آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی: اگر از فرصت شب قدر استفاده کنیم جزو رستگارانیم

مرحوم ملکی تبریزی در کتاب المراقبات خود که به مراقبت‌های ماه های قمری می‌پردازد، درباره درک شب قدر می‌نویسد: برادرم! آیا به خاطر آمادگی برای این مجلس، به اندازه‏ای که شایسته است تلاش کرده و از رستگاران خواهی شد یا با غفلت خود این فرصت را از دست داده و از جمله ورشکستگان خواهی بود؟

این استاد اخلاق می‌نویسد: یقین داشته باش اگر از این کرامت غفلت کرده و با کوتاهی خود، آن را از بین ببری و در روز قیامت آنچه را که دیگران با سعی کامل به آن رسیده‏اند ببینی، به حسرتی دچار می‏شوی که آتش جهنم و عذاب دردناک در مقابل آن کوچک است و به همین جهت در آن روز با ورشکستگان پشیمان صدا می‏زنی «افسوس که جانب خدا را رعایت کرده و در حق خود ظلم و تفریط کردم و وعده‏های خدا را مسخره کردم» در حالی که پشیمانی سودی نداشته و درهای توبه و جبران بسته و آثار اعمال و نتایج آن آشکار شده است.

بنابراین قبل از این که به خاطر کوتاهی و از بین بردن فرصت ها ملامت شوی؛ خود را سرزنش کن و قبل از اینکه به تو بگویند چرا کرامت پروردگار جهانیان را کوچک شمردی؟ خود، این مطلب را در نظر بگیر و قبل از اینکه به حساب تو رسیدگی شود؛ خود و سرمایه‏ات را حسابرسی کن.

سزاوار است وقتی که شب قدر نزدیک می‏شود شوق بنده مومن به رسیدن به کرامت هایی که در این شب برای او مهیا شده است؛ افزون شده، کرامت مقام بالا و مجلس حضور پروردگار جهانیان و تقدیس خداوند آسمان‏ها و زمین و اعمالی را که با حال و اخلاص و حضور و رقّت و صفای او و رضایت مولایش مناسبتر است، برای شب خود انتخاب کرده و در این مورد از خدای متعال کمک گرفته و از خلفای او یاری بجوید.


انتخاب عمل برای این شب، تفکر و یاد خدا

اگر فهمید چه عملی مناسبتر است که به همان عمل می‏کند و اگر تردید پیدا کرد، باید استخاره کند. بعد از تعیین وقت ذکر، وقت مناسبی را که در آن خواب‏آلود یا سیر یا گرسنه نبوده و موانع دیگری نیز نداشته باشد، باید برای تفکر معین کند.

همچنین باید تمام سعی خود را به کار گیرد که در شبش چیزی حتی امور مباح، او را از یاد خدا باز نداشته و در نمازها و مناجاتش به غیر آن حتی مستحبات فکر نکند. زیرا کسی که مثلا در نماز به ساختن مسجد و آب کشیدن آن یا صدقه دادن فکر کند غافل است. حتی در حال ایستادن نماز در یاد اجزای آن بودن غفلت است و باید در هنگام عمل فقط سعی کند که قلب او از حقیقت کارهایی که انجام می‏دهد و ذکرهایی که می‏گوید غافل نباشد.

برای اینکه به راحتی به این مطلب برسد، می‏تواند قبل از انجام عمل مختصری درباره آن فکر کند و آنگاه عمل را انجام دهد و اگر هنگام قرائت و ذکر از آن غافل شد؛ باید آن را تکرار کند. مثلا وقتی می‏خواهد رو به قبله بایستد، می‏تواند اجمالا درباره معنای رو به قبله نمودن بیاندیشد و هنگامی که می‏خواهد بایستد ابتدا درباره حقیقت آن که همان ایستادن برای ادای حق بندگی است، اندیشیده و فکر کند که ایستادن بر روی دو پا اشاره به ترس و امید به خاطر پذیرفته شدن عبادت یا عدم آن است.

به همین ترتیب درباره سایر اجزای عبادت مانند قرائت و ذکرهای نماز فکر کند. مثلا قبل از گفتن«بسم الله الرحمن الرحیم» معنای آن را اجمالا در نظر آورده و آنگاه آن را بگوید و اگر در اثنای قرائت آیه‏ای، غفلتی برای او پیش آمد، باید آن آیه را تکرار کند.


توسل به نگهبان این شب‏

چنین عمل کننده‏ای لازم است در اول شب به نگهبان آن شب که از معصومین (ع) است؛ بسیار توسل جسته و او را شفیع خود قرار دهد و در این هنگام توفیق در اعمال و احوال را که به آن احتیاج دارد ذکر نموده و تلاش کند با الفاظی که برای درخواست ترحم و شفاعت می‏گوید؛ رحمت و رقت را جلب کرده و مهربانی و کرامت را برانگیخته و ابرهای جود و کرم و بخشش را بباراند و با دست آنان عقل و نفس و قلب و صفات و اعمال و تمام وجودش را به مولایش تفویض و واگذار نموده و در طول شب نیز مواظب باشد کاری مخالف با تفویض، انجام ندهد.

در چنین مواردی اگر بتواند حتی تفویض خود را نیز واگذار کند که در این صورت قطعا رستگار شده است ولی خیلی اتفاق می‏افتد که انسان مراقب نبودن و بی‏مبالاتی را با تفویض اشتباه کرده، آن پلید او را فریب داده و با نادانی او را هلاک می‏کند.

بنابراین تا زمانی که با علوم الهی به خوبی نفهمیده که به تفویض رسیده است، نباید مطمئن شود و برای اطمینان باید ببیند که حال و مرادش در آنچه که تفویض نموده با یکدیگر موافق هستند یا نه. زیرا یکی از علامات صحت تفویض، قبول آن و یکی از علامات قبول نیز این است که خداوند متعال، اموری را که بنده به او تفویض نموده است، بخوبی و بالاتر از آرزوی بنده سرپرستی کند.