«تأملی در مدرنیته ایرانی» داستان مواجهه شورمندانه و پرماجرای قوم ایرانی با مدرنیته

به گزارش برنا، «تأملی در مدرنیته ایرانی: بحثی دربارهٔ گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران» توسط انتشارات کمبریج و در سال ۲۰۰۰ به چاپ رسیده است. این کتاب با استقبال محافل علمی و دانشگاهی آمریکا روبرو شد و در چند دانشگاه به عنوان متن درسی انتخاب گردید. در سال ۲۰۰۱، مؤسسه هنر، فرهنگ و ارتباطات در آمریکا، آن را به عنوان بهترین پژوهش فرهنگی سال برگزید.

«تأملی در مدرنیته ایرانی» داستان مواجهه شورمندانه و پرماجرای قوم ایرانی با مدرنیته است. داستان از خودِ مدرنیته شروع می‌شود. از حادثه خجسته‌ای که در غرب اتفاق می‌افتد و، هم‌زمان، متفکران و فلاسفه‌ای ظهور می‌کنند تا این رخداد جدید را بشناسند و از آن تفسیری ارائه دهند. اما این متفکران، در تفسیر خود، به حضور یک «غیر» یا «بیگانه» نیاز دارند تا در تقابل با آن، خودِ مدرن خویش را تعریف کنند. چنین است که دوگانه‌های عقلانی‌ـ غیرعقلانی، متمدن‌ـ بربر، غربی‌ـ شرقی، اروپایی‌ـ «غیر» و بالاخره مدرن‌ـ سنتی پدید می‌آید و هرآنچه معقول و گشوده و مداراخواهانه و عرفی است به اولی، و هرآنچه تعصب، جمود، بندگی و دینی است به دومی نسبت داده می‌شود. متفکران غربی، از منتسکیو و هگل و مارکس گرفته تا برنارد لوئیس و هانتینگتون هر یک به سهم خود می‌کوشند تا به روایت اروپامدار از مدرنیته استحکام بخشند، مدرنیته را تجربه انسان اروپایی معرفی کنند و جوامع دیگر را در جایگاهی بنشانند که بیرون از ساحت مدرنیته قرار دارد.

فصل اول وفصل دوم بحث کوتاهی است درباره روایت روشنفکران عصر مشروطه از مدرنیته اروپایی که روایت اروپایی از مدرنیته و خصلت دوگانه انگار آن را پذیرفته بودند.

در فصل سوم وچهارم به شکست تجربه سکولاریزاسیون پرداخته و روشنفکرانی چون شریعتی و آل احمد دراین فصل بررسی می شوند.

فصل پنجم بازگشت به خویشتن یا اسلام سیاسی در یک مطالعه تطبیقی با آلمان بررسی می شود . در این فصل تأثیر افرادی چون یونگر وهایدگر بر روشنفکران ایرانی بررسی می شود.

فصل ششم به نقد و بررسی گفتمان چپ اختصاص دارد چپ علی رغم گفتمان علمی و سکولار خود در آستانه انقلاب با اسلام سیاسی همراه می شود.

فصل پایانی کتاب نیز به عنوان خاتمه و نتیجه در پی دست یافتن به مدرنیته ای جدید است تا خصلت دو گانه انگارانه سنت و مدرنیته را نداشته باشد که به اعتقاد نویسنده امکان دست یافتن به چنین روایتی از مدرنیته وجود دارد. در پایان کتاب منابع برای مطالعه بیشتر آورده شده است.

این کتاب توسط جلال توکلیان به فارسی برگردانده شده‌است.