داوری در دعاوی

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، داوری یکی از روش های جایگزین حل و فصل اختلافات در خارج از دادگاه می باشد. داوری به وسیله  شخص یا اشخاصی که طرفین یا ثالث آنها را برای این هدف انتخاب کرده باشند صورت می پذیرد. رای داور به دستور قانون و از طریق دادگستری اجرا می شود. سرعت بیشتر، تشریفات و هزینه ی کمتر از مزایای داوری است.

در خصوص داوری سوالات بی شماری از سوی اشخاص مطرح می شود از جمله اینکه :

چگونه می توان دعوای ابطال رای داوری را مطرح نمود؟

آیا دعوای اعتراض ثالث به رای داور قابل پذیرش است؟

آیا میتوان از داور تقاضای صدور دستور موقت یا تامین خواسته را نمود؟

نحوه اجرای رای داور از طریق دادگاه چگونه است؟

آیا می توان اجرای رای داوری را متوقف نمود؟

که در این مقاله سعی نموده ایم به برخی از سوالات رایج در مبحث داوری بپردازیم.

ابطال رای داور

رای داور اگرچه توسط شخص یا اشخاصی صادر می شود که طرفین انتخاب نموده اند و یا در انتخاب نان دخالت داشته اند اما ممکن است محکوم علیه آن را عادلانه تشخیص ندهد و یا حتی به حقوق شخص ثالثی که در انتخاب داور مشارکت نداشته است(اعتراض) خلل وارد آورد به همین منظور طرق شکایت به رای داور  نیز پیش بینی شده است.

قانونگذار شکایت طرفین نسبت به رای داور را در مواردی "اعتراض"، در مواردی درخواست صدور "حکم به بطلان رای داور" و در مواردی نیز درخواست  "ابطال رای داور" نامیده اما هیچ تمایزی بین احکام و آثار آنها قائل نشده است.

نکته: تجدید نظر، فرجام و اعاده دادرسی نسبت به رای داور پیش بینی نشده است.

مواردی که رای داور ابطال می شود

رسیدگی به درخواست صدور حکم بطلان رای داور حسب مورد در صلاحیت همان دادگاهی است که دعوا را به داوری ارجاع کرده یا دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

بر اساس ماده 489 آ.د.م رأی داوری درموارد زیر باطل است و قابلیت اجرایی ندارد:

1 - رأی صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد؛

2 - داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رأی صادر کرده است؛

3 - داور خارج ازحدود اختیار خود رأی صادر نموده باشد. دراین‌صورت فقط آن قسمت از

رأی که خارج از اختیارات داور است ابطال می‌گردد؛

4 - رأی داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد؛

5 - رأی داور با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده

و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد؛

6 - رأی به‌وسیله داورانی صادرشده که مجازبه صدوررای نبوده‌اند؛

7 - قرارداد رجوع به‌داوری بی‌اعتبار بوده باشد.

اعتراض شخص ثالث نسبت به رای داوری

رای داوری ممکن است علاوه بر طرفین اختلافات ،حقوق اشخاص ثالث را نیز تحت تاثیر قرار دهد.یعنی شخصی که طرف رای داوری نبوده است.سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا اشخاص ثالث که خود را متضرر از رای داوری می تواند حق اعتراض به رای را دارد؟

امکان اعتراض شخص ثالث نسبت به رای داور در ماده 418 قانون آئین دادرسی مدنی پیش بینی  شده است.طبق این ماده نسبت به حکم داور کسانی که خود یا نماینده آنها در تعیین داور شرکت نداشته اند می توانند به عنوان شخص ثالث اعتراض نمایند.

اعتراض به رای داور از جانب شخص ثالث مستلزم وجود شرایط خاصی است که به شرح ذیل به آن می پردازیم.

شرایط اعتراض ثالث به رای داور

۱-ذینفع بودن ثالث: باید ثابت شود که رای داور به حقوق ثالث خلل وارد کده است و وی دراعتراض به رای مزبور و نقض آن ذینفع خواهد بود.

۲-عدم دخالت ثالث در تعیین داور یا داورانی که رای را صادر کرده اند:

شخصی که به عنوان ثالث اعتراض می کند نباید ارتباطی با فرآیند داوری داشته باشد و باید به کلی بی طرف بوده باشد.

۳-حکم مورد اعتراض ثالث اجرایی نشده باشد: و یا ثابت شود که حقوقی که اساس و ماخذ اعتراض است به جهتی از جهات قانونی ساقط نشده است.

مهلت اعتراض شخص ثالث به رای داوری

به طور کلی برای اعتراض شخص ثالث مهلت خاصی در قانون مقرر نشده است.لذا محدودیت زمانی ندارد و در صورت وجود شرایط اعتراض برای شخص ذینفع، اعتراض می تواند در هر زمانی انجام گیرد.

مرجع رسیدگی به اعتراض ثالث نسبت به رای داور

مرجع رسیدگی به اعتراض ثالث دادگاهی است که دعوا را به داوری ارجاع نموده و یا دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

توقف اجرای رای داور

رای داور به محض صدور و بعد از تسلیم به دادگاه قابلیت اجرا را به دست می آورد و با دستور دادگاه اجرا می شود.در قانون پیش بینی شده است که با شرایطی می توان مانع از اجرای رای داور شد و به طور موقت آن را متوقف نمود.

ماده ۴۹۳ قانون بیان می کند:"اعتراض به رای داور مانع از اجرای آن نیست.مگر آنکه دلایل اعتراض قوی باشد.در این صورت دادگاه قرار توقف و منع اجرای آن را تا پایان رسیدگی به اعتراض و صدور حکم قطعی صادر می نماید.و در صورت اقتضا تامین مناسب نیز از معترض اخذ خواهد شد."

تقاضای توقف اجرای رای داور را نمی توان به صورت دستور موقت مطرح نمود.همچنین به صورت مستقل و بدون ارائه دادخواست، نیز وجاهت قانونی ندارد.لذا تنها راهی که برای شخص وجود دارد ،این است که ضمن یا بعد از تقویم دعوی ماهیتی نسبت به درخواست توقف اجرای رای داوری اقدام نماید.

دستور موقت و تامین خواسته درداوری

سوالی که مطرح می شود این است که آیا داور می تواند دستور موقت صادر نماید؟ و یا اینکه می توان از داور تقاضای صدور تامین خواسته را نمود؟ در پاسخ باید گفت در قانون آئین دادرسی در این خصوص پیش بینی نشده است.اما در قانون داوری تجاری بین المللی اختیار  صدور دستور موقت به داور داده است.و همچنین قید گردیده طرفین داوری می توانند تقاضای صدور دستور موقت و تامین خواسته را از رئیس دادگاه تقاضا نمایند.

اجرای رای داوری

در بسیاری مواقع رای داور به صورت اختیاری توسط طرفین اجرا می شود.با توجه به توافق طرفین جهت ارجاع دعوی به داوری بنابراین در اجرای ان مشکلی نخواهند داشت و طرفین مطیع رای داوری خواهند بود.اما در برخی موارد محکوم علیه رای داوری از اجرای اختیاری آن ممانعت می نماید.در این صورت محکوم له رای داوری ناچار به درخواست اجرای رای داور از طریق محاکم دادگستری خواهد بود.طبق ماده ۴۸۸ قانون آئین دادرسی مدنی چنانچه محکوم علیه ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای داوری مفاد آن را اجرا نکند،ذینفع می تواند از دادگاه ،تقاضای صدور اجرائیه نماید.مرحله اجرای رای داور از طریق دادگاه مانند اجرای احکام دادگستری می باشد و از این جهت فرقی بین رای دادگاه و رای داوری وجود ندارد.

داوری یکی از مباحث حقوقی است که پیچیدگی خاص خود را دارد و در بسیاری مواقع مشاهده می شود افراد بدون داشتن اطلاع از داوری نسبت به ارجاع اختلافات خود در قراردادها به داوری اقدام می نمایند.و این باعث بروز مشکلات بسیاری برای آنها می شود.نحوه درج داوری در قراردادها مستلزم داشتن آگاهی و دانش حقوقی در این زمینه می باشد.

لذا بهتر است پیش از انعقاد قرارداد و پیش بینی داوری جهت حل و فصل و اختلافات با وکیل متخصص در داوری مشاوره لازم را داشته باشید.همچنین چنانچه در قرارداد جهت حل و فصل اختلاف توافق بر داوری نموده اید در صورت بروز اختلاف پیش از هرگونه اقدامی با وکیل متخصص در داوری مشاوره نمائید و یا اینکه طرح دعوا و پیگیری آن را به وکیل بسپارید.چراکه در بسیاری مواقع عدم آگاهی و دانش حقوقی در زمینه داوری باعث می گردد رای داوری به جهت عدم رعایت برخی نکات و موارد حقوقی و قانونی ابطال گردد.که در این صورت باعث اتلاف وقت و هزینه برای افراد می گردد.موسسه حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بهره گیری از وکلای متخصص و با تجربه در حوزه داوری آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش در این زمینه می باشد.جهت بهره مندی از خدمات حقوقی تخصصی می توانید با موسسه تماس بگیرید.