فرهنگ، آداب و میراث معنوی مردم استان زنجان قابلیت بازنگری فراوانی دارد

به گزارش خبرگزاری برنا از استان زنجان؛ دکتر فرشته وطن دوست از اندیشمندان و اساتید مباحث اجتماعی جامعه زنجان می باشد. 

وی یکی از فعالان بنام حفظ محیط زیست استان زنجان بوده و در بخش تشکل های مردم نهاد  یک سمن محیط زیستی را در این رابطه هدایت و رهبری می نماید.

دکتر فرشته وطن دوست همچنین تحقیقات ارزشمندی در زمینه فرهنگ و آداب اجتماعی و میراث معنوی مردم استان زنجان دارد.

این محقق زنجانی معتقد است فرهنگ، آداب و میراث معنوی مردم استان زنجان قابلیت بازنگری فراوانی دارد.

فرشته وطن دوست در باره بازی ها و آداب و جشن های نوروزی به مواردی اشاره نموده است که در ادامه تقدیم می گردد:

نارناراکه :

نارناراکه یکی از چهره های دوست داشتنی زنجانی ها و از پیام آوران نوروز در زنجان بوده است.  نارناراکه از چند روزی به عید مانده تا روز سیزده بدر با رقص و پایکوبی نوید رسیدن بهار را می داد .

نارناراکه با صورتی دوده مالی شده و سیاه و لباسی قرمز همراه با کلاهی زنگوله دار در حالی که آینه ای به گردن آویخته، دایره زنگی پر سرو صدایی در دست می گرفت و در کوی و برزن راه می افتاد و اشعاری نغز و زیبا می خواند که گاه مردم نیز او را همراهی می کردند.

نارناراکه به دست های خود دو فلز می بست و همزمان با خواندن، آنها را نیز بر هم می کوبید تا صدای آن موسیقی همراه آوازش شود.

از اشعاری که من بیاد دارم :

دورون قیزلار گلیپدی نارناراکه

سپین سو هر طرفه دشمن گئلسین هلاکه

بو بایرامیز خوش بایرام اولسون

باهار گئلسین خوش أیام اولسون

دورون ألوان گئیین أهل محله

شربت ایچین وئرین ال اله

بو بایرامیز خوش بایرام اولسون

باهار گئلسین خوش أیام او…

دکتر فرشته وطن دوست خود شاهد هنرنمایی های شخصی به نام علی نارناراکه بوده که در ایام نوروز به اجرای این نوع هنر می پرداخته. مردی با هیکلی درشت که خانه اشان در خیابان فردوسی زنجان نزدیک تکیه لطفعلی بود .

  جا دارد با تحقیق مجددی شخصیت هنری او را از میان خاطره های فراموش شده شهر زنجان بیرون کشید.

 آب تبرک چهل یاسین:

مراسم آب تبرک چهل یاسینه؛ به جهت اعتقادات دینی مردم زنجان،  سال جدید را با توسل به قرآن و برای پر رزق و روزی بودن زندگیشان وهمچنین داشتن سلامتی، از خداوند درخواست می کردند.

بهمین جهت بزرگان خانواده با گرفتن وضو و قبل از شروع سال در مساجد و تکیه ها جمع می شدند .

پیشتر  فردی متدین از چشمه ای در اطراف شهر ظرفی آب آورده آن را در قدح و یا تشت مسی تمیزی ریخته و سوره یاسین را چهل بار با صدای بلند می خواندند  .

شنیدن صدای  جمعی خواندن سوره یاسین در برخی مساجد، برای ما کودکان دلنشین بود؛ چرا که حال و هوای لحظات قبل از تحویل سال و  ماه رمضان و صدای با شکوه اذان را تداعی می کرد .

بزرگان با هر بار خواندن این سوره در قدح می دمیدند و پس از پایان مراسم، آن آب را تقسیم کرده و هر کدام به نیت تبرک مقداری به خانه هایشان برده و بعد از تحویل سال  جرعه ای از ان را می نوشیدند.

سفره هفت سین :

سفره هفت سین پارچه ابریشمی سفید یا پارچه نخ سفید بسیار لطیف  نقش دار بود، که روی میز و یا  روی زمین گسترده می شد .

    در ابتدا آینه و شمعدان و قرآن کریم بر سفره جای می گرفت  ، سپس هفت سین را بر روی سفره می چیدند .

شیرینی های مخصوص خانگی که توسط  مادران تهیه شده بود در سفره  قرار داده می شد .

آجیل سفره های زنجانی عبارت بود از :

توت و انجیر و فندق از شهرستان طارم

گردو از شهرستان های قره قوش و طارم

کشمش از باغهای انگور زنجان.

بهر صورت آنچه در سفره هفت سین زنجان بود متعلق به استان زنجان بود .

کودکان بیصبرانه با لباس های نو در انتظار تحویل سال بودند و گرفتن عیدی از بزرگترها؛ و همگی لحظه شماری می کردند .

پولی با عنوان سفته توسط بزرگترها به کودکان داده می شد که در بعضی از خانواده ها این پول را در خاکی در قسمتی از حیاط خانه در بخشی از دیوار نزدیک کف حیاط  خاک می کردند.

مراسم کوزه شکستن :

از دیگر مراسم نوروز کوزه شکستن بود .

برخی در شب چهارشنبه سوری و برخی دیگر در نوروز  در داخل کوزه های قدیمی خانه مقداری نمک و زغال ریخته و به نیت بیرون انداختن سیاهی و تلخی آن را  بیرون انداخته و می شکستند و باور داشتند،  باین ترتیب هر درد و گرفتاری که گریبان گیر خانواده شده است از خانه دور شده و سپس کوزه تازه ای را که از قبل برای سال جدید خریداری کرده بودند  استفاده می کردند .

مراسم دابان سیری :

 تلطیف هوا و آمدن نوروز گولی بعد از مشغله های قبل از نوروز،  ایجاب می کرد که حتی برای ساعات بسیار کوتاه،  مردم خود را با گردشی در طبیعت آرامش بخشند.

از همین رو فردای روز عید گردش کوتاهی در طبیعت انجام می شد که شاید بیشتر از دو سه ساعت بطول نمی انجامید و معمولا قبل از ظهر به خانه برمی گشتند . این حضور کوتاه در طبیعت را اصطلاحا دابان سیری می گفتند .

صرفنظر از فرهنگ و وضعیت اقتصادی خانواده ها، درست کردن رشته یکی از غذاها ی اصلی بود زیرا معتقد بودند در تمام سال سر رشته زندگی بدست خود خواهد بود .

با تشکر از خانم دکتر فرشته وطن دوست،  اضافه می کنیم که، سیزده بدر هم مراسم خاص خود را داشت مانند (هفت سنگ، از پشت انداختن،  و منجوق سووا سالما) که انشالله در روزهای آتی تقدیم خواهد شد.