تالاب بین المللی کمجان برای جان بیشتر نیاز به حق آبه دارد
تالاب بین المللی کمجان نامی که در کنوانسیون جهانی تالابها ردیف 39 در سال 1352 ثبت شده است و این روزها این تالاب برای جان بیشتر نیاز به حق آبه خود دارد.
فارس- خبرگزاری برنا :کمجان تالاب آب شیرین است که به موازات رودخانه کر در بخش شمالی کربال واقع شده و بیشترین وسعت این تالاب در شمال اراضی زراعی روستای کمجان واقع شده است.
سالهای دهه شصت که اوج تبلیغ جهت توسعه کشاورزی بود متاسفانه تالاب بین المللی کمجان نیز مانند خیلی از مناطق بکر و طبیعی با هدف توسعه کمی کشاورزی مورد هجوم ادوات سنگین راهسازی و ماشین آلات غول پیکر قرار گرفت.
تالابی که هزاره ها چتر حمایت زندگی بخشش را سایه سر مردمان حاشیه نشینش کرده بودTمردمی روستایی که در حکومت سابق مورد توجه جدی قرار نمیگرفتند تعامل با طبیعت را درک کرده بودند و مفهوم بهره گیری پایدار از مواهب طبیعت را با گوشت و پوست استخوان لمس کرده بودند.
دانش بومی کربالی ها در گذشته نه چندان دور مبین زندگی پایدار با رویکرد حفظ زیست بوم های تالابی و جریان دائمی رودخانه کر بود که این اقدام خیر خواهانه با عدم دانش کافی کربال را در معرض آسیب جدی قرار داد.
زهکشی های دهه شصت در کربال موحب شد بسترهای اشباء آبی در شمال و جنوب رودخانه کر به نمکزار و بیابان تبدیل شودو با جریان های فرسایش بادی این کانون های انتقال ریزگرد سلامت مردم و اراضی حاصلخیز دشت کربال و با مخاطره جدی مواجه شود.
شیوع بیماری های صعب العلاج، بیکاری و فقر پیامد تصمیمات اشتباه انسانی اعم از سد سازی افراطی بر روی سر چشمه های رود خانه کر و زهکشی بود که کربال حاصل خیز را با چالش های فراوانی مواجه کرده است.
بیکاری. فقر، مهاجرت اجباری، شیوع و جهش بیماری های صعب العلاج پیامد خشکاندن رودخانه کر بود، اشتباهی که بیش از چهل سال قبل از این در حوزه دریاجه آرال منجر به فاجعه زیستی و انسانی شده و منجر به شکل گیری کنوانسیون جهانی تالاب ها شده بود را چند دهه بعد ما در مرکز استان فارس رقم زدم زیرا که اجازه ندادیم جریان طبیعی و دایمی رودخانه کر مسیر اصلی و چند هزار ساله خود را طی کند.
توازن جمعیتی را به هم زدیم و بزرگترین انجیرستان طبیعی دنیا در حاشیه شهرهای نیریز و استهبان را با خشکاندن تالابها در معرض انواع آفتهای زراعی و باغی و ریزگرد های منتشره از بستر خشکانده تالاب های سه گانه طشک، بختگان و کمجان قرار دادیم. ساخت سد های سیوند و ملاصدرا و همه آنچه نام توسعه و دست آورد برآن نهادیم در قیاس با آنچه بخاطر دستکاری طبیعت از دست دادیم قابل قیاس نیست.
ثبات و پایداری بیش از صد روستای حاشیه رودخانه کر و تالاب های آن، بیماری، مهاجرت، حاشیه نشینی، ریزگرد،بیابان زایی،افت سفره منابع آبی همه را به انضمام هزینه های ساخت سد ها که به گرده بیت المال تحمیل شد نتیجه اشتباهات انسانی بود که منجر به نارضایتی هایی در جامعه بهره برداران رودخانه کر شد.
کاش متولیان آب ارزیابی اثرات زیستی و اجتماعی بر اجرای پروژه هایشان را با دقت و دانش کافی بررسی کرده بودند، زیرا که با عدم اجرای هر کدام از سازه ها با احتمال کاهش آسیب به حوزه آبی رودخانه کر ، نظم اجتماعی و زیستی کمتری روبرو می شدیم.
اتفاقهایی که نباید افتاد، کاش ارزیابی پس از اجرا جایگاهی داشت و توجیه خطا جایگزین ارزیابی نمی شد شاید باز گشایی مسیر های مسدود شده رودخانه کر اعم از سد ها(سیوند، ملاصدرا) و بندهای انحرافی که متاسفانه هنوز در حال تکمیل هستند و ته مانده آب و زه آب رود خانه کر را در بالا دست سد درود زن و به اراضی جدید الاحداث منتقل میکند باز گشایی می شد.
کمجان جان تازه میخواهد
تالاب کمجان تالابی است که سالهای دهه شصت به دلیل زهکشی های فاقد ارزیابی و بدون مجوز خشکانده شد که عدم پیگیری متولیان قانونی زیستگاه ها و تالابها نسبت خشکاندن تالابها خصوصا تالاب بین المللی کمجان خود سوال بی جوابی هست که پاسخ مناسبی به آن داده نشده است.
اندیشه احیاء تالاب کمجان با شروع خشکی کربال ناشی از خشکاندن رودخانه کر در سالهای 1378 و 1379 جان گرفت، از آنجا که نگرش عمومی و جامعه محلی بخاطر شوکی که ناشی از خشاندن کربال متحمل شده بودند کمی زمان نیاز داشتند تا با تشخیص صحیح وارد اقدامی اثر گذار شوند.
نهایتا در سال 1388 فعالیت های خودجوش احیایی تالاب وارد مرحله اجرا شد و روند احیاء حفاظت همزمان با اجرای عملیات عمرانی طی سالهای متوالی مستمرا تداوم داشت.
خوشبختانه توسعه و پایداری تالاب با توجه به علاقمندی و پیگیری که در مجموعه احیاکنندگان بود رشد بیشتری داشت و همراهی های سازمان محیط زیست نیز در اجرای برنامه های زیستی کنار تالاب امیدوار کننده بود.
حضور طبیعت دوستان، تشکلهای مردمی و علاقه مندان به طبیعت خصوصا رسانه ها ی مختلف اعم از خبرگزاری ها، رسانه ملی، روزنامه ها تاثیر ارزشمندی در معرفی و شناساندن تالاب احیاء شده کمجان به جامعه زیستی داشتند.
آنچه این روز ها نگران کننده شده عدم تخصیص و تامین حق آبه تالاب بین المللی کمجان هست، حق آبه ای که باید بر اساس مصوبه هیات وزیران اولویت متولیان آب استان و مجموعه وزارت نیرو باشد که درهمین راستا پیگیرها و مکاتبه های زیادی دراین زمینه انجام شده است.
تابستان1399 به روال قبل بدون کمک مالی اداره کل محیط زیست گروه محلی احیاکنندگان تالاب بین المللی کمجان جهت تقویت پایداری و توسعه تالاب در راستای موفقیت حفاظت عرفی عملیات عمرانی قابل توجهی را با انجام عملیات خاکی در بستر تالاب انجام داده اند که در نتیجه این اقدامات سطح ابگیری و عمق آب تالاب بیشتر خواهد شد.
زون بندی تالاب کمک خواهد کرد تا حفاظت راحت تر و تنش های آبی کاهش پیدا کند،آب بندهای جدید به کنترل روان آب ها در تثبیت و پایداری تالاب کمک خواهد کرد و زاد آوری پرندگان با چالش کمتری مواجه خواهد شد.
این روزها حق آبه ای با عنوان تالاب بختگان در زبان عامیانه رایج شده است، باید یادآور شد که خط کشی بین تالاب ها منجر به تضییع حقوق تالابی و در آینده طبعات اجتماعی در پی خواهد داشت.
امیدواریم تخصیص های آبی با توجه به نیاز آبی تالاب ها واقعی تر شده و از حالت نمایشی فاصله بگیرد و زمانهای رها سازی حق آبه متناسب با فصول زادآوری و آسیب پذیری زیستمندان تالابی باشد تا شاهد نمک سود شدن جوجه ها در بستر خشکیده تالاب های سه گانه نباشیم و همچنین شاهد تثبیت ریزگردهای آلاینده در فصل گرم باشیم تاسلامت جامعه انسانی وسایر زیندگان با خطر بیشتری مواجه نشود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان خبرداد :
افزایش ضریب حفاظتی تالاب ها و زیستگاههای آبی استان
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
