مینیمال‌نویسان سادگی معنا را ستایش می‌کنند

به گزارش برنا، از آثار لیلا امانی می‌توان به یادداشت‌ها و مقالات در حوزه‌ی ادبیات فانتزی منتشر شده در سایت شهرستان ادب، محافظین تپه، ژانر فانتزی، نشر آراده، ۱۳۹۵، درخت مکاشفه‌گر، ژانر فانتزی، نشر روزگار، ۱۳۹۶، رها شدی پابرهنه باش، شهرستان ادب، ۱۳۹۸، راز گاروالا عطرساز - نشر صاد - ۱۳۹۹ و خاتون مُعطر - نشر صاد - ۱۴۰۰ اشاره کرد.

امانی به مناسبت نشست نقد کتاب «ها؛ داستان‌های مینیمال» در یادداشتی داستان‌نویسی مینیمال را مورد بررسی قرار داده که در ادامه می‌خوانید:

ساده‌گرایی، مینیمالیسم، کمینه‌گرایی، هنر کمینه یا هنر موجز یک مکتب هنری است که اساس آثار و بیان خود را بر پایه سادگی بیان و روش‌های ساده و خالی از پیچیدگی معمول فلسفی یا شبه فلسفی قرار داده است.

هنر مینیمال‌نویسی یعنی انتخاب کلمات برای ارایه مفهوم در کوتاهترین جملاتی که بار معنایی و مفهومی را به همراه داشته باشد. کتاب «ها» مجموعه‌ای از نوشتارهای کوتاه است. در این مجموعه عناوینی چون جنگ، فقر، اجتماع و وحشت به ورطه ارایه مفهوم کشانده شده است.

ضربه یکباره جملات، مخاطب را به فکر فرو می‌برد. آن تصویر ذهنی که در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد اولین مفهوم موردنظر نویسنده است. درواقع می‌توان گفت جملات مینیمالی چون اینه‌ای هستند که تفکر نویسنده را در ذهن مخاطب منعکس می‌کننند. تصویر تشکیل‌شده در ذهن پسین باعث یک نوع لذت کشفی می‌شود. لذت کشفی در آن تجلی پیدا می‌کند.

هنر مینیمال کتاب «ها» شکلی برخاسته از رویکرد اجتماعی و فرهنگی است. کتاب ایرانی که در غلظت معنای مدرن در سطح خود مفاهیم تازه‌ای ارایه کرده است.

در داستان‌های مینیمال «ها» حذف عناصر داستانی اتفاق نمی‌افتد. بلکه نویسنده با هنرمندی تمام مکان، زمان و شخصیت را درهم می‌آمیزد تا یگانه کلام شکل بگیرد. گویی کلمات درهم آمیخته می‌شوند، فشرده می‌شوند و درنهایت شیره کلمات به مخاطب ارایه می‌شود.

نام کتاب نیز تلنگری برای جست‌وجوی مفهوم است. «ها»یی که انسان در زمستان میان انگشت‌هایش می‌فرستد گرمای نفس است که حداقل می‌تواند سرما را برای لحظه‌ای دور کند. حداقل کلمه برای گستردگی معنا تناقض زیبای هنری است.

اگرچه امروزه داستان‌های مینیمال به شدت روزگار گذشته، مورد اقبال عمومی نیست اما جایگاه داستان‌های مینیمال در ادبیات، جایگاه ویژه‌ای است که با گذر از موج مینیمال‌نویسی در ایران تثبیت شده است.

ریشه‌های هنر مینیمال در شرق است. با گسترش روابط بین‌المللی این هنر از شرق در امریکا و کشورهای اروپایی رواج پیدا کرد. شعرهای کوتاه ژاپنی را که بر روی طومارهای کاغذی نوشته می‌شد، می‌توان سرمنشا مینیمال‌نویسی دانست. آن تفکری که در ادبیات امروز جاری است این سبک داستان را به آمریکا نسبت می‌دهند‌. در حالی که هنر مینیمال هزاران سال است در اشیا باستانی به جا مانده از شرق و خاورمیانه وجود دارد. مجسمه‌های ریز برنزی و مفرغی هزاره قبل از میلاد گواهی بر تفکر مینیمالیستی انسان است که او سادگی معنا را ستایش می‌کند.

ذهنیت مینیمال‌گرایی از فشرده‌شدن تراوش می‌کند. ذهنیتی که از شاخ و برگ‌ دادن به محتوا غافل است و در جست‌وجوی معنایی ساده است.

مصطفی خدامی از نویسندگان پیشرو همدان در سبک مینیمالیستی است. او تابه‌حال توانسته مقام‌های فراوانی در سطح کشوری و استانی به دست بیاورد.

رویکرد مینیمال او در سبک نوشتن، او را صاحب سبک خاص خود کرده است. انتشار دو مجموعه داستان‌های مینیمال «ها» و «واگن مخصوص» که شامل داستانک‌های رضوی است و به‌همت نشرصاد منتشر شده، رویکرد آقای خدامی را در مینیمال‌نویسی تثبیت کرده است.