نخستین نشست آسیب شناسی سینمای مستند برگزار شد

طباطبایی‌نژاد در این نشست گفت: با توجه به پیشنهاد رییس سازمان سینمایی مبنی بر اینکه جلساتی برای بررسی وضعیت سینمای مستند ایران و آسیب‌شناسی آن با جامعه اصناف برگزار و جمع‌بندی نشست‌ها به اطلاع وی رسانده شود، تصمیم به برگزاری این جلسه گرفتیم تا اگر قرار است تصمیمی از سوی «مرکز» اخذ شود با کمک و همراهی دو صنف انجمن مستندسازان و تهیه‌کنندگان سینمای مستند رخ دهد.

وی ادامه داد: به راستی ما چه ارزیابی از وضعیت سینمای مستند داریم؟ مشکلات جدی سینمای مستند چیست؟ هر یک از این مشکلات چه وزنی دارند و راه برون‌رفت از آن‌ها چیست؟ ارتباط با تلویزیون چگونه باید تعریف شود؟ آیا حمایت‌های دولتی در حوزه سینمای مستند مسیر درستی دارد یا باید اتفاق دیگری رخ دهد؟ این سؤالات سرفصل‌های اصلی بحث ما هستند.

محمدتهامی‌نژاد رییس هیات مدیره انجمن صنفی کارگری کارگردانان سینمای مستند استان تهران اظهار کرد: آسیب‌شناسی سینمای مستند به این معنا است که ما با عناصر بیماری‌زا مواجه هستیم که دو عنصر تاثیرگذار در این حوزه، عناصر درون سینمای مستند (از پیش تولید تا پسا تولید) و عناصر بیرونی تاثیرگذار بر سینما از جمله عناصر تاریخی هستند.

وی افزود: در سال‌های گذشته مردم ارتباط چندانی با سینمای مستند نداشتند و فیلم‌ها هم کمتر در تلویزیون نمایش داده می‌شدند. باید دید ما چگونه جامعه را تربیت کرده‌ایم که با سینمای مستند روبه‌رو شود و چطور برای سینمای مستند فضاسازی کرده‌ایم. ما برای فیلم‌های خود آگهی نمی‌دهیم و بسیاری از سازمان‌هایی که بودجه‌ای برای فیلم دارند، اقدام به تولید مستند نمی‌کنند. این موارد بخش‌های بیرونی است که بر مستندسازان موثر است.

رامین حیدری‌فاروقی، رییس هیات مدیره انجمن صنفی تهیه‌کنندگان مستند هم که در این جلسه حضور داشت ضمن پیشنهادی برای تعریف پروژه‌ آسیب‌شناسی‌ها در حوزه سینمای مستند گفت: باید اولویت‌هایی در نظر گرفته شود تا با بررسی این موضوعات، به تناسب زمان شاهد نتیجه‌ای برای بررسی‌ها باشیم.  باید دید چه ساز و کاری می‌توان در نظر گرفت تا مستندسازی به صورت یک شغل درآید و نهادها هم متعهد شوند تا امور را به دست افراد متخصص بسپارند. شاید بهتر است این بار از انتهای راه، آسیب‌شناسی را آغاز کنیم و دخل سینمای مستند را در نظر بگیریم که چگونه باید این دخل را بالا برد؟

پژمان مظاهری‌پور عضو هیات مدیره انجمن صنفی کارگری کارگردانان سینمای مستند استان تهران هم درباره مشکلات موجود گفت: در ساز و کاری که ما در آن فعالیت می‌کنیم، مستندساز هم کارگردان، هم تهیه‌کننده و حتی پخش‌کننده است در حالی که اگر قرار بود تمام این سمت‌ها در دست یک نفر باشد که این عناوین شکل نمی‌گرفت. شبکه‌های جهانی با حضور در جشنواره‌ها اقدام به خرید فیلم‌های خوب می‌کنند اما تلویزیون ما فیلم تولید می‌کند تا در جشنواره‌ها جایزه بگیرد! ما بازار را گم کرده‌ایم چون این حرفه خودش را به درستی باز تعریف نمی‌کند. تفکیک شغل‌ها در حرفه ما اولین کاری است که باید مدیریت شود. اگر اوضاع به گونه‌ای پیش برود که هر فرد کار خود را انجام دهد، می‌توان گفت سینمای مستندی داریم که راه خود را به درستی می‌رود.

در ادامه این جلسه مرتضی رزاق‌کریمی با اشاره به بحث‌های مطرح شده بیان کرد: می‌توان از بیان این نکته‌ها به این نتیجه رسید که وضعیت مستندسازی در کشور ما مطلوب نیست اما من پیشنهاد می‌کنم برای ادامه بحث به دو موضوع خاص توجه داشته باشیم، ابتدا بحث جشنواره فجر، سینماحقیقت، یادگار و جشنواره‌های مرتبط با سینمای مستند و دیگری بحث اکران به ویژه در گروه «هنر و تجربه» که پیرامون آن مناظره‌هایی هم در تلویزیون انجام شده است.

وی افزود: بحث بازار فیلم مستند هم موضوع مهمی است که دوستان به آن اشاره کردند. باید نگاه‌مان را به چرخه اکران تغییر دهیم چرا که این شیوه الگوی رایج سینمای داستانی است در حالی که باید دید پتانسیل‌های سینمای مستند چیست؟ سینمای مستند شبکه وسیع‌تری برای عرضه در اختیار دارد که باید روی آن کار کرد و به نظر من باید کارگروه تخصصی‌ای با نام «گشایش بازار» تشکیل داد.

علیرضا قاسم‌خان هم با بیان این که «مسئله» و «مشکل» سینمای مستند دو مقوله متفاوت از هم هستند، تصریح کرد: اگر این دو را از هم تفکیک کنیم می‌توانیم راه را بیابیم. یافتن بازار برای سینمای مستند مشکل را کاهش می‌دهد اما مساله را حل نمی‌کند. باید به مساله سینمای مستند توجه کنیم. این موضوع تنها مربوط به مستندسازان نیست و باید از کسانی که مطالعات بینارشته‌ای دارند کمک بگیریم.

وی با تاکید بر سه موضوع اقتصاد، رسانه و نهادها گفت: اگر این سه موضوع در حوزه سینمای مستند حل و به آن توجه نشود این حوزه به نتیجه نخواهد رسید. امروزه روش‌های تولید فیلم مستند کهنه است و بسیاری از مستندسازان نمی‌توانند فیلم خود را به موقع تحویل دهند. امنیت اقتصادی وجود ندارد و فیلم مستند برای اینترنت تولید نمی‌شود.

سعید نبی عضو هیات مدیره انجمن صنفی تهیه‌کنندگان سینمای مستند هم در این جلسه گفت: سوال اصلی این جا است که آیا قرار است یک کار آکادمیک انجام شود یا اجرایی؟ باید از ابتدای کار به ساختار اجرایی فکر کنیم و تحقیقات در راستای اهداف اجرایی باشد. دغدغه‌های حوزه مستند بسیار است و فردی چون من که همکاری بیشتری با تلویزیون دارد، دغدغه پخش دارد. باید نقاط قوت را از پنل‌ها بیرون آورده و مدل‌های اجرایی طراحی کنیم.

در پایان این جلسه مدیرعامل مرکز گسترش به عنوان جمع‌بندی جلسه گفت: استمرار جلسات گفتگو میان مرکز و صنوف مستند به صورت ماهانه یکی از مواردی است که همه نسبت به آن توافق داریم. ممکن است نیاز باشد در هر جلسه مهمانان دیگری هم حضور داشته باشند. به عنوان مثال نمایندگانی از شبکه مستند به جمع ما اضافه شوند که در این جلسات مسائل روز سینمای مستند را در میان گذاشته و از شما عزیزان مشورت‌هایی دریافت می‌کنیم. ما هم خود را مقید به انجام تصمیمات این شورا می‌دانیم.