مسعود سخاوت‌دوست: موسیقی فیلم تشنه معنایی‌ است که سرچشمه‌اش تصویر و کلام باشد

مسعود سخاوت‌دوست آهنگساز و سازنده موسیقی متن فیلم در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در یک نگاه کلى میتوان گفت که موسیقى فیلم به عنوان گونهاى میان رشتهاى در هنر، نقشى ضمیمهاى ایفا میکند به نحوى که هر حرکت  زیباییشناسانه در سینما بلافاصله تاثیر خود را در این گونه میگذارد.

سخاوت‌دوست خاطرنشان کرد: البته هنرهاى ضمیمه یا به عبارت دیگر هنرهاى مضاف مانند موسیقى فیلم می‌توانند ظاهرا خود را  مستقل نشان دهند اما در حقیقت این چنین نیست. با توجه به مواردى که ذکر کردم ارزیابی من از سطح کیفى موسیقی فیلم وابسته به سطح کیفى آثار سینمایی تولید شده است. بررسی طیفى تاریخ سینمای ایران نشان میدهد که کیفیت آثار تولید شده به لحاظ فنى رشد قابل توجهى داشته است هرچند که در مقایسه با سینمای جهان در این حوزه هنوز در گامهاى نخست هستیم.

او افزود: اما به لحاظ محتوى نمیتوانم چنین سخنى بگویم به این معنى که محتوى پابه پای ابزار رشد نکرده و معنا در آثار سینماى ایران گوهر  کمیابی است، لاجرم همین امر در موسیقی فیلم نیز اتفاق افتاده است. آهنگساز به لحاظ فنى در سطح قابل قبولی قرار دارد اما معنا را به سختى در لایه هاى تصویر میتواند دریابد در نتیجه موسیقیاش هم از بار معنایی کمى برخوردار خواهد بود. به طور کل موسیقى فیلم در این روز ها تشنه معنى است، معنایی که سرچشمه اش تصویر  و کلام است .

سخاوت‌دوست در ادامه با اشاره به بضاعت سینمای ایران و تقسیم کردن این موضوع به دو مبحث مادی و معنوی، گفت: بضاعت مادى که تکلیفش روشن است هزینهاى که براى موسیقی فیلم در نظر گرفته می شود  به نسبت گروههاى دیگر بسیار ناچیز است و همین امر کیفیت تولید را تحت‌الشعاع قرار میدهد. بدین خاطر است که ارکستر هاى بزرگ و سازبندىهاى متنوع جاى خود را به وی اس تى ها و صداهاى شبیه سازى شده میدهند تا بخشی از این کمبود را جبران کنند.

آهنگساز فیلم سینمایی «نفس» تصریح کرد: با این حال بضاعت کم مادى تاثیر خود را در کیفیت فنى می‌گذارد و ایده معنوى آهنگساز را کمتر هدف میگیرد. امرى که ایده و عنصر خلاقه آهنگساز را هدف میگیرد و تنزل میبخشد، بضاعت معنوى است. منظور از این واژه  نگرشی است که توسط مولف سینمایی بر ذهن آهنگساز تحمیل شده و ایده و نظر وى را در حد سلیقهاى سطحی از موسیقی کاهش میدهد. این بضاعت کم معنوى که علت اصلیاش عدم اعتماد به ایدههاى آوانگارد و نو آهنگساز و اعتماد به سلیقه شنوایی عمومی است، شرایط ایجاد آثارى نو و درخشان را در این حوزه مهیا نمیکند و نوعى یکنواختى را در خط صوتى سینما موجب میشود.

این آهنگساز در ادامه با اشاره به پایین بودن سطح سواد اغلب کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌های سینما در حوزه موسیقی، گفت: البته در اغلب موارد هم تهیه کنندگان و هم کارگردانان به این موضوع معترف هستند که سواد یا شناخت کمى در حوزه موسیقی دارند اما همین امر سبب می شود که از سلیقه عمومى یارى بگیرند. درست در همین نقطه است که خلاقیت آهنگساز به عنوان مولف اثر هنرى قربانى این عدم شناخت میشود و تولید آثار درخشان به ندرت اتفاق میافتد.

او در ادامه اظهاراتش افزود: باید اضافه کنم در تمام مواردى که موسیقى فیلم هاى من مورد توجه خاص قرار گرفتهاند، من و کارگردان  به علت شناخت قواعد موسیقیایی اثر در شرایط اعتماد متقابل به یکدیگر بوده ایم و ایده ها آزادانه فرصت ظهور داشته اند. 

سخاوت‌دوست تصریح کرد: متأسفانه ساخت موسیقی متن از اصلی‌ترین گزینه‌ها برای صرفه‌جویی در تولید است. اگر تولیدکنندگان میدانستند که خط صوتى فیلم در ارتقاء سطح آثارشان چه تاثیر شگفت انگیزی دارد هیج گاه براى منفعت اندک مالى چنین ضربه اى به کیفیت این خط و در نهایت اثرشان وارد نمیکردند. نکته اى که سینماى جهان به خوبى دریافته است و بدان عمل میکند .

آهنگساز فیلم سینمایی «بدرود بغداد» درباره سطح سواد سینمایی سازندگان موسیقی متن فیلم، گفت: در این باره سخت میتوان نظر داد چرا که پاسخ صحیح مستلزم گفتمان کلاسه شده و منظم میان آهنگسازان و سینما گران است . اما داشتن شناخت کافى و عمیق از مولفه هاى فنى و زیباییشناسانه سینما براى آهنگسازان این حوزه همانند هارمونى و ارکستراسیون ضروری است.

او در پایان درباره تأثیرپذیرفتن آهنگسازها از آثار خارجی گفت: در حقیقت تاثیر پذیرفتن ، اقتباس، برداشت آزاد ، تقلید فنى ، کلاژ ، ایده بردارى ، کاور و در نهایت کپى ، همه حالاتى از مواجهه با آثار دیگر هستند که هرکدام دنیایی متفاوت دارند. در اغلب موارد شباهت ها ناگزیرند خصوصا در کلیشه ها و اتمسفر هاى تونال که شنونده عمومى با آن رابطه بهترى دارد اما کپى کارى به معناى مصطلح آن که عنصر خلاقه را  از اثر هنرى حذف میکند، خطرى است جدى  که همه گونه هاى هنرى را در بر گرفته است. رشد بی سابقه ارتباطات صوتى و تصویرى فضا را براى این امر بیشتر از گذشته فراهم کرده است اما همانطور که پیشتر اشاره کردم پرداختن به معنا در هر اثر هنرى میتواند براى پرهیز از این امر راه کارى مفید باشد .