برای درک مفهوم انقلاب مرز ۱۰روزه نگذاریم

نخستین قسمت مجموعه "تبریز در مه" به کارگردانی محمدرضا ورزی از پررنگ‌ترین چهره‌های تلویزیون در عرصه ساخت آثار تاریخی دیشب به روی آنتن رفت. ورزی که در کارنامه کاری خود ساخت آثاری چون "پدرخوانده"، "كاخ تنهایی"، "مظفرنامه"، "كودتا"، "عمارت فرنگی" و "ابراهیم خلیل‌الله" را دارد با "تبریز در مه" بخش دیگری از تاریخ را برابر دوربین خود به نمایش گذاشته است. با او گفت‌وگویی کردیم که در ادامه می‌خوانید.


در ساخت "تبریز در مه" دچار شتاب‌زدگی‌های معمول این دوران نشدید؟

امروز دنیا به سمت سرعت در کنار کیفیت پیش می‌رود. تلویزیون عربی در 120 جلسه 30 قسمت صلاح‌الدین ایوبی را با کیفیت خوب می‌سازد. سرعت بالای فیلمبرداری در کنار حفظ کیفیت نکته‌ای است که باید مورد توجه قرار گیرد. اکنون کشورهای عربی به لحاظ حجم کاری از ما جلو زده‌اند و انبوه سریال‌های تاریخی یا با مضامین روز را در مدت زمان کوتاه با کیفیت نسبتا خوب تولید می‌کنند. ما این کار را به میمنت جشن‌های انقلاب در بهمن سال گذشته آغاز کردیم. خوشبختانه کار با سرعت بالا همراه با سرعت و کیفیت در کنار هم پیش رفت. بهمن سال گذشته پیش تولید ساخت دکور آغاز شد و تیرماه نیز تصویربرداری را آغاز کردیم. ساخت موسیقی نیز با تامل کافی انجام شد و تا زمان پخش تمام مراحل فنی کار به اتمام رسید.


همزمانی پخش سریال شما با دهه فجر چه دلیلی دارد؟ کار شما به همین مناسبت ساخته شده است؟

"تبریز در مه" همچون آثار پیشین من "عمارت فرنگی" و "سال‌های مشروطه" اثری روتین است و تنها کار مناسبتی در کارنامه‌ام "پدرخوانده" بود که به مناسبت دهه فجر در یازده شب به روی آنتن رفت. تبریز در مه به دلیل قرار گرفتن بیننده در فضایی تاریخی و ارتباط با تاریخ معاصر در این زمان پخش می‌شود. بهمن ماه برای مخاطب نوعی تداعی تاریخ و حوادث 32 سال پیش و قبل‌تر از آن است. اتفاقاتی که چون حلقه‌های زنجیر به یکدیگر وصل هستند.

جرقه‌های اولیه انقلاب اسلامی نیز از زمان حمله مغول و موضوع سربداران تا مشروطیت و تحریم تنباکو در نهضت‌های بیداری ایرانیان به چشم می‌خورد. وقایعی که پیوسته و حلقه به حلقه راه برای پیروزی نهایی را هموار کردند. مردم در ایام بهمن حال و هوای دیگر و فضای نوستالژیکی دارند. به همین دلیل این تدبیر اندیشه شده بود تا فرازهایی از تاریخ ایران انتخاب و ساخته شود تا مخاطب به لحاظ روحی ارتباط بهتری برقرار کند.


در بین کارگروه‌های تلویزیون گروهی با عنوان کارگروه انقلاب و دهه فجر تعریف نشده‌است و فعالیت‌های صدا و سیما در این ایام شاید به همین دلیل میان دیگر کارگروه‌ها تقسیم شده و در نهایت محصول مناسبی به دست نمی‌آید. نظرتان درباره جای خالی کارگروه انقلاب در تلویزیون چیست؟

نیازی به داشتن چنین گروهی وجود ندارد چرا که دهه فجر، ایام جشن‌ها و تجلیل از انقلاب است. تولید آثار انقلابی نباید منحصر به دهه فجر باشد و مختصر به یک گروه شود. اگر منحصر به این زمان شود، انقلابی که برای تمام فصل‌ها است نیز مناسبتی می‌شود. انقلاب با شهدای بسیار و خاطراتی که از آن دوران باقی مانده، منحصر به 10 روز نیست و نباید برای این مفهوم مرز گذاشت.


اما اکنون نه تنها تولیدات انقلابی منحصر به 10روز است بلکه چون گروهی برای پیگیری این قضیه وجود ندارد خارج از این زمان هم به کل به فراموشی سپرده می‌شود و کمتر برنامه‌ای درطی سال با چنین رویکردی می‌بینیم.

باید در سیاست‌گذاری‌ها به سمتی رفت که همچون فرمایشات رهبر فرزانه انقلاب، آثار مربوط به انقلاب و دوران پهلوی دوم با برنامه‌ریزی دراز مدت تولید شوند. در سیاست‌گذاری‌ها باید به این سمت حرکت کرد که سوژه‌ای مرتبط با نهضت پانزده خرداد با هدف پخش در این روز پرداخته نشود، بلکه با برنامه‌ریزی دراز مدت، برنامه‌ای روتین برای پخش در چندین روز را در نظر گرفت. تحول و تغییر شرایط کشور از سیستم شاهنشاهی به نظام جمهوری اسلامی نیز جریانی 15ساله بود که از سال 42 آغاز شدو در سال 57 به ثمر رسید. پس نباید داستان را اینطور نقل و مناسبتی برخورد کرد.


"تبریز در مه" به نوعی در ارتباط و ادامه آثار پیشین شماست؟

پیش از این "سال‌های مشروطه"، "عمارت فرنگی" و "پدرخوانده" را کارگردانی و روانه آنتن کردم که "تبریز در مه" آخرین فصل این آثار به حساب می‌آید و این آثار 200 سال تاریخ معاصر ایران را به صورت پلان هوایی به تصویر می‌کشد.


ممکن است آثار آینده شما نیز تاریخی باشد و آیا برنامه دیگری برای ساخت چنین آثاری دارید؟

این امکان وجود دارد که در آینده سینما را با مضمون روز تجربه کنم اما ساخت آثار تاریخی همچون خم رنگرزی نیست. من سوژه‌هایم را رصد می‌کنم اینطور نیست اثری که مشاهده می‌کنید اکنون در تدارک ساخت آن هستم به تازگی به ذهنم رسیده باشد. همین مجموعه "تبریز درمه" از چهار سال پیش مراحل ساخت آن آغاز شد و من با فکر و تحقیق 10 ساله با پشتوانه پژوهشی این کار را شروع کردم. یا درباره آثاری چون "سال‌های مشروطه" و "عمارت فرنگی" یادداشت‌هایی در دست دارم که مربوط به سال 80 است. در پیش‌زمینه تصمیم‌گیری برای ساخت یک اثر تاریخی سال‌ها فکر و تحقیق وجود دارد. همانطور که گفتم "تبریز در مه" چهار سال پیش قرار بود ساخته شود اما به دلیل مهیا نبودن شرایط در مدیریت قبلی شبکه اول از ساخت آن صرف نظر کردم. چرا که احساس می‌کردم بدون امنیت خاطر و با دغدغه بسیار نمی‌توان اثر تاریخی فاخری ساخت. ابتدا از من خواستند فیلم سینمایی تولید کنم درحالی که من اعتقاد داشتم این فیلم، سینمایی نیست و قاب تلویزیون را می‌طلبد. تا این که سال گذشته شرایط فراهم شد و با مصوبه تبریز در مه که برای چهار سال پیش بود و در ابتدا "دیکتاتور" نام داشت، ساخت این مجموعه را آغاز کردم.


سرویس فرهنگ و هنر برنا/مریم عرفانیان