نقشه راه جوانان را شکل دهند.
«دا»؛ این کتاب خاطرات سیده زهرا حسینی به اهتمام سیده اعظم حسینی در دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری تولید و در انتشارات سوره مهر منتشر شده است. «دا» خاطرات راوی از روزهای آغازین جنگ و روزهای حمله ارتش بعثی عراق به خرمشهر و مقاومت های مردمی در این شهر را روایت می‌کند. در این کتاب سیده زهرا حسینی خاطرات خود از روزهای مقاومت و روزهای پس از آن را با جزئی‌ترین موارد روایت می‌کند تا آن‌جا که این گونه جزئی نگری و بیان لحظه لحظه وقایع باعث شده تا بسیاری آن را رمان بنامند، حال آن‌که این کتاب سراسر خاطرات واقعی و حقیقی سیده زهرا از آن روزهاست. تاکنون چند تن از کارگردان‌های صاحب نام کشور برای ساخت فیلم کتاب «دا» ابراز تمایل کرده اند. این کتاب در مهرماه سال 87 برای اولین بار منتشر شد و در فاصله کمتر از 8 ماه به چاپ 55 رسید.
«فرمانده من»؛ شامل روایت‌هایی از فرماندهان سال‌های دفاع مقدس به قلم رحیم مخدومی، احمد كاوری، داوود امیریان، علی اكبر خاوری‌نژاد، حسن گلچین، هادی جمشیدیان و عباس پاسیار است. این کتاب در سال 88 جزو پر فروش‌های انتشارات حوزه هنری بود.
«سفر به گرای 270 درجه»؛ احمد دهقان از نویسنده‌هایی است كه در آثارش با عبور از لایه‌های ترد و شكننده، به اعماق جنگ راه پیدا می‌كند. این رمان خیلی زود توانست جایزه بیست سال داستان‌نویسی، چهارمین دورة انتخاب كتاب سال دفاع مقدس و بیست سال ادبیات پایداری را از آن خود كند. راوی این داستان با «سفر به گرای 270 درجه» زندگی دیگری را تجربه می‌كند و خواننده را با خود به فراسوی آنچه اتفاق افتاده است می‌برد. كتاب حاضر نگاهی است جدید به جنگ اگر چند هنوز ردپای دلتنگی جنگ در آن دیده می‌شود اما قدرت مانور نویسندگی احمد دهقان توانسته، داستان رمان را از یك جایگاه سطحی و به جنگ به سطح بالاتر از نظر محتوایی با نگاه به هشت سال دفاع مقدس ببرد. پایداری، ایثار، روبه‌رو شدن با وقایع و حوادث جنگ، یاد یاران، سفر به فراسوی جنگ و زیبا شناختی جنگ با نگاه جدید به حوزه درگیریهای نظامی از محتوای اصلی كتاب است.
«خاک‌های نرم کوشک»؛ به قلم سعید عاکف نگارش شده و پیرامون زندگی عبدالحسین برونسی است. این کتاب خاطرات همسر و دوستان عبدالحسین برونسی را درباره وی نقل می‌کند. خاک‌های نرم کوشک، به پرفروش‌ترین کتاب در زمینه مقاومت و دفاع مقدس تبدیل شده‌است. در ۲۶ خرداد ۱۳۸۵، رهبر معظم انقلاب در سخنانی به تعریف و تمجید از این کتاب پرداختند و خواندن آن را به همه توصیه کردند.
«من او»؛ نوشته رضا امیرخانی، نویسنده جوان و توانای ایران در سال 1378 است. داستان این رمان مربوط به زندگى فردى به نام على فتاح، قهرمان داستان است. او ماجراهاى زندگى خود را، از كودكى تا مرگ، روایت مىكند. مضمون اصلى این رمان عشق است اما نهعشق به معناى رایج امروزى آن بلكه عشق به همان معنا كه بزرگانادب و هنر ما در آثارشان مایه گرفتهاند.
این سخن حقى است كه اگر ما بخواهیم ادبیات داستانى ما در دنیا مورد اعتنا واقع شود باید به ریشهها برگردیم و از مضامین گنجینهادبیات كهن مدد بگیریم. اتفاقاً تاكنون تلاش كردهاند اما موفقیت چشمگیرى نیافتهاند. از این بابت رمان من او جهش بزرگى است به سوى این هدف بزرگ.
«داستان‌های شهر جنگی»؛ این کتاب نوشته حبیب احمدزاده، مجموعه 8 داستان به ضمیمه جوابیه افسران نیروی دریایی آمریکا است. موضوع کلی داستان ها جنگ ایران و عراق است و در هر داستان از جنبه و دیدی متفاوت به این موضوع پرداخته است. احمدزاده در این کتاب از جنبه‌های گوناگون زندگی بشری از نگاه دوربین تفنگ، لحظه رها شدن تیر و حوادث بعدی آن، از کادر انگشتان کارگردان، از رفاقت‌ها و صمیمت‌های همرزمان جبهه‌ها، از درد و دل‌های شبانه همسنگری‌ها، از دید کودکان و کارتون‌های کودکانه، از عشق جوانی، از نگاه اسیر عراقی و فاتح ایرانی، از پیرمرد دوچرخه سوار درآبادان و ... به موضوع جنگ می‌پردازد.
گزارش: آزاده فضلی
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
