رسالت بورس مردمی کردن اقتصاد و تامین مالی برای بنگاه های اقتصادی است

به گزارش گروه روی خط رسانه خبرگزاری برنا، امین شاکری، کارشناس و تحلیلگر ارشد مسائل اقتصادی، در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری رخداد اقتصادی در خصوص وضعیت اخیر بورس و هجوم نقدینگی به این بازار، گفت: اگر بخواهیم به دلایل افزایش تقاضای ورود به بازار سرمایه و رشد قابل توجه شاخص‌های بورس اشاره کنیم، باید به بازدهی سایر بازارهای مالی به خصوص برای سرمایه های خرد، توجه داشته باشیم که این امر با بسته شدن پنجره سایر بازارها (طلا، ارز، خودرو و مسکن) به دلایل مختلف، اتفاق افتاده است. طی سال‌های اخیر همیشه شاهد این بودیم که تورم موجود در اقتصاد، بر روی بورس تأثیر داشته است؛ برای مثال در سال گذشته با تورم ۴۱ درصدی در اقتصاد، شاخص‌های بورس نیز افزایش پیدا کرد. در سال ۱۳۹۸، بر اساس آمار، مجموعاً حدود 30 هزار میلیارد تومان، نقدینگی وارد این بازار شد و حجم کل معاملات در بورس ایران بالغ بر ۹۸۰ هزار میلیارد تومان، یعنی حدودا ۴۵ درصد از حجم نقدینگی کل را تشکیل داد.

وی در ادامه بیان کرد: با افزایش شکاف میان نرخ سود سپرده‌های بانکی یکساله با نرخ تورم سالانه، عموم افراد حقیقی و حقوقی به‌دنبال صیانت از ارزش منابع و سرمایه های خود، بر آمده‌اند. با توجه به نرخ تورم در سال گذشته و تشدید رکود اقتصادی کشور و پیش‌بینی نرخ تورم واقعی و انتظاری بالا در سال 1399، تعداد زیادی از سرمایه گذاران به بازار سرمایه برای سرمایه گذاری اقبال داشته اند. به دلیل بازدهی بالا و عملکرد خوب بازار سرمایه طی سال 1398، فقط در فروردین ماه امسال مبلغی نزدیک به20 هزار میلیارد تومان(معادل دو سوم کل سال قبل) به حجم نقدینگی بورس افزوده شده و به طور روزانه نیز بر این میزان افزوده شده است که شاخص کل توانست، سقف یک میلون واحدی را تجربه کرده و بالاتر رود که بسیار بالاتر از نرخ تورم و نرخ افزایش قیمت اسمی ارز، بوده است. طبق آمار اعلامی از سوی رئیس محترم سازمان بورس، از ابتدای جاری بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار کد بورسی جدید صادر شده است.

 این کارشناس بازار سرمایه در خصوص چشم انداز بورس در سال 99 بیان کرد: لازم به ذکر است، از ابتدای سال۲۰۲۰ و پس از شیوع ویروس کرونا، بازارهای مالی جهانی در اکثریت کشورهای دنیا، سقوط و آسیب جدی را تجربه کردند و تنها بازار بورس سه کشور ایران، ونزوئلا و زیمبابوه، مثبت بود که بخش عمده ای از این هم به دلیل تحریم های اقتصادی و عدم حضور مستقیم فعال در عرصه تجارت جهانی، بوده است.

به طور کلی با توجه به اهتمامی که دولت برای جذب نقدینگی و جبران کسری بودجه خود ناشی از تحریم و کاهش فروش نفت دارد، سیاستگذاران تلاش خواهند کرد که با اعمال سیاست‌ها و تدابیر لازم، بازار سرمایه مورد توجه سرمایه گذاران باشد. تحلیلی که در این رابطه وجود دارد، این است که اگر نقدینگی در بازار سرمایه جذب شود، به بازارهای موازی به‌ویژه بازار ارز و طلا نخواهد رفت. ورود نقدینگی به بازارهای موازی برای اقتصاد ایران، سمی مهلک است و جز تقویت سوداگری و افزایش نرخ تورم نتیجه دیگری نخواهد داشت. رشد قیمت سهام ها، از دو سال قبل آغاز شد و شاخص قیمت سهام ها در سا‌ل‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب حدود ۸۶ درصد و ۱۸۷ درصد رشد یافت. رشد این شاخص از زمان بازگشایی بورس در ۵ فروردین ماه سال‌جاری، ابعاد بزرگ‌تری به خود گرفت و تا ۲۱ اردیبهشت ماه (در مدت ۴۶ روز)، به ۴/ ۱۰۳ درصد رسید، که تاکنون چنین رشد قیمتی در بورس تهران ثبت نشده است. قابل توجه است که حجم معاملات به طور میانگین روزانه در بورس و فرابورس به 12 هزار میلیارد تومان می رسد که این نیز یک رکورد محسوب میشود. عوامل مختلفی بر بازار بورس تاثیر می گذارند که برای پیش‌بینی آینده بازار مهم است. در وضعیت عادی، بخش مالی اقتصاد تابع بخش واقعی آن است. اگر بنگاه‌ها سودآور باشند، بازار مالی هم سودآور خواهد بود و اگر تامین مالی توسط بازارهای مالی به‌خوبی صورت بگیرد، در بخش واقعی اقتصاد نیز، شاهد تحقق رشد اقتصادی خواهیم بود. ما باید بدانیم که مولفه‌های اثرگذار بازار چه وضعیتی دارند و در آینده چه وضعیتی خواهند داشت. وضعیت نرخ ارز و تورم و همچنین سیاست خارجه و امور بین الملل چگونه خواهد بود و یا چه سیاست‌های پولی و مالی از سمت سیاستگذاران، اتخاذ خواهد شد. اما به نظر با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور و همچنین نرخ بازدهی بالای بازار بورس و عدم وجود داشتن فرصت جایگزین کردن سرمایه‌گذاری برای مردم به ویژه برای سرمایه های خرد، قیمت‌ها در بورس ممکن است اصلاحاتی داشته باشند اما همچنان رشد خواهند کرد؛ در نتیجه بورس رشد خود را ادامه خواهد داد.

شاکری اظهار کرد: ظرفیت های عظیمی در بازار سرمایه نهفته است و ضروریست بیش از پیش در سیاست گذاری های اقتصادی به این بازار توجه شود؛ رونق بازار بورس از منظر اقتصاد کلان، موجب رونق اقتصادی،کاهش تورم، رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) ، خواهد بود. مهم ترین رسالت بازار سرمایه، مردمی کردن اقتصاد و تامین مالی برای بنگاه های اقتصادی، به منظور توسعه و پیشرفت است. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، بنگاه های اقتصادی بزرگ، تامین مالی مورد نیاز خود را از طریق بازار سرمایه انجام می دهند و کسب و کارهای کوچک و متوسط به سراغ اخذ تسهیلات از بانک ها می روند. در مقطع کنونی، برای تحقق جهش تولید و خروج اقتصاد از رکود، می بایست رونق معاملات در سه بورس مهم اوراق بهادار، کالا و انرژی حفظ شود چراکه این بازارها نقش به سزایی در هدایت نقدینگی جامعه، تامین مالی و ایجاد انضباط و شفافیت مالی در بنگاه های اقتصادی دارند. بورس را همواره به ویترین اقتصادی یا دماسنج و نشانگر اقتصاد کشورها، تشبیه کرده‌اند.

وی با اشاره به آزاد سازی سهام عدالت گفت: با توجه به وضعیت اخیر بازار سرمایه که میزان تقاضا زیاد و عرضه کم شده است، سهام عدالت می‌تواند بخشی از تقاضا را پوشش دهد. آزادسازی سهام عدالت که با درایت هوشمندانه رهبر معظم انقلاب صورت گرفت موجب شد، بورس ایران به بزرگترین بورس دنیا به لحاظ تعداد سهامدار شود و ضمن تزریق 300 هزار میلیاردی به بازار سرمایه، برای اقشار متوسط و کم درآمد جامعه که دارندگان سهام میباشند، نیز ایجاد درآمد کند. به نظر می‌رسد به دلیل افزایش سطح معاملات،رشد شاخص‌ بورس همچنان ادامه داشته باشد و این امر موجب جهت‌گیری‌ تامین مالی کشور از محوریت بانک به سمت بازار سرمایه بوده و از اقدامات اساسی برای مردمی کردن اقتصاد و چابک‌سازی نهاد دولت، در راستای تحقق اهداف سیاست های اقتصاد مقاومتی در کشور است.

وی در ادامه در خصوص واگذاری سهام دولت در صندوق های قابل معامله (ETF) بیان کرد: به طور کلی این اقدام در صورت خروج دولت از بنگاه داری مثبت است اما طبق ساز و کار تعریف شده، این موضوع عملاً محقق نخواهد شد. طبق گفته مقامات محترم اقتصادی کشور، راه اندازی صندوق‌های قابل معامله ، اولین تجربه دولت است اما یکی از نقدهای جدی بر این صندوق ها، موضوع مالکیتی و مدیریتی این صندوق هاست که عملاً ادامه همان بنگاه داری دولتی است. که این اقدام خلاف سیاست‌های مصرح بند ج اصل ۴۴ خصوصی سازی است.که باید در این خصوص چاره اندیشی اساسی شود.

شاکری در خصوص وجود حباب در بورس، عنوان کرد: کلیت بازار دارای حباب نیست و تعمیم این مساله حباب به کل بازار فرضیه قابل پذیرشی نیست. لازم است برای تحلیل بورس، مسائل مختلف را در نظر داشت. اگر حباب و یا افزایش قیمت کاذبی در سهام برخی از شرکت ها وجود داشته باشد، این قیمت‌ها به مرور و با تداوم عرضه‌های اولیه خود را اصلاح کرده و واقعی خواهند شد. برای کنترل رشد قیمت ها، میبایست عرضه سهام بنگاه های اقتصادی وابسته به دولت، بانک ها وسایر نهاد های عمومی در بورس، تداوم داشته تا ضمن عمق‌بخشی به بازار، از بروز رفتارهای هیجانی در معاملات جلوگیری کند. ممکن است قیمت برخی از سهام ها در بازار بورس اوراق و بهادار، از ارزش ذاتی‌شان بالاتر باشد اما عرضه و تقاضا بازار، قیمت سهام را به حدی رسانده که همچنان برای این سهم تقاضا وجود دارد. به این حالت حباب گفته نمی‌شود چون حباب قیمت موهوم است که ناشی از سفته‌بازی بوده که غالباً در شرکت‌هایی رخ می‌دهد که ارزش‌ بالایی ندارند و یا بعضاً مشمول ماده 141 قانون تجارت (ورشکستگی) هستند، اما برخی با ورود حجم زیادی از پول به این سهام‌ها، قیمت آن‌ها را افزایش می‌دهند و به یکباره با فروش آن، سهم را به کف قیمتی می‌رسانند. درحالی که‌ در عموم سهام ها و به خصوص سهام شرکت‌های بزرگ و معتبر، این اتفاق رخ نمی‌دهد.

وی در خصوص پیامدهای خروج نقدینگی از بازار سرمایه، خاطر نشان کرد: اگر نقدینگی از بورس خارج شود این نقدینگی به سمت بازارهای سوداگرانه مانند ارز و طلا می‌رود و موجب ضربه به تولید و توسعه بنگاه های اقتصادی کشور، می‌شود. اگر دولت شرایط افزایش عرضه اولیه را در بورس فراهم کند تا حضور شرکت‌های خصوصی در صنایع مختلف، در بورس تسهیل شود این اقدام موجب استفاده بیشتر شرکت‌ها از نقدینگی موجود در بازار بورس گردیده که نتیجه آن، توسعه کمی و کیفی و افزایش بهره وری این بنگاه های اقتصادی، خواهد بود. از دیگر اقداماتی که برای حفظ جذابیت بازار سرمایه، باید هر چه سریع تر صورت پذیرد این است که نظام رتبه بندی شرکت‌ها و بنگاه های اقتصادی در بازار سرمایه، تدوین و عملیاتی شود.

امین شاکری با ضرورت لزوم ارائه آموزش های لازم به افراد جهت ورود به بازار سرمایه و فرهنگ سازی صحیح بورسی و سهامداری، خاطر نشان کرد:آمار موجود گویای آن است که بازار سهام در ۲۶ ماه اخیر پرجاذبه ‌ترین بازار برای جذب وجوه نقد بوده است و افزایش بی‌سابقه قیمت سهام در این بازار نیز موید این استدلال است.که میبایست اقدامات اساسی در جهت صیانت از سرمایه های مردم و جلوگیری از ریزش شدید قیمت ها، صورت گیرد. متأسفانه این روزها بازار سرمایه ایران با حجم زیادی از فعالان تازه وارد، ناآشنا و کار نابلد مواجه شده است، که سرمایه های اصلی خود را به دنبال کسب سود چند برابری، وارد این بازار کرده اند. بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه وارد، ریسک اعتباری هیچ یک از شاخص‌ها را به خوبی نمی‌شناسند و منفی شدن شاخص یا کاهش قیمت سهام ها در بازار سرمایه باعث بروز رفتارهای هیجانی از سوی ایشان، در روند معاملات روزانه بازار شده است. تبلیغات گسترده و اغوا گرایانه از سوی برخی افراد و موسسات سودجو و یا به اصطلاح سیگنال فروش، موجب شده بسیاری از مردم و سرمایه‌گذاران گمان کنند، فعالیت در بورس و استفاده از ظرفیت‌های اعتباری بازار سرمایه، بدون هرگونه ریسک یا خطر است.

وی در انتها گفت: مسئولان محترم سازمان بورس و اعضای شورای عالی این بازار و همچنین کارگزاران محترم، باید در جهت ایجاد فرهنگ سازی صحیح بورسی و سهامداری نیز تلاش بکنند و سازو کاری را تدوین کرده که آموزش های لازم به عنوان یک الزام، به افراد علاقه مند به سرمایه گذاری در این بازار ارائه شده و نگاه ایشان را از سرمایه گذاری کوتاه مدت به یک سرمایه گذاری بلند مدت تغییر دهند و آنان را با ریسک های سرمایه گذاری در بازارهای مالی و تشکیل سبد سرمایه گذاری به  منظور کاهش ریسک، آشنا سازند.