جاذبه‌های گردشگری فارس

به گزارش خبرنگار اجتماعی برنا، با نزدیک شدن ایام نوروز به معرفی جاذبه های گردشگری فارس خواهیم پرداخت و شما را با جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و توریستی آن آشنا خواهیم کرد.

دریاچه‌های فالور:
دریاچه فامور(پریشان) یکی از زیباترین و بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون قرار گرفته است. این دریاچه به نامهای مور، پریشان و فامور نیز شناخته شده‌است.

این دریاچه بین ۵۱ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۱ درجه و ۵۱ دقیقه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۰ ثانیه عرض شمالی واقع شده‌است. مساحت آن ۴۳۰۰ هکتار و ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد ۸۲۰ متر است. حوزه آبریز آن ۵/۲۶۶ کیلومتر مربع است و بیشترین مساحت را در اردیبهشت ماه دارد. این دریاچه در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت شده ‌است و در تقسیم بندی مناطق جزء منطقه حفاظت شده محسوب می‌شود.

دور تا دور این دریاچه را کوه احاطه کرده‌است فاصله دریاچه نسبت به کوه از طرف شمال حدوداً ۴ الی ۵ کیلومتر می‌باشد و از طرف جنوب حدوداً ۵۰۰ متر است. فاصله دریا تا کوه (از طرف شمال) روستای مالکی(قلات نیلو دهپاگاه، هلک، پریشان)، روستای عرب فامور، روستای سی سخت و در قسمت شرق قلعه نارنجی، جروق و در جنوب قلعه نرگس زار و در غرب دریاچه روستای شهرنجان، زوالی و ایازآباد قرار دارند. این دریاچه از جمله اکوسیستمهای پایداری است که در اثر عوامل تکتونیک بوجود آمده میلیون‌ها سال است که شرایط خود را حفظ نموده‌است و دارای ۴ گونه ماهی بومی به نام‌های ماهی زردک، ماهی سرخه، ماهی پرک و مار ماهی آب شیرین و همچنین چند گونه ماهی وارداتی نظیر ماهی کپور، ماهی فیتوفالک و آمور است که در سال ۱۳۶۸ به دریاچه وارده شده‌است. تنها کپور معمولی با شرایط تالاب سازش پیدا کرده و دوگونه دیگر مشکلات عدیده‌ای را در تالاب به وجود آورده‌اند.

این دریاچه بر اثر سوزاندن بخشی بزرگی از نیزارهای اطرافش به علت عملیات راهسازی در معرض خطر است.در طی این آتش سوزی‌ها هزاران قطعه لاک پشت و پرنده مهاجر از بین رفته‌اند. همچنین بخش اعظم این دریاچه به علت خشکسالی های اخیر خشک شده است.

بختگان و پریشان:
منطقه بختگان نخستین بار طبق مصوبه شماره ۷ مورخ ۱۳۴۷/۱۲/۹ شورای عالی تظارت بر صید به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید و سپس در سال ۱۳۵۴ به عنوان پناهگاه حیات وحش مصوب شد و در سال ۱۳۷۴ قسمتی از پناهگاه به عنوان پارک ملی بختگان اعلام شد.

پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان با وسعت هر یک به ترتیب ۱۷۵۳۴۶ هکتار و ۱۵۳۷۶۷۱ هکتار در ۷۰ کیلومتری غرب نی ریز فارس واقع گردیده است. تالاب‌های طشک و بختگان از بزرگترین و پرآب‌ترین دریاچه‌های کشور محسوب می‌شوند. این دو دریاچه درسال‌های پرباران گسترش یافته و به هم می‌پیوندند. طشک و بختگان و مناطق کوهستانی بین آن‌ها و جزایر متعددی که دراین دو تالاب وجود دارند مجموعه طبیعی بسیار با ارزشی را بوجود آورده اند.

این تالاب به علت دارا بودن جزایر کوچک و بزرگ از مکان‌های مهم زادآوری پرندگانی چون کفچه نوک، فلامینگو، کاکایی صورتی و…. است به همین جهت توسط توسط سازمان بین المللی حیات پرندگان به عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده شده و همچنین در سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.
 

تاکنون در این تالاب‌ها ۹۵ گونه پرنده که اغلب مهاجر زمستان گذران هستند شناسایی شده است. این تالاب در ذخیره سازی آب برای اراضی کشاورزی حاشیه تالاب بسیار مهم است. همچنین این تالاب از مناظر و چشم اندازهای بدیع و بی نظیری به منظور جذب گردشگران داخلی و خارجی برخوردار است.

حداقل ارتفاع منطقه ۱۵۵۸ و حداکثر ارتفاع آن ۲۵۵۰ متر می‌باشد. رشته کوههای عظیم زاگرس در استان فارس ارتفاع خود را ازدست داده و به صورت رشته کوههای پهناوری گسترده می‌شوند. امتداد رشته کوههای اطراف دریاچه غربی – شرقی بوده که از افزایش این کوهها مخروط افکنه هایی وسیع ایجاد می‌شود که محل برداشت منابع آب زیر زمینی و همچنین کشت و زرع می‌باشند. از مهمترین ارتفاعات منطقه می‌توان به کوههای پیچکان، چاه روغنی و نا انجیر در شمال و کوههای صادق آباد، خانه کت در جنوب دریاچه بختگان اشاره کرد.

چشمه‌های منطقه عبارتند از چشمه هل، چشمه باغو، چشمه آخوندو، چشمه لیاب، چشمه ریزآب، چشمه بی بی فاطمه، چشمه قلمو، چشمه باغ قاضی، چشمه ناانجیر، چاده دراز، چشمه مقنعه سر، چشمه بیدمشک، چشمه امامزاده، چاه بیوک.

دریاچه طشک که در شمال دریاچه بختگان قرار گرفته وسعت کمتری دارد اما از نظر شرایط طبیعی با دریاچه بختگان تفاوتی ندارد. ده جزیره بزرگ و کوچک در این دریاچه دیده می‌شود که از نظر تخم گذاری پرندگان بویژه پلیکان‌ها حائز اهمیت است.

پرتگاه‌ها، صخره ها، دره‌های عمیق، منظره‌های ویژه کوهها و صخره‌ها که باتوجه به توپوگرافی منطقه حائز اهمیت بوده و جلب نظر می‌کند. گردنه هل و باغو، تنگ زرد، شهر پازن، وجود بناهای قدیمی و آثار باستانی، کاروانسرای شاه عباسی و قدمگاه خضر نبی در جنوب پناهگاه حیات وحش بختگان که با وجود چندین چشمه کوچک در محل طبیعت زیبای آن دو چندان می‌شود.


 گردشگری روستایی در روستاهایی چون آتشکده:
این آتشکده در زمان اردشیر بابکان بنا شده و بعد از حمله تازیان آتش آن به عقداى یزد متقل شده و تا ۷۰۰ سال در آنجا از آن نگهدارى می‌شد.

مکان آن در شهر فیروز آباد یا اردشیر خره یا اردشیر خوره در 120 کیلومتری جنوب شیراز است و کاخ بزرگ آن که توسط شاهنشاه اردشیر بابکان ساخته شده بود هم اکنون فرو ریخته است.

آتشکده کاریان یا آذرفرنبغ در روستای کاریان از توابع بخش جویم است که سالیان بسیار قبل پس ازساخته شدن کاخ اردشیر به دستور  معروف شد.

این آتشکده یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آتشکده‌های زمان ساسانیان بوده و یکی از مهم‌ترین آتش‌های سه گانه زردشتی که مختص موبدان بوده، در آن جا می‌سوخته‌است.

ساسان جد اردشیر بابکان تولیت این آتشکده را بر عهده داشته و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشته‌اند. اردشیر به همین جهت نام شهر را ارتخشر خوره ( ارت خشتر) نامید که به معنی شهر شکوه و جلال اردشیر است.

بندامیر:
این بنا در40 كیلومتری شمال شرقی شیراز و 15 كیلومتری جنوب مرودشت، روی رودخانه كر و كنار قریه" بندامیر" احداث شده و از شاهكارهای معماری و مهندسی قرون اولیه اسلامی محسوب می شود. این بنا علاوه بر ویژگی های فنی برجسته ای كه سبب ماندگاری بسیار خوب آن شده، دارای كاركردهای مهمی است.

در مسیر رودخانه كـُر، از پل خان دوره صفویه تا مصب رودخانه در دریاچه طشك، در دوره آل بویه سیستمی متشكل از شش سد ایجاد شد كه بند امیر یكی از مهم ترین آنهاست. آب حاصل از این سدها برای آبیاری زمین های زراعی، راه اندازی آسیاب های آبی و غیره مورد استفاده بود. این سدها همچنین طغیان رودخانه را مهار می كرد. تعدادی از آنها نیز كه به صورت پل بند ساخته شده بود ، تردد از روی رودخانه را ممكن می ساخت. به گواهی منابع تاریخی، بندامیر به دستور "امیرعضدالدوله دیلمی" در سال 365 ه. ق بنا شد و از این رو در گذشته به بندعضدی نیز شهرت داشت.

ساختمان بند امیر از دو قسمت بند و پل روی آن تشكیل می شود. این بند در یك خط مستقیم ساخته شده و از نوع سدهای وزنی است كه برای ذخیره و بالابردن سطح آب جهت انتقال آن به سطح مرتفع تر ساخته شده است. مصالح مورد استفاده در بند، قطعات سنگ تراشیده در پوشش خارجی، لاشه سنگ در هسته بند و ملات ساروج است. در اتصال قطعات سنگ ها، از بست های آهنی استفاده شده است. این تكنیك از روزگار هخامنشیان به بعد در ساخت بناهای سنگی منطقه فارس مورد استفاده بود. در سمت غربی بند امیر، مجرای عمیقی با مقطع مستطیل به عرض 10 و عمق حدود 7 متر وجود دارد كه به منزله تونل انحرافی آب مخزن سد محسوب می شود. زمانی كه این مجرا باز باشد، تمام آب رودخانه كـُر می تواند در آن جریان یابد. براین اساس به نظر می رسد این مجرا كه به كانال گاوشیر معروف است، به عنوان تونل انحرافی، به هنگام ساختمان بند حفر شده باشد.

پاقلعه:
روستای پاقلعه از توابع بخش مرکزی شهرستان رامیان است که با مختصات جغرافیایی 55 درجه و 7 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 55 دقیقه عرض شمالی، در 10 کیلومتری جنوب غربی شهر رامیان و 70 کیلومتری گرگان قرار دارد. این روستا از شمال شرقی به پل آرام، از جنوب و غرب به ارتفاعات قلعه موران و از شمال غربی به منطقه تفریحی جامه شوران محدود می‏شود.

ارتفاع روستای کوهستانی پاقلعه، از سطح دریا 180 متر است و تحت تأثیر اقلیم کوهستانی زمستان‏های سرد و تابستان‏های معتدل دارد. میانگین بارندگی سالانه روستا 484 میلی‏متر گزارش شده است.

آثار باقی مانده از شهر تاریخی تمیشه و قلعه ماران در 3 کیلومتری روستا، از قدمت و تاریخ کهن این منطقه حکایت دارد. این قلعه در زمان تیرداد اشکانی ساخته شده و پایتخت دوم اشکنیان بوده است. نام این روستا، پیش از انقلاب 57 «سازمان قاسم‏خان مقصودلو» بوده است. بعد از انقلاب و تا سرشماری سال 1375، «اسلام‏آباد فندرسک» نامیده می‏شده است. پس از آن، به «پا قلعه» تغییر نام داده است؛ علت این نامگذاری را استقرار روستا در پایین قلعه ماران دانسته‏اند. مردم روستای پاقلعه به زبان معروف به استرآبادی سخن می‏گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. 

آبشار مارگون بزرگ‌ترین و مرتفع‌ترین آبشار چشمه‌ای در جهان
آبشار مارگون یکی از جاذبه‌های گردشگری زیبا در خاورمیانه و استان فارس به شمار می‌رود که در مجاورت ۱۵ کیلومتری از مجموعه تفریحی ورزشی پولادکف واقع شده است. اطراف این آبشار در فصل بهار بسیار سرسبز و دیدنی است.

این آبشار در حقیقت سرچشمه رودخانه است و در بالای کوه هیچ رودخانه‌ای نیست، بلکه از بدنه دیواره صخره‌ای کوه، بیش از چند هزار چشمه وجود دارد که آب از آن‌ها به بیرون ریخته می‌شود. از این حیث این آبشار هم بزرگ‌ترین و هم مرتفع‌ترین آبشار چشمه‌ای در جهان است.

هیچ رودخانه‌ای در بالای این آبشار وجود ندارد و آبشار بسیار عظیم‌تر از تصور است به طوریکه ارتفاع آن نزدیک بیش از ۱۲۰ متر و عرض آن حدود ۴۰۰ متر تخمین زده می‌شود. هر چند آبشار چشمه، ابعاد مشخصی ندارد زیرا هر روز چشمه‌ای جدید در حاشیه آبشار ایجاد شده و ‌گاه نیز چشمه‌ای آبش کم یا قطع می‌شود.

آب این آبشار در گرم‌ترین فصل سال بسیار خنک و زیر ۱۰ درجه است، اما به علت جوشان بودن این آب، مانند آب چشمه، رفتن در آن یا نوشیدنش هیچگونه عارضه‌ای مانند پا درد یا سرما خوردگی به دنبال ندارد.

منطقه حفاظت شده آبشار مارگون که شرایط و زیبایی خود آبشار را دارد در سال ۷۸ با مصوبه شورای حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده جنگلی اعلام شد. خرس قهوه‌ای، بز و پازن، خارپشت، کفتار، رودک، شغال، گرگ، روباه معمولی و… از گونه‌های جانوری مشاهده شده در این منطقه به شمار می‌رود.

این آبشار را زیبا‌ترین آبشار خاورمیانه می‌دانند و جزو پنج منطقه نمونه گردشگری است.
درتمامی ایام هفته به خصوص روزهای تعطیل بالغ بر هزاران نفر از اقصی نقاط کشور و به ویژه استان فارس به این منطقه سفر می‌کنند.

سرمشهد:
سرزمین است که در انتهای روستای سرمشهد و در دیواره کوه آغاجری و در ارتفاع 23 متری حجاری شده است.

این نقش برجسته مربوط به پنجمین پادشاه ساسانی بهرام دوم می باشد. در این اثر زیبا که متاسفانه قسمت‌های بیشتر آن از بین رفته، بهرام به خاطر محافظت از فرزند و همسرش در حال جدال با دو شیر نر مشاهده می‌شود. این اثر در ابعاد ۵/۴ در ۲ متر است.

تاج بهرام با دوبال در طرفین وگوی بزرگی روی آن واقع شده است، موهای او مجعد و بلند از دو طرف تاج بیرون زده وگوشواری در گوش وگردنبندی در گردن او دیده می‌شود.

ریش او در زیر چانه بسته شده ودر صورت مصمم وی آثار شجاعت به خوبی موج می زند. شلوار او مانند دیگر شاهان ساسانی پرچین و گشاد و شنلی شاهانه روی دوش وی آویخته شده است.

پشت سر بهرام دوم، فرزند جوان وی قرار دارد که متاسفانه صورت وی به سختی قابل مشاهده است و او نیز شمشیری بر کمر دارد و بعد از او ملکه مادر ایستاده که یک دست خود را در دست همسرش بهرام قرار داده وموهای او از زیر تاج بیرون ریخته است. پشت سر ملکه فرد دیگری که صورت او کاملاً تخریب شده ایستاده که گفته می شود کرتیر موبد موبدان معروف است.

شاه ساسانی یکی از دو شیر را کشته و شمشیر خود را تا نیمه در شکم شیر دوم که به طرف وی خیز برداشته فرو کرده است. این نقش برجسته یکی از مهمترین آثار دوران ساسانی می‌باشد.

بهرام دوم پسر بهرام اول پسرشاهپوراول، پنجمین شهریار ساسانی است که در سال‌های ۲۹۳ ۲۷۶ میلادی بر ایران حکومت می‌کرد. نام بهرام در فارسی باستان به صورت ورهران نوشته می شد که این لغت نیز از واژه اوستایی ورثرغنا (ایزد جنگ) به معنای در هم شکننده مقاومت و پیروزمند گرفته شده است.

بهرام قبل از سلطنت با لقب شاهنشاه بزرگ کوشان بر شرق ایران حکومت می کرد. از رویدادهای مهم دوران سلطنت او حمله رومیان و فتح تیسفون توسط آنها به فرماندهی امپراطور کاروس است که خوشبختانه این پیروزی با مرگ امپراطور روم ناکام ماند.

از این شاهنشاه چندین نقش برجسته بر کوهها و صخره های فارس به جای مانده که ۲ نقش آن درشهرستان کازرون در تنگ چوگان و روستای سرمشهد قرار دارد و با احتساب احتمالی نقش قندیل که شبیه دیگر نقش برجسته‌های این پادشاه مخصوصا در برم دلک (جنوب شیراز) تعداد این نقوش برجسته در شهرستان کازرون به ۳ نقش افزایش می یابد.

در بین تصویر ملکه و شاه نقش کرتیربه صورت مردی بدون ریش با موهای صاف و با تصویر قیچی روی کلاه او دیده می شود و دست چپ را روی قبضه شمشیر گذاشته و دست راست را تا مقابل صورت بالا آورده و انگشت اشاره را به نشانه احترام به سمت شاه خم نموده است. در پشت سر ملکه فرد دیگری قرار دارد که حالت او همانند کرتیر است با این تفاوت که بالای نوک کلاه او به سمت جلو خم شده است.

بهرام دوم را می توان شاهی خانواده دوست نامید. تصویر او روی اکثر سکه‌ها و نقوش برجسته به همراه ملکه و گاه فرزند خود دیده می شود.

کتیبه کرتیر:
کتیبه کرتیردر ارتفاع ۲۵ متری سینه کوه ، به طول ۷۰ متر به خط پهلوی نگاشته / ۲۰/۵ متر و عرض ۲ شده و از لحاظ اندازه بزرگترین کتیبه پهلوی عهد ساسانی به شمار می رود و مضمون آن با نوشته پهلوی کتیبه کعبه زرتشت یکسان بوده و مجموع نوشته های پهلوی نقش رجب و نقش رستم را در بر دارد. کتیبه سرمشهد، یکی از چهار کتیبه پهلوی کرتیر، موبد موبدان است.

کرتیر از روحانیون بزرگ و متنفذ دربار ساسانیان است و در زمان شاپوراول مقام هیربدی (رئیس آتشکده) را داشته، در زمان بهرام دوم به مقام موبدان موبدی می‌رسد، 3 کتیبه پهلوی او، یکی در نقش رجب، دیگری در نقش رستم، پشت سر نقش شاپور و والرین و چهارمی در زیر کتیبه پهلوی شاپور بربدنه کعبه زرتشت نگاشته شده است.

کرتیر روی نقوش برجسته به صورت مردی بدون ریش با شمشیری آویخته بر کمر و نقش قیچی بر روی کلاهش دیده می شود. کرتیر با نشان قیچی به روی کلاهش به عنوان بزرگترین قاضی دولت ساسانی درعصر خود قلمداد شده است.

به زیبایی روستاهای استان فارس، لذت تماشای کوچ ایل قشقایی را در دامنه‌های سبز این استان بیفزایید. رونق گردشگری در فارس فقط به اتکای یادگارهای به جامانده از پارسیان ۲۵۰۰ سال پیش و یا معجزه هنر حافظ و سعدی نیست، چشم‌اندازهای طبیعی این استان مانند دریاچه‌های فامور، بختگان و پریشان هم قابلیت جذب گردشگر را دارند .