به گزارش خبرنگار اقتصادی برنا، هر چند كه هدفمند كردن یارانه ها در كشور تنها سابقه 3 ماهه در كشور دارد، اما وزارت صنایع و معادن در این راستا با ایجاد كارگروه تحول و ستاد هدفمند كردن یارانه سابقه طولانی تری را یدك می كشد. اجرای طرح هدفمندكردن یارانه ها و دغدغه همیشگی كارشناسان ازمتضرر نشدن صنعتگران موجب شد تا این ستاد مورد توجه ویژه قرار گرفته و با پشتكار بیشتری به كار خود بپردازد.
بر این اساس، خبرگزاری برنا در باره چگونگی حمایت وزارت صنایع از واحدهای صنعتی و جلوگیری از انحراف منابع تخصیص یافته به بخش صنعت با سید رضا فاطمی امین، رییس ستاد تحول صنایع و معادن گفتوگویی انجام داده كه در ادامه میخوانید:
* با توجه به این كه ستاد تحول صنایع و معادن همواره از برنامه هایی برای حمایت از بنگاههای تولیدی در طرح تحول اقتصادی خبر می داد چه نوع حمایت هایی ازصنایع در نظر گرفته شده است؟
همانطور كه بارها اعلام شده است، ستاد طرح تحول وزارت صنایع و معادن برنامههای مختلفی را تدوین كرده و در حال اجرای آنهاست كه یكی از این برنامه ها، اعطای خط اعتباری انرژی است. پرداخت این نوع تسهیلات به دلیل اهمیت و افزایش نرخ حاملهای انرژی در پایان اجرای طرح هدفمند سازی یارانههای بخش صنعت و همچنین لزوم اعمال قیمتهای تبعیضی و ترجیحی برای برخی صنایع صورت میگیرد.
از سویی با توجه به اینكه اجرای برنامههای بهرهوری به صورت میان مدت و بلند مدت صورت میگیرد و اثر مقطعی برای كاهش هزینه بنگاهها ندارد، برنامه كوتاه مدتی نیز برای جبران آثار اجرای قانون هدفمند سازی یارانه ها تدوین شده است، اعمال سود بازرگانی ویژه، خط اعتباری هزینه انرژی، مدیریت واردات، كمك بلاعوض، كمك هزینه تولید و جایزه صادراتی از جمله محورهای برنامه كوتاه مدت است.
در همین حال، برنامههای بهرهوری نیز شامل برنامه انرژی، مدیریت و منابع انسانی، بازار، صادرات و واردات و تأمین مالی مورد توجه وزارت صنایع است و در این زمینه با توجه به اینكه اجرای این برنامهها باعث بهبود فضای كسب و كار میشود، وزارت صنایع بر اجرای پروژههای بهرهوری متمركز است.
* آیا این حمایتها شرایط خاصی را می طلبید ؟
بنگاههائی كه از اجرای قانون هدفمند كردن یارانهها، تأثیرپذیری بالا یا متوسط دارند، مشمول استفاده از منابع طرح هدفمند كردن یارانه ها هستند وعلاوه بر این، اگر بنگاهی از سوی ستاد تحول صنایع جزء رشتههای تأثیرپذیر شناسایی نشده باشد، اما اگر احتمال تأثیرپذیری آن از اجرای طرح هدفمند كردن یارانهها وجود دارد، ابتدا باید در طرح تأثیرپذیری ثبت نام كند، اطلاعات بنگاههایی كه در این طرح ثبت نام میكنند، بررسی شده و اگر با معیارهای تأثیرپذیری بالا یا متوسط انطباق داشته باشد آن بنگاه میتواند از تسهیلات طرح تحول اقتصادی بهرهمند شودو از سویی بنگاه متقاضی باید در طرح بهروزرسانی اطلاعات واحدهای صنعتی و معدنی شركت كرده و شناسه صنعتی یا كد رهگیری دریافت كرده باشد، به این ترتیب بنگاههایی میتوانند از منابع قانون هدفمندی یارانهها استفاده كنند كه در سامانه آمار تولید، اطلاعات لازم را به صورت منظم و دورهای وارد کنند.
در مواردی كه اجرای استاندارد مصرف انرژی به یك فرآیند اجباری تبدیل شده است مانند صنایع سیمان، فولاد، آجر، آلومینیوم، گچ، شیشه، قند و شكر، كاغذ، كاشی و سرامیك، تایر و تیوپ، اوراق فشرده چوبی و روغن نباتی، بنگاه متقاضی باید اجرای استانداردهای معیار مصرف انرژی فرآیند تولید را آغاز كرده باشد. البته آغاز اجرای استاندارد در بنگاهها، شرط معرفی به بانك بوده و برای ثبت نام در طرحها الزامی نیست.
* نگرانی همیشگی كارشناسان تاثیر پذیری رشته های صنعتی از اجرای این طرح بود به طور كلی چه رشته های از این طرح متاثر شدند ؟
در بررسی های كه انجام شد با توجه به موج نگرانی به وجود آمده، مشخص شد كه رشته فعالیتهای تأثیرپذیر به دو گروه تقسیم میشوند كه گروه اول شامل تولید فرآوردههای لبنی، تولید قند و شكر، نانوائی، آمادهسازی و ریسندگی الیاف منسوج، بافت منسوجات، تكمیل منسوجات، تولید پوشاك به استثنای پوشاك از پوست خزدار، تولید خمیر كاغذ و مقوا، تولید محصولات اولیه آهن و فولاد، تولید محصولات اساسی آلومینیومی، ریختهگری آهن و فولاد و ریختهگری فلزات غیرآهنی است.
گروه دوم نیز شامل تولید روغن و چربی حیوانی و نباتی خوراكی، تولید مواد شیمیایی اساسی بهجز كود و تركیبات ازت، تولید كود شیمیایی و تركیبات ازت، تولید سایر محصولات لاستیكی، تولید شیشه جام، تولید محصولات شیشهای بهجز شیشه جام، تولید محصولات سرامیكی نسوز، عایق حرارت، تولید سیمان و آهك و گچ، بریدن و شكل دادن و تكمیل سنگ، تولید آجر و تولید سایر محصولات گلی و سرامیكی غیرنسوز ساختمانی است که طبق محاسبات صورت گرفته از بین 70 هزار واحد صنعتی و معدنی حدود 7 هزار بنگاه تولیدی یعنی 10 درصد واحدها، از اجرای قانون تأثیرپذیری بالا یا متوسط دارند و از این میان، حدود 700 واحد كه معادل یك درصد كل واحدهای تولیدی است، تأثیرپذیری بالایی خواهند داشت.
برای ارزیابی این واحدها 4 رویكرد هزینههای مستقیم انرژی، هزینههای حمل و نقل، تغییر قیمت مواد اولیه و تغییر تقاضا در بازار در نظر گرفته شده و بر اساس آن، 23 رشته از 140 رشته صنعتی در كشور به عنوان رشتههای تأثیرپذیر شناخته شدهاند.
* این طرح چه تأثیراتی بر اقتصاد كشور خواهد گذاشت؟
همان طور كه همیشه اجرای این طرح را جراحی بزرگ اقتصاد ایران می خوانند هدفمندی یارانهها علاوه بر رشد بخش صنعت، باعث ایجاد تحولات مثبتی در اقتصاد كشور میشود كه توزیع عادلانه یارانهها، حفظ ذخائر تجدیدناپذیر انرژی و استفاده آنها در چرخه تولید و همچنین منطقی شدن مصرف حاملهای انرژی در بخشهای مصرفی از جمله این مزایا است.
علاوه بر این، اصلاح قیمتهای نسبی، افزایش بهرهوری و رقابتپذیری اقتصادی، شفافسازی بودجه دولت و كاهش اتلاف منابع و همچنین حذف درآمدهای نفتی از بودجه جاری كشور از دیگر آثار مفید هدفمندی یارانهها محسوب میشود.
در این بین می توان به جایگزینی تدریجی طرحهای رفاه اجتماعی به جای پرداخت یارانه، اصلاح ساختار درآمد - هزینه بنگاههای تولیدكننده كالاهای یارانهای، اقتصادی شدن پروژههای تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر، بهبود فناوری تولید حاملهای انرژی و ارتقای مدیریت بنگاهها و خانوار بر درآمدها و هزینههای خود نیز به عنوان مزایای هدفمندی یارانهها اشاره كرد.
*آیا برای جلوگیری از انحراف منابع و تسهیلات بسته حمایتی، تمهیداتی اندیشده شده است؟
از ابتدای برنامهریزی، جلوگیری از انحراف منابع یكی از دغدغههای اصلی ستاد تحول بوده و برای این موضوع راهكارهایی پیشبینی شده است. به عنوان مثال در پروژه خط اعتباری هزینه انرژی، پولی به بنگاه تحویل داده نمیشود بلكه به حساب وزارت نفت و نیرو واریز میشود و این وزارتخانهها نیز به همان میزان از حساب مشترك كم میكنند.
همچنین در پروژه احداث مولد برق پربازده و بازسازی و تكمیل، طراحی و اجرای پروژه توسط شركتهای پیمانكاری انجام میشود كه صلاحیت و تجربه كافی برای اجرای این نوع پروژهها را دارند و بنگاهها اجرای این گونه پروژهها را فقط از طریق شركتهای صلاحیتدار میتوانند پیگیری كنند و تسهیلات به میزان پیشرفت پروژه در اختیار شركتهای فوق قرار خواهد گرفت، در برخی از پروژهها نیز كه تسهیلات در اختیار بنگاه قرار می گیرد، واحد تولیدی باید برای كاهش مصرف خود اقدام به اجرای برنامههای بهینهسازی كند و اگر تسهیلات را در محل دیگری هزینه كند، با افزایش هزینههای انرژی مجبور خواهد شد این تمهیدات را در بنگاه خود اجرا كند.
* وزارت صنایع و معادن در اجرای طرح تحول به بنگاهها تسهیلات ارائه می كند این تسهیلات با چند درصد سود ارائه می شود؟
در راستای اجرای طرح تحول پس از اجرای قانون هدفمندی یارانهها، اعطای تسهیلات به صنعتگران بر اساس شرایط انتخابی صنعتگران، با نرخ های 3، 9 و11 درصد صورت میگیرد. سود تسهیلات اعطای به این بنگاهها سه درصد است كه این سه درصد سود تسهیلات نیست، بلكه به عنوان كارمزد این تسهیلات خواهد بود. این در حالی است كه واحدهای صنعتی برای دریافت این تسهیلات احتیاج به وثیقهای ندارند و فقط با ارائه سفته میتوانند از این تسهیلات استفاده كنند.
البته واحدهای صنعتی كه بدهی معوق دارند نیز میتوانند از این تسهیلات استفاده كنند كه همین موضوع موجب شد كه استقبال چشمگیری صورت گرفته است. در ادامه این طرحها تسهیلاتی برای بازسازی و تكمیل فرایند تولید در نظر گرفته شده است كه بازپرداخت آن دو ساله و با سود 9 درصد خواهد بود، ضمن آنكه اگر صنعتگری خواستار بازپرداخت آن در طول پنج تا شش سال باشد باید با سود 11 درصد پرداخت كند، دلیل این امر هم آن است كه این منابع به نسبت منابعی كه بانك ها می توانند تامین كنند كمتر است، بنابراین از سوی منابع بانك ها تامین میشود.
باید توجه داشته باشید كه آنچه كه از صنعتگران واقعی حمایت میكند ارائه كمك بلاعوض به آنان نیست، بلكه ارائه وام، كمك بهتری برای آنان خواهد بود. چرا كه در طول زمان اجرای طرح های مختلف ستاد مدیریت بنگاه ها و خدمات مشاوره ای برای بنگاهها ارتقا یافت ، این طرح كه در هشت استان كشور آغاز شده با 50 درصد كمك بلاعوض حمایت میشود.
* موضوع گزارش فرصتهای طرح تحول اقتصادی برای بخش صنعت و معدن چه بود ؟
اولین فرصت اجرای طرح هدفمندسازی یارانهها برای بخش صنعت و معدن، آزادسازی منابع انرژی برای بخش تولید است كه این مهم با توجه به كاهش مصرف انرژی به ویژه در بخش های خانگی و حمل و نقل محقق می شود. البته آزاد شدن انرژی با هدفمندشدن یارانهها، نیاز به ارتقاء بهرهوری و خرید تجهیزات جدید در بخشهای كشاورزی و حمل و نقل خواهد داشت.
براین اساس، افزایش تقاضا برای محصولات تولید داخل دومین فرصت اجرای طرح هدفمندسازی یارانهها برای صنعتگران است. از همین رو، وزارت صنایع و معادن برای سوق دادن این نیاز به سمت تولید داخل، هماهنگی های لازم را با دستگاههای مرتبط انجام دادهاست.
علاوه بر این، در طرح تامین تلاش میشود مبالغی كه از محل ماده هفت قانون هدفمند كردن یارانهها به حساب خانوار واریز میگردد، تبدیل به تقاضا برای كالاهای ساخت داخل شود. با این شیوه بهترین محرك برای بخش تولید كشور كه همان افزایش تقاضا است ایجاد خواهد شد.
سومین فرصت اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها برای بخش صنعت و معدن نیز تخصیص منابع قابل توجه به این بخش است؛ به گونهای كه در سال اول اجرای قانون هدفمند كردن یارانهها 4500 میلیارد تومان برای افزایش بهرهوری از محل ماده 8 قانون هدفمندسازی یارانه ها تخصیص یافته است كه با تركیب این مبلغ با منابع بانكها منابع قابل توجهی برای اجرای پروژههای بهرهوری در بخش صنعت و معدن كشور فراهم شدهاست.
ایجاد فرصتهای جدید كسب و كار از دیگر موضوعاتی است كه بااجرای این طرح در كشور مهیا می شود. این فرصتها شامل افزایش به كارگیری افراد متخصص برای افزایش بهرهوری در بنگاه، نیاز به فناوریها و تجهیزات نوین و توجیه یافتن پروژههای جدید میشوند. در این میان ناگفته نماند كه با هدفمند كردن یارانهها مهمترین مسائل اقتصادی كشور آشكار و در كانون توجه قرار میگیرند. افزون بر این، چالش و تقاضای بهره وری و تخصیص منابع مناسب باعث رونق بازار به روی بنگاههای اقتصادی خواهد شد.همچنین با هدفمندكردن یارانهها برخی از بنگاههای تولیدی با افزایش هزینه مواجه میشوند كه با شناسایی دقیق بنگاههای تاثیر پذیر و طراحی برنامههای حمایتی دقیق میتوان این تهدید را به یك فرصت بینظیر تبدیل كرد.
اعمال تعرفه واردات روی برخی کالاها، اعطای وامهای کوتاهمدت، جوایز صادراتی و کمکهای بلاعوض و غیرمستقیم به صنایع از جمله برنامه های این ستاد برای جبران اثرات افزایش حاملهای انرژی و اجرای طرح هدفمندی یارانه ها است که بلافاصله پس از اجرای طرح، اعمال شد. در عین حال، برای جبران سایر آثار طرح وزارت صنایع و معادن سه برنامه سناریو قیمتی، برنامه ضربتی و افزایش بهرهوری را در دستور کار قرارداریم که 90 درصد سناریو قیمتی، منطبق با اصول وزارتخانه است.
در کارگروه طرح تحول اقتصادی برنامههای این ستاد مورد استقبال قرار گرفت و مصوب شد که برای افزایش بهره وری، منابع مالی مورد نیاز خود را به صورت تنخواه از خزانه دریافت و پس از آن با وجوه درآمدی حاصل از اجرای طرح این بدهی تسویه میشود. همچنین احداث مولدهای برق به منظور افزایش بهرهوری مصرف انرژی در صنایع کشور در دستور کار قرار دارد که تاکنون احداث 82 مگاوات مولد برق را برای 9 واحد صنعتی برای تامین منابع مالی به بانک صنعت و معدن معرفی کردهایم و 300 مگاوات مولد برق نیز از وزارت نیرو پروانه احداث گرفتهاند. برنامه کلی ما نیز احداث دو هزار مگاوات مولد برق است.
* دغدغه قطع برق و گاز در تابستان و زمستان را به چه نحوی برای صنعتگران كاهش دادید ؟
برای این منظور، تمام هزینه مازوت و گازوئیل مصرفی بنگاههای صنعتی همزمان با اجرای طرح هدفمند كردن یارانه هابه صورت وام بدون بهره پرداخت خواهد شد. این تسهیلات به صورت 3درصد كارمزد به صنایع انرژیبر، برای جبران هزینههای ناشی از مصرف گازوئیل و مازوت اختصاص خواهد یافت و با آزاد شدن قیمت حاملهای انرژی ، به صورت ماهیانه تسهیلات باكارمزد سه درصد به بنگاه های تاثیرپذیر ارائه خواهد شد كه برای بنگاه هایی كه سوخت آنان فرآورده های نفتی باشد به میزان كل هزینه انرژی و برای بنگاه هایی كه سوخت های دیگر مصرف میكنند به میزان افزایش هزینه، تسهیلات پرداخت می شود تا افزایش هزینه انرژی با شیب ملایمی به بنگاههای صنعتی اعمال شود.
با تصمیم جدید ستاد تحول صنایع و معادن، مقرر شده به اندازه تمام مصرف نفت گاز(گازوئیل) و نفت كوره(مازوت) صنایع انرژیبر تسهیلات در اختیار صنعتگران قرار گیرد.البته ضوابط و شرایط پرداخت تسهیلات به سایر حاملهای انرژی همچون برق و گاز تغییری نكرده و تنها به اندازه افزایش قیمت این حاملهای انرژی بعد از اجرای قانون هدفمند كردن یارانهها تسهیلات در اختیار صنایع انرژی بر قرار میگیرد.
در سال اول اجرای طرح هدفمند كردن یارانهها ، 10هزار و 500میلیارد تومان تسهیلات به بخش صنعت و معدن اختصاص یافته است که در ستاد تحول وزارت صنایع و معادن نظارت جدی بر تسهیلات اختصاص یافته برای بازسازی و تكمیل پروژه های انرژی انجام خواهد شد.
توجه داشته باشید كه سه اصل مشاركت، یكپارچگی و خلاقیت در اجرای برنامه های تحول صنایع و معادن وجود دارد كه در قالب زنجیره فرآیند تكمیل، به واحدها و بنگاههای تولیدی صنعتی كمك می شود تا فرآیند تولید محصول را خود بهینه كنند. در مرحله نخست اجرای طرح حمایتی از تولید محصولات بهینه، از بنگاههای موجود كه تولید كننده محصولات بهینه هستند در قالب كمك به تامین نقدینگی و توسعه خطوط تولید حمایت می شود.