شبکه‌های اجتماعی مجازی و مفهوم سواد رسانه‌ای

خبرگزاری برنالرستان- گروه اجتماعی : در شبکه‌های اجتماعی مجازی که در کشور ما همچون سایر کشورها بخش عمده‌ای از جمعیت، عضو آنها هستند گاهی شاهد انتشار بدون تحقیق سنجی و بدون پژوهش دقیق برخی کلیپ‌ها هستیم که بعد از تحقیق، مشخص می‌شود محتوای آن کلیپ، واقعیت عینی نداشته است یا متعلق به رویدادی دیگر یا تاریخ دیگری بوده است.

برخی از ما شهروندان، بدون اینکه درباره‌ی صحت‌سنجی یک کلیپ، تحقیق و پژوهش کنیم صرفاً نقش پخش‌کننده در فضای مجازی را ایفا می‌نماییم و از این دست به آن دست، کلیپ را منتقل می‌کنیم.

 برای مثال، یک کلیپ را می‌بینیم که نشان می‌دهد چند نفر در پیاده‌روی خیابانی در فلان کشور، به علت کرونا، به صورت ناگهانی، همچون برگ درخت روی زمین افتاده‌اند و باورپذیری بدون تحقیق و بدون پژوهش، به ما اینگونه القا می‌کند که فلان بیماری مهلک و کشنده، باعث این صحنه شده است!

بعد از تحقیق و پژوهش و به کارگیری مفهوم سواد رسانه‌ای، مشخص می‌شود آن کلیپ، متعلق به یک حادثه‌ی دیگری در زمان و تاریخ دیگری بوده است.

یا مثلاً یک کلیپ منتشر می‌شود درباره‌ی اینکه فلان شهروند در حال جستجوی غذای داخل سطل فلزی زباله است و باورپذیری بدون تحقیق به ما می‌گوید که این فرد، به شدت در فقر مطلق است و نیاز شدید به کمک مالی فوری و آنی دارد.

اما بعد از تحقیق و پژوهش و صحت‌سنجی منطبق بر واقعیت عینی، مشخص می‌شود آن فرد، معتاد متجاهر است و خانواده‌ای قوی هم از نظر مالی دارد و چند بار هم از کمپ‌های ترک اعتیاد، فرار کرده و در داخل محیط خانه نیز از خشونت علیه سایر اعضای خانواده برای تهیه مواد مخدر مورد نیاز هم استفاده کرده است!

در روزنامه‌نگاری و خبرنگاری حرفه‌ای، هر پدیده‌ای باید توسط خبرنگار و روزنامه‌نگار براساس مشاهدات میدانی دقیق و مبتنی بر اطلاع موثق از منابع خبری معتبر و سپس، صحت‌سنجی و دروازه‌بانی، مورد شناخت و تجزیه و تحلیل قرار بگیرد و بعد، در صورت صحت صد درصدی، منتشر بشود.

به همین خاطر است که در جهان امروز شاهد هستیم خبرگزاری‌ها و رسانه‌های معتبر و حرفه‌ای دنیا در همه نقاط جهان به صورت میدانی و مقیم، دارای خبرنگار حاضر در صحنه هستند تا برمعیار مشاهده در صحنه و تحقیق در صحنه، مطالب و اخبار، تهیه بشوند و اینگونه نیست که یک تصویر یا کلیپ، بدون تحقیق و پژوهش و بدون صحت‌سنجی، بی‌درنگ، منتشر بشود و فرد به فرد، در اصطلاح، «فوروارد» شود.

بدین روی، همزمان با گسترش و توسعه‌ی فراگیر شبکه‌های اجتماعی مجازی در جهان امروز، می‌بایست به مفهوم سواد رسانه‌ای ( media literacy ) نیز توجه کرد و کوشش کرد این مفهوم در جوامع امروزی و متناسب با عصر داده و اطلاعات، تقویت شود.

یاداشت:  شهرام شرفی