مقاله مشترک ایرانی -سعودی در روزنامه گاردین؛

ما می توانیم مبارزه حاصل جمع صفر بین ایران و عربستان پایان دهیم اگر الان عمل کنیم

۱۳۹۹/۱۱/۱۴ - ۱۸:۲۳:۲۳
کد خبر: ۱۱۳۱۰۰۶
ما می توانیم مبارزه حاصل جمع صفر بین ایران و عربستان پایان دهیم اگر الان عمل کنیم
با روی کار آمدن دولت جدید در واشینگتن، زمان چرخش از وضعیت "تقابل" به "گفتگو"، فرارسیده است.

به گزارش برنا، عبدالعزیرالصقر، رئیس مرکز تحقیقات عربستان سعودی و حسین موسویان دیپلمات پیشین ایران و متخصص امور خاورمیانه و هسته ای دانشگاه پرینستون آمریکا نوشت:

دو سال پیش در یک مقاله مشترک در نیویورک تایمز، ما (یک دیپلمات سابق ایران و رئیس مرکز تحقیقات عربستان) به رهبران کشورهای متبوع خود پیشنهاد گفتگوی مستقیم داده و هشدار دادیم که عدم گفتگو موجب افزایش تنش ها شده و ادامه آن می تواند به جنگ خانمانسوز منتهی شود.

بعد از این مقاله، ما شاهد بوده ایم که تانکرهای سعودی و ایرانی در آبهای بین المللی مورد حمله قرار گرفتند، حمله عظیم علیه تاسیسات نفتی آرامکو صورت گرفت، ژنرال قاسم سلیمانی توسط پهپادهای آمریکا به قتل رسید و دانشمند برجسته هسته ای ایران به قتل رسید. درحالیکه فضا مقداری آرامتر شده، ما همچنان در شرایطی هستیم که یک اشتباه محاسباتی، می تواند جنگ سرد طولانی موجود بین دولت های ما را به سمت یک فاجعه در منطقه سوق دهد.

با روی کار آمدن دولت جدید در واشینگتن، زمان چرخش از وضعیت "تقابل" به "گفتگو"، فرارسیده است. درچهار دهه گذشته، روابط ایران و عربستان پستی ها و بلندی هایی شامل تقابل و رقابت و گاهی هم همکاری را طی کرده است اما امروز ما به آخر بازی رسیده ایم. درحالی که دولت های ما در موضوعات متعدد منطقه ای مواضع متضاد دارند، اما این دشمنی ها نه "اجتناب ناپذیر" و نه "محکوم به ابد" هستند.

اولین قدم به سمت بهبود شرایط این است که دو طرف "احساس تهدیدات" ازسوی طرف مقابل رادرک کنند، خواه این تصور واقعی یا تخیلی باشد. قدم بعد توافق روی "اصول پایه" است که بتوان آینده روابط را برآن اساس ساخت.

ایران و عربستان هر دو معتقدند که دیگری دنبال سلطه بر منطقه است. ریاض معتقد است که ایران بدنبال محاصره سعودی از طریق بازیگران متحد غیردولتی اش در منطقه است و تهران معتقد است که ریاض عامل کلیدی فشارهای آمریکا برای مهار و تضعیف ایران است. هر دو طرف معتقدند که طرف مقابل دنبال صدور و گسترش دیدگاه دینی خود است. ریاض موشک های ایران را تهدید امنیت ملی و تاسیسات حیاتی خود می داند و تهران هم خرید حجم عظیم تسلیحات پیشرفته غربی توسط عربستان را عامل گسترش عدم توازن و تقارن قدرت درمنطقه تلقی می کند. تهران و ریاض هریک معتقدند که دیگری درامور یمن، سوریه، لبنان، بحرین و عراق دخالت میکند.

برای شکستن این سیکل نادرست وعبور از وضعیت "سرزش متقابل"، رهبران ما باید وارد گفتگوی مستقیم جهت توافق روی این اصول شوند:

1- شکل دادن روابط برمبنای "احترام متقابل"، "منافع متقابل" و"موقعیت برابر"،

2- حفظ واحترام به "حاکمیت"، "تمامیت ارضی" ، "استقلال سیاسی" و"خدشه ناپذیری مرزهای بین المللی موجود" تمام کشورهای منطقه،

3- "عدم مداخله درامور داخلی کشورها" ،

4- "مخالفت با استفاده از زور" و تعهد به حل و فصل مسالمت آمیز همه بحران ها،

5- "مخالفت با سیاست فرقه گرایی" و بکارگیری آن جهت اهداف سیاسی، حمایت و مسلح کردن گروههای غیرقانونی شبه نظامی درکشورهای منطقه،

6- احترام به کنوانسیون وین در روابط دیپلماتیک بویژه مصونیت مراکز دیپلماتیک،

7- تقویت وحدت اسلامی وپرهیز از ستیزه جویی، خشونت،افراط گرایی و تنازعات فرقه ای،

8- همکاری کامل دراقدامات مبارزه با تروریسم،

9- رفتار با اقلیت های مذهبی ساکن قانونی هر کشور بعنوان شهروند آن کشور و نه شریک دینی،

10- نفی هژمونی هر کشوری بر منطقه،

11- تضمین آزادی کشتیرانی، تجارت آزاد نفت ومنابع دیگر و حراست از تاسیسات حیاتی درمنطقه،

12- منع تولید و تدارک سلاح های کشتار جمعی.

با این وجود، اصول مورد قبول دو طرف تنها برای آغاز پروسه، حیاتی هست اما برای اعتماد سازی آنهم بعد از دهها سال بی اعتمادی، نیاز به اقدامات عملی است. دیپلماسی نیازمند گفتگوی مستقیم است. گفتگو در مورد موضوعات نیز نیازمند "نقشه راه"است که باید شامل یک سری اقدامات متقابل اعتماد ساز و یک مسیر روشن و قابل قبول برای تحقق ترتیبات امنیت جمعی درمنطقه را پیگیری کند.

ممکن است در شرایط فعلی، رسیدن به چنین وضعیتی مقدور نباشد چون دو کشور عربستان و ایران در سیکل تشدید خصومت بسرمی برند. اما دو کشور در طول این دوران کانال های گفتگو و همکاری را حفظ کرده اند. حتی در اوج تنش، دو کشور توانستند گفتگوی مفیدی در مورد تسهیل انجام مراسم حج ایرانی ها داشتنه باشند.

عربستان و ایران قبلا اقداماتی کرده اند که نشان دهند بازی با جمع صفر قابل اجتناب است. دو ملت ما می توانند و باید آینده را از طریق همکاری درجهت کاهش تنش های منطقه ای بسازند، منطقه ای که می تواند با یک جرقه منفجر شود. دوره ریاست جمهوری بایدن می تواند فرصتی باشد برای یک شروعی تازه برای گفتگوی ایران و عربستان. اما زمان، گوهر ارزشمند و بی بدیلی است. تاخیر در کاهش تشنج یک خطای بزرگ خواهد بود همانطور که منطقه بارها ثابت کرده در مواقع استثنایی که فرصت هایی برای گفتگوی سازنده بوجود می ایند، باید سریع آن را به چنگ زد قبل از اینکه فرصت از دست بروند.

نظر شما