کوروش نریمانی نمایشنامهنویس و کارگردان تئاتر در دو سال اخیر نمایش "جنگیر" را روی صحنه برده که یکی از پرمخاطبترین نمایشهای چند سال اخیر بوده است. با او درباره وضعیت تئاتر در سال 89 و چشم انداز تئاتر در سال 90 گفتوگو کردیم.
تئاتر ایران را در سال 89 چگونه ارزیابی میکنید؟
مشکل حاد و همیشگی ما که هر سال در حال شدیدترشدن است نوع نگاه مدیران به تئاتریها است. واقعاً برای من سوال است که چرا این گونه به تئاتریها نگاه میشود. کار برخی از آقایان از نظارت گذشته و تبدیل به زور آزمایی با هنرمندان شده است. به ویژه در نشر نمایشنامه این اتفاق حادتر است، نمایشی که جایزه گرفته و مجوز اجرای عمومی داشته است به چاپ نمی رسد، دلیل آن هم مشخص نیست اگر این نمایش مشکل داشت که با این همه فیلتر به اجرا نمیرسید پس چرا چاپ نمیشود.
این روند به چه نتیجهای ختم میشود؟
کاملاً مشخص است با این شرایط مخاطبان به جای آنچه اجرا میشود و آنچه چاپ میشود به سراغ آن چه اجرا نمیشود و آن چه چاپ نمیشود میروند. چون این ذهنیت به وجود میآید که نمایشنامههای خوب که چاپ نمیشوند پس نسخههای متنی و اینترنتی رواج بیشتری مییابد. فکر نکنم خود مسوولان به این اتفاق علاقمند باشند.
بارزترین معضل تئاتری ما در سال 89 چه بود؟
نا هماهنگی سالنها و اجرا نرفتن برخی نمایشها که حق اجرا داشتند و باید روی صحنه میرفتند ولی آن قدر برنامه اجرا به هم ریخته بود که همه سر درگم شدند و یا برخی نمایشهای دیگر که به دلایلی خاص جلوی آنها گرفته شد، آن هم کارگردانان مطرحی که طرفداران زیادی دارند و تئاتریها همیشه منتظر دیدن کار آنها هستند این نوع برخورد جز ضرر و زیان هیچ نتیجه دیگری ندارد.
برنامههای زیادی از سوی معاونت هنری اعلام شده است این برنامهها را چگونه دیدید؟ برای سال90 چه چشم اندازی را می بینید؟
هرگاه کاری روی صحنه نرفت، جلوی نمایشی گرفته شد و مشکلی پیش آمد و همه اعتراض کردند گفتند این وضعیت مقطعی است و معاونت هنری در حال برنامه ریزی برای حل مشکلات تئاتر است. ولی این که در سال 90 چه اتفاقی برای تئاتر میافتد را هم نمیتوان پیش بینی کرد چون چیزی مشخص نیست. آنهایی که قرار است برنامهها را اجرا کنند باید جواب این سوال را بدهند چون ما نقش زیادی در این چشم انداز نداریم. با وضعیت انتخاب نمایشها در سال 90 کاملا از اجرای نمایش نا امیدم چون مثل این که قرار است کمترین بها به نمایشهای خلاقانه و فرهنگی بدهند.
برخی میگویند نمایشنامه ایرانی سختتر از نمایشنامه خارجی مجوز اجرا میگیرد، شما به عنوان یک نمایشنامهنویس این روند را دیدهاید؟
بله کاملا. نمایشنامههای ایرانی کمتر پذیرفته میشوند و همه مجبور هستند سراغ متون خارجی بروند. به قول محمد رحمانیان گویی برخی قصد نابودی نمایشنامهنویسی ایران را دارند هر چند نمی توانند به این هدف خود برسند. جدای از این هیچ مقیاس یا معیاری در سیستم تئاتری ما برای بررسی آثار وجودندارد و نمایشنامهای که از خود نهاد دولتی جایزه میگیرد، اجرا نمیشود و آن چه اجرا میشود، اجازه چاپ نمیگیرد. در این فضای بیمنطق دیگر انتظار چه پیشبینی و چشماندازی وجود دارد؟