به گزارش خبرنگار سینمایی برنا،«رالی ایرانی» اولین فیلم مسابقهای در کشور محسوب میشود و از این جهت بسیاری منتظر بودند تا این اثر وارد بازار شود و آن را مورد آنالیز قرار دهند. سازندگان این فیلم در تلاش بودند تا چهرۀ واقعی ستارگان را بدون نقاب و فارغ از دکوپاژ آثار سینمایی و تلویزیونی در مواجهه با صحنههای مخاطرهآمیز به مخاطب ارائه دهند.
به بهانۀ پخش «رالی ایرانی» در بازار با آرش معیریان (کارگردان) و محمدرضا لطفی (منتقد) میزگردی در خبرگزاری برنا انجام شد.
مدتی است که سازندگان ترجیح میدهند آثار مختلفی را در عرصه فیلم، سریال،مسابقه و ... در رسانههای تصویری ارائه دهند این در حالی است که اکثر این کارها کپی از نمونههای شبکههای ماهوارهای فارسی زبان است و به همین دلیل مخاطب کمتر تمایلی به تماشای آنها دارد. اما «رالی ایرانی» در نوع خود یک نمونۀ اورجینال و بکر است چه شد که اصلاً تصمیم به ساخت و پخش این برنامه در ویدئو رسانه گرفتید؟
آرش معیریان: وقتی این کار از سوی سعید ابوطالب به من پیشنهاد شد از آن استقبال کردم چون میدانستم او فرد کاربلدی است و از سابقۀ کاری خوبی در عرصۀ مستندسازی برخوردار است از طرفی خودم هم قبل از آشنایی با او از طرفداران مستند «سرزمین دانایی» ساختۀ ایشان بودم و با دقت و علاقۀ خاصی این برنامه را دنبال میکردم و معتقد بودم که این اثر در نوع خودش قابل ستایش بود نکتۀ دیگری که در این میان وجود داشت این بود که بسیاری از مخاطبان، دیگر از تماشای فیلم و سریال در شبکههای ویدئو رسانه دلزده شده بودند و به دنبال چشمانداز جدیدی در این عرصه بودند.
«رالی ایرانی» میتوانست این امکان را در اختیار آنها قرار تا با سبک جدیدی که نیاز آنها محسوب میشود آشنا شوند چرا که در آن خلاقیت وجود داشت و خب در نهایت همین نوگرایی هم باعث شد تیمی که در کنار ما برای ساخت این کار قرار میگیرد از انگیزۀ مضاعفی برای همکاری برخوردار باشد.
وقتی استارت ساخت این کار را زدید نگران این موضوع نبودید که «رالی ایرانی» نتواند در فروش با اقبال مخاطبان مواجهه شود؟
همانطور که به نوعی در سوال قبل هم به این موضوع اشاره کردم در آن مقطع مطمئن بودم که این سبک از مسابقه نیاز مخاطبان محسوب میشود و اگر این کار در نوع خودش به درستی ارائه شود میتواند اقبال عمومی را به دنبال داشته باشد به طور مثال ما سایت «رالی ایرانی» را قبل از پخش آن راهاندازی کردیم و ظرف مدت کوتاهی این سایت توانست بیش از سیصد هزار عضو بگیرد. این موضوع نشانۀ آن است که مخاطبان نسبت به این فیلم مسابقهای کنجکاو هستند و دوست دارند از آن بیشتر بدانند و در صورت امکان حتی در این مسابقه شرکت کنند. اما اینکه چند درصد از این اعضای سایت خریدان واقعی دیویدیها هستند سوالی است که باید با مدتی تامل به آن پاسخ داد.
این طور به نظر میرسد که فضای آثاری نظیر «رالی ایرانی» بیشتر مناسب تلویزیون است و محدودیتی که دربارۀ پخش کارهای از این دست وجود دارد باعث شده کارهای از این دست در فضای شبکههای خانگی ساخته و پخش شود؟
محمدرضا لطفی: به نکته خوبی اشاره کردید، چون این فضایی که در شبکههای خانگی یا همان ویدئو رسانهها ایجاد شده است در نوع خودش کم نظیر است. در هیچ کجای دنیا این شبکهها به طور مستقیم فیلم و سریال تولید نمیکنند اما در کشور ما این اتفاق افتاده است و این روزها این شبکهها در کنار تولید فیلم و سریال انواع مسابقه را در قالبهای مختلف نظیر شام ایرانی، رالی ایرانی و ... را تولید میکنند بخشی از این موضوع به این خاطر است که در کشور ما تلویزیون خصوصی وجود ندارد و رسانۀ ملی ما صرفاً در انحصار دولت است و همین انحصارطلبی سبب گشته که آثار دچار افت کیفی و کمی شود و در نهایت مخاطبانش را از دست دهد چون آثاری از این دست جایشان در تلویزیون است نه در رسانههای تصویری، متاسفانه تلویزیون ما با گذشت سالها هنوز با یک سری از سیاستهای سلیقهای مواجهه است و ساخت و پخش کارهای اینچنینی برایشان نوعی تابو محسوب میشود . اگر ما میخواهیم مخاطبان تلویزیون را که هر روز در حال از دست رفتن هستند، دوباره به دست آوریم باید در ساختار برنامه و سریال سازمانی تغییراتی ایجاد کنیم. چرا که به شدت از برنامههای روز دنیا عقب هستیم.
فرای جایگاه پخش فیلم مسابقهای «رالی ایرانی» فکر میکنید این اثر به لحاظ ساختاری اثری قابل اعتنا است؟
محمدرضا لطفی:قبل از آنکه بخواهم راجع به مقولۀ کیفی این اثر و موفقیت آن در ژانری که تولید شده صحبت کنم ترجیح میدهم موضوعی را در مورد ایدهپردازیهای جدید ونوگرایی مطرح کنم جای بسی تاسف دارد که تجربۀ نوگرایی تا این حد در کشور ما مهجور واقع شده است و هیچگاه آنطور که باید به آن بها داده نمیشود و نه تنها نگاه تحسینبرانگیز و تشویقی برای کارهای جدید وجود ندارد، بلکه همواه با انتقادهای فراوان مواجه است و در نهایت همین موضوع هم باعث میشود که بسیاری از سازندگان ما جسارت پرداختن به موضوعات و ساختارهای جدید را نداشته باشند و صرفاً برای جذب رضایت مخاطب خودشان را تکرار کنند. در حالی که در تمام دنیا برای فردی که وارد حوزههای جدید میشود امتیاز مضاعفی قائل هستند. به طور مثال؛ یکی از کارگردانهای که در ایران همیشه سعی کرده است از تکرار دوری کند علیرضا داوودنژاد بوده است وقتی فیلم «کلاس هنرپیشگی»را در جشنواره دیدم کلیت ان را نپسندیدم اما از اینکه دیدم این کارگردان در آن سن و سال دست به ریسک زده است و وارد فضای جدیدی به لحاظ ساختار شده است حسابی از آن استقبال کردم و به عنوان منتقد در رایدادنم امتیاز جداگانهای برای آن قائل شدم.
از این جهت برای «رالی ایرانی» ساختۀ آرش معیریان هم امتیاز جداگانهای به دلیل تجربۀ جدیدی که کسب کرده است قائلم ما نباید آنقدر به نوگراها سخت بگیریم و تجربیات جدید را با انتقادهای بیرحمانه له کنیم که در نهایت آنها عطای کارشان را به لقایش ببخشند، شما اگر نگاهی به عرصۀ بازیگری ما بیندازید متوجه خواهید شد که سالها است کارگردانهای ما دست به ریسک نزدهاند و از بازیگران جدیدی بهره نگرفتهاند و در نهایت همین موضوع هم منجر به این شده که ما در طول سالهای اخیر شاهد ظهور ستارۀ جدید در عرصه بازیگری نباشیم.
آرش معیریان:محمدرضا لطفی به نکته بسیار خوبی اشاره کرد چرا که سرآغاز هر سبکی در تمام دنیا با تجربهگرای و نگاه نو همراه بوده است و خب در نهایت همین تجربههای کوچک وقتی ادامه پیدا میکند منجر به اتفاقهای بزرگ میشود و یک سبک را میآفریند اما ما به جای تشویق نوآوری سازندگانمان را به نوعی تحریم میکنیم در حالی که خلاقیت در هر کاری باعث خلق اتفاقهای نو و جدید میشود. ولی خب متاسفانه ما فرصت خطر کردن را از هنرمندانمان میگیریم.
محمدرضا لطفی:هیچوقت یادم نمیرود وقتی برای اولین بار فیلمهایی در دنیا با روایت غیرخطی ساخته شد در ابتدا از پختگی لازم برخوردار نبودند اما رفتهرفته این آثار بلوغ را تجربه کردند و در حال حاضر ما شاهد کارهای بسیار خوب و مطرحی هستیم که شیوه رواییشان غیرخطی است.
اگر موافق هستید به بحث فیلم مسابقهای «رالی ایرانی» برگردیم، وقتی از بازیگران برای حضور در این اثر دعوت کردید آنها چه پاسخی را به شما دادند؟
آرش معیریان: اتفاقاً سوالی را که مطرح کردید به نوعی در امتداد سوال قبلیتان است چون این کار برای اولین بار بود که در ایران شکل میگرفت و به همین خاطر حتی ما خودمان نمیدانستیم بعد از ساخت آن چه چیزی انتظار ما را میکشد اما وقتی فیلمنامۀ کار را که در واقع بیشتر شبیه به یک طرح بود، برای بازیگران فرستادیم و برای آنها تا حدی از ذهنیت و ایدههایمان توضیح دادیم آنها حسابی استقبال کردند به نظرم بخشی از این قضیه به این خاطر بود که بازیگران ما هم درست مانند مخاطبانمان از فضای تکراری که بر جریان فیلم و سریالسازی ما حاکم است خسته شدند و به دنبال فرصتی برای بروز تواناییهایشان در فضای جدید هستند خوشبختانه اکثر بازیگران برای حضور در این کار علاقه نشان دادند و تنها عدۀ کمی از آنها بعد از اینکه ما از ریسک بالای کار حرف زدیم تصمیم گرفتند در قسمتهای بعدی این اثر و بعد از دیدن واکنش مردم شرکت کنند.
این رسیکی که شما از آن حرف زدید شامل چه چیزهای بود؟
آرش معیریان: ما برای آنها کاملاً این موضوع را تشریح کردیم که حضورشان جلوی دوربین «رالی ایرانی» ممکن است برایشان یک سری تبعاتی همراه داشته باشد چون معمولاً مخاطبان براساس آنچه که در رسانه از ستارههای مطرحشان میبینند ذهنیتی برای خودشان میسازند و حالا این فیلم مسابقهای شرایطی را برای این آرتیستها به وجود میآورد که فارغ از جادوی فیلم و سریال و بیهیچ پردهپوشی فقط تواناییهای خودشان را در عرصههای مختلف نشان دهند و حتی در دایره اخلاق هم سنجیده شوند و خب اگر در این زمینه نمیتوانستند آن طور که باید عمل کنند ممکن بود روی زندگی حرفهای شان تاثیر بگذارد. در واقع «رالی ایرانی» چالشی بزرگ برای هنرمندان ایرانی محسوب میشد.
منظورتان از این تاثیر گذاری و تبعات چیست؟
آرش معیریان: همیشه مخاطبان نسبت به چهرههای مطرح این دیدگاه را دارند که این افراد در هر موقعیتی که قرار میگیرند افراد توانا و کارآمدی هستند و همین نگاه هم در نهایت باعث ایجاد یک حس برتری حتی در میان این افراد میشود و خب بیشک این فیلم مسابقهای میتوانست یک چالش جدی برای آنها به شمار آید چرا که افراد مشهور به دور از نقاب و دکوپاژهای آنچنانی که اقتضای آثار سینمایی و تلویزیونی است جلوی دوربین قرار میگرفتند و با مخاطرات بسیار مواجه میشدند و تنها باید از هوش و توانایی شخصیشان برای رهایی از مخاطراتی که بر سر راه آنها قرار گرفته است بهره میگرفتند از طرفی آنها در شرایط دشواری قرار داشتند چرا که هم دوست داشتند برندۀ مسابقه و جایزه بیست میلیونی آن شوند و هم پرستیژ خودشان را به عنوان یک هنرمند حفظ کنند.
در سوژه اولیه این اثر دست روی نقطه حساسی گذاشتید؛ چراکه در چند سال اخیر، معمولاً چهرهای که مخاطب از افراد مطرح و ستارگان میدید، چهرههای با روتوش و ادیت بود و کم اتفاق میافتاد که بیواسطه عملکرد آنها را مورد ارزیابی قرار دهد
محمدرضا لطفی: تا حد زیادی حق با شماست. متأسفانه سبک زندگی ما باعث شده است که بسیاری از چهرههای مطرح تصمیم بگیرند برای محافظت از زندگی شخصی و حرفهایشان، دو سبک زندگی را در پیش بگیرند و این زندگی دوگانه در اکثر مواقع، تبعات خودش را دارد. به همین خاطر، کارهایی از این دست تجربه جدیدی برای مخاطب و هنرمند ما محسوب میشود تا میزان ظرفیت خودشان را در این باره بسنجند و بیینند در این وادی تا کجا میتوان پیش رفت.
آقای معیریان، در کنار مخاطب ایرانی، آرتیستهای ما هم تجربه کارهای از این دست را نداشتند. با این وصف، در طول کار برای شما پیش میآمد که هنرمندی از نیمه کار جا بزند و بگوید این موقعیتی که او در ان قرار دارد باعث لطمه زدن به چهره او میشود و میخواهد که بخشی از این تصویر حذف شود؟
آرش معیریان: در پیشتولید، ما راجع به این مسائل با بازیگران صحبت کرده بودیم و به آنها گفتیم هر جای کار که حس میکنند ادامه این مسابقه ممکن است به موقعیت آنها لطمه بزند، جلوی دوربین میتوانند به این موضوع اشاره کنند و بگویند ما ادامه نمیدهیم و خب در ادامه قضاوت هم بر عهده مردم خواهد بود.
شاید این سؤال برای بسیاری از مخاطبان پیش بیایید که آیا «رالی ایرانی» ادامهدار خواهد بود یا نه و اگر بله، قصد دارید این مسابقه را صرفاً با هنرمندان ادامه دهید؟
آرش معیریان: بیشک «رالی ایرانی» را ادامه میدهیم و حتی مقدمات ساخت سریهای بعدی آن را هم انجام دادهایم. نکته مهم که درمورد نحوه پخش این مجموعه وجود دارد این است که قرار است فصل اول آن در 6 قسمت ارائه شود و در هر بار عرضه، دو دیویدی در یک بستهبندی به بازار وارد شود. اما درمورد قسمت دوم سؤالتان باید بگویم اتفاقاً ما برنامه ویژهای برای این موضوع داریم و قرار است هر بار ترکیب جدید و متنوعی از شرکتکنندگانمان ارائه دهیم. برای مثال، ممکن است از چهرههای مطرح پزشکی، ورزشی، سیاسی و حتی طیفهای عادی جامعه در این مسابقه بهره ببریم.
ادامه دارد...
/نگار حسینی/