برنا به بهانه توافق جدید میان ایران و آژانس بازخوانی کرد
مدالیته ۲۰۰۷ و کارشکنی های آمریکا
وزیر امور خارجه در دیدار با مدیرکل آژانس پیشنهاد داد كه بر اساس مدالیته و برنامه كاری قبلی ایران و آژانس, مكانیسمی جدید برای حل موضوعات میان دو طرف بررسی شود.
به گزارش سرویس سیاسی برنا, به رغم همه کارشکنی ها و گزارش های منفی و مغرضانه آژانس بین المللی انرژی اتمی بار دیگر جمهوری اسلامی ایران کوشید برای نشان دادن حسن نیت دوباره خود به جامعه جهانی ابتکارعمل را به دست بگیرد. با توجه به همین رویکرد بود که وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار مدیر کل این نهاد بین المللی پیشنهاد کرد بر اساس مدالیته و برنامه کاری سال 2007 میان ایران و آژانس مکانیسم جدیدی طراحی شود.
علی اکبر صالحی پس از این دیدار در جمع خبرنگاران گفت "ایران آماده یافتن ساز و کاری جدید برای گفت و با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره مطالعات مطالعات ادعایی است اما آژانس نخست باید اعلام کند همه سوالات دیگر درباره برنامه هسته ای ایران حل شده است"؛ موضوعی که ظاهرا به مذاق آمانو خوش نیامد چراکه او ضمن رد درخواست ایران مدعی شد تهران به تعهدات هسته ای بین المللی خود عمل نمی کند و در مسیر تحقیقات مانع تراشی می کند.
در واقع آژانس اتمی مدعی است این تحقیقات بخشی از مدالیته توافق شده میان ایران و آژانس در چهار سال گذشته است که ایران طی سه سال گذشته آن را متوقف کرده اما ایران تاکید دارد این بازرسی ها و تحقیقات فراتر از شرایط تعیین شده در مدالیته بوده است.
ابتکارعمل ایران در طراحی مدالیته 2007
برای روشن شدن ماهیت ادعای آژانس در این باره لازم است نگاهی به مدالیته 2007 و همه ماجراها و نکات پیرامون این طرح کاری انداخت. در واقع با وجود همه مانع‌تراشی‌های غرب برای ممانعت از پیشرفت هسته‌ای ایران و به رغم اقدامات مغرضانه برخی کشورها، ایران سال 86 بار دیگر با حسن نیت خود ابتکار تازه‌ای را تحت عنوان مدالیته برای حل و فصل موضوعات باقی مانده ارائه کرد که براساس توافق‌های به عمل آمده، هیأت‌های آژانس و ایران طی 3 دور مذاکرات فشرده در تهران و وین توانستند درباره یک برنامه کاری برای حل و فصل همه ابهامات و موضوعات باقی مانده به توافق برسند و همین امر موجب شد موضوع هسته‌ای ایران وارد فاز جدیدی شود.
این تفاهم در عین اینکه دارای وجه غالب فنی بود اما نباید از زمینه‌های سیاسی چنین تفاهمی نیز غافل ماند چراکه اگر قدری از تاریخ تفاهم ایران و آژانس به عقب برگردیم 3 دور مذاکرات فشرده سیاسی لاریجانی و سولانا در آنکارا، مادرید و لیسبون را پشت سر داریم.
در واقع پس از برگزاری این 3 نشست بود که طرفین تفاهم کردند ایران و آژانس درباره تهیه مدالیته حل و فصل موضوعات باقی مانده با یکدیگر مذاکره کنند. طبیعتاً لازمه انجام این کار این بود که فضای سازنده ناشی از مذاکرات ایران و آژانس با اقدامات غیرسازنده برخی کشورها تخریب نشود و در این باره نیز تفاهم سیاسی به عمل آمد.
سخنگوی سولانا، مذاکرات لیسبون را بسیار سازنده خواند و گفت: "یک روز قبل از این دیدار، دکتر لاریجانی در وین با محمد البرادعی دیدار کرد و طرفین درباره موضوعات باقی مانده پیشرفت‌هایی داشتند. این یک گام مثبت برای کمک به اعتمادسازی بود."
6 موضوع باقی مانده
در واقع پیرو مذاکرات لیسبون و وین و براساس ابتکار و حسن نیت طرف ایرانی و تفاهم به عمل آمده بود که مقرر شد آژانس و ایران ظرف مدت 60 روز چارچوب حل و فصل موضوعات باقی مانده را تعیین کنند، اما تدوین متن توافق ظرف 40 روز یعنی کمتر از مدت زمان توافق شده و حل‌وفصل موضوعات باقی مانده از گذشته شامل تحقیقات درباره پلوتونیوم، سانتریفیوژهایP1 و P2، منشأ آلودگی، سند اورانیوم فلزی، پلوتونیوم 210 و معدن گچین حتی جلوتر از برنامه کاری، نشان‌دهنده جدیت ایران در پیشبرد ابتکارش بود.
با وجود اینکه طبق تفاهمات اولیه قرار بود فقط به موضوعات باقی مانده از گذشته پرداخته شود اما ایران براساس حسن نیت خود و در جهت همکاری بیشتر با آژانس به مسائل حال نیز توجه کرد. تا آنجا که به مسائل حال مربوط می‌شد، ایران توافق کرد با آژانس وارد مباحث فنی با هدف تدوین 2 سند «رهیافت پادمان» و «ضمیمه تأسیسات» برای تأسیسات غنی‌سازی نطنز شود.
پذیرش چند بازرس انتصابی، بازدید از رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک و صدور روادید چندبار ورود سالانه برای برخی از بازرسان و کارمندان آژانس نیز از دیگر موضوعات مربوط به وضعیت حال بودند. از این رو مذاکرات پیرامون 2 سند مهم حقوقی یعنی سند رهیافت پادمان و سند ضمیمه تأسیسات غنی‌سازی در نطنز آغاز شد. این دو سند به سرعت نهایی شده و از 30 سپتامبر 2007 نیز به مرحله اجرا درآمدند.
مدیرکل آژانس در گزارش نوامبر 2007 خود اذعان کرد که عملیاتی شدن این سند اطمینان لازم را برای راستی‌آزمایی آژانس در فعالیت‌های غنی‌سازی برای زمان حال و آینده در ایران فراهم کرده است. در واقع طبق این سندها سیستم راستی‌آزمایی آژانس بر فعالیت‌های غنی‌سازی ایران در نطنز در حال و آینده به حالت منظمی درآمده است و ابراز هرگونه نگرانی و ادعا درباره انحراف این فعالیت‌ها در حال و آینده، بی‌اساس و فاقد مبنای فنی خواهد بود.
براساس مدالیته همه موضوعات باقیمانده فقط 6 موضوع بودند و آژانس تاکید کرد که پس از حل‌وفصل آنها هیچ موضوع باقی مانده دیگری در برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد و پس از آن اجرای پادمان‌ها در ایران وضعیت عادی خواهد یافت.
اظهارات البرادعی درباره مختومه بودن موضوعات باقی مانده
اسفند 86 بود که البرادعی با انتشار گزارشی از مختومه شدن همه موضوعات باقیمانده خبر داد که این امر مهر تاییدی بر حقانیت ایران و دستاورد بزرگی برای ملت ایران محسوب می‌شد. 4 روز پس از این گزارش که قرار بود در اجلاس مارس شورای حکام آژانس مورد بررسی قرار گیرد، منوچهر متکی، وزیر وقت امور خارجه کشورمان با ارسال نامه‌ای به همتایان خود در کشورهای عضو شورای حکام و شورای امنیت و همچنین مقامات سازمان ملل متحد، آخرین تحولات و غیرقانونی بودن ارسال موضوع هسته‌ای به شورای امنیت را تشریح کرد و خواستار جبران اشتباهاتی شد که برخی کشورها با اقدامات سیاسی و تبلیغی خود و طرح برخی ادعاها سعی در منحرف کردن برنامه هسته‌ای ایران کرده بودند.
مطالعات ادعایی
از آنجا که تصور آمریکایی‌ها بر این بود كه ایران نمی‌تواند به این 6 مورد پاسخ دهد زمانی که اخباری درباره اجرای موفقیت‌آمیز برنامه کاری و حل‌وفصل همه 6 موضوع باقی مانده منتشر شد، این کشور با راه‌اندازی تبلیغات سیاسی و انحرافی ادعا کرد که به اسناد جدیدی در یک لپ‌تاپ متعلق به یک مقام ایرانی دست یافته که نشان می‌دهد ایران از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود منحرف شده و به مطالعاتی دست زده که هدف آن نظامی بوده است و در پی این ادعا اجازه عادی شدن پرونده هسته‌ای ایران را نداد.
هر چند مطابق برنامه کاری، مطالعات ادعایی به دلیل ماهیت آن که کاملاً متفاوت بود به عنوان موضوع باقی مانده شناسایی نشده بود، جمهوری اسلامی ایران درباره مطالعات ادعایی در جلسات متعددی با هیأت اعزامی آژانس مذاکره و بیش از 200 صفحه پاسخ مکتوب به آن ارائه کرد، باوجود اینکه چنین اقداماتی در برنامه کاری تصریح نشده بود.
زمانی که آژانس در حال تهیه گزارش مارس 2008 خود به شورای حکام و جمع‌بندی مطالعات ادعایی بود، آمریکا اسناد ادعایی جدیدی را به آژانس ارائه داد و فشارهای سنگینی را نیز بر آن وارد کرد تا آژانس نتواند درباره مطالعات ادعایی جمع‌بندی کند.
نتیجه فشارهای آمریکا این شد که به‌رغم همه همکاری‌های ایران با آژانس و حل‌وفصل موضوعات باقی مانده، سوم مارس 2008 (13 اسفند 86) قطعنامه 1803 شورای امنیت با 14 رای موافق و یک رای ممتنع اندونزی به تصویب برسد.
گزارش 16 نهاد امنیتی آمریکا درباره ایران
این قطعنامه در حالی تصویب شد که با کنار هم قرار دادن حل‌وفصل موضوعات مورد نگرانی غرب و گزارش شورای اطلاعات ملی آمریکا منطقا موضوع هسته‌ای ایران باید از دستور کار شورای امنیت خارج می‌شد چراکه آذر 86 شورای اطلاعات ملی آمریکا با انتشار گزارشی درباره برنامه هسته‌ای ایران اذعان کرد ایران برنامه نظامی هسته‌ای ندارد.
شورای اطلاعات ملی آمریکا در چارچوب برآوردهای اطلاعات ملی، گزارشی را تحت عنوان «ایران؛ نیات هسته‌ای و توانمندی‌ها» در 3 نوامبر 2007 تهیه و اقرار کرد که ایران دارای برنامه هسته‌ای نظامی جاری نیست.
این در حالی بود که تا پیش از این، آمریکا با ارائه اسناد ساختگی اینگونه جلوه می‌داد که ایران با شتاب به سمت کسب سلاح هسته‌ای درحال پیشروی است. یک روز پس از انتشار این گزارش نیز مدیرکل آژانس با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که گزارش اطلاعاتی آمریکا با اظهارات آژانس ظرف چندسال گذشته در این باره که آژانس هیچ سند قطعی درباره برنامه سلاح هسته‌ای یا تأسیسات اظهار نشده هسته‌ای در ایران ندارد، سازگاری دارد.
با این وجود 6 کشور پس از تصویب قطعنامه 1803 بیانیه‌ای را صادر کردند که در آن از ایران خواستند به الزامات شورای حکام و شورای امنیت و تعلیق پایبند باشد و سپس با اشاره به آمادگی خود برای توسعه بیشتر بسته 6 ژوئن 2006 خواستار از سرگیری دیدار خاویر سولانا با سعید جلیلی شدند که پس از گفت‌وگوهای مفصل و طولانی این 2 مقام مسؤول در آذر 86 در لندن و ناامیدکننده توصیف شدن آن از سوی سولانا متوقف شده بود؛ موضوعی که دبیر شورایعالی امنیت ملی کشورمان در واکنش به آن گفت: "اینکه ما از حقوق ملت ایران دفاع می‌کنیم و این موضوع موجب ناامیدی دیگران می‌شود، تقصیر ما نیست".
علی اکبر صالحی پس از این دیدار در جمع خبرنگاران گفت "ایران آماده یافتن ساز و کاری جدید برای گفت و با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره مطالعات مطالعات ادعایی است اما آژانس نخست باید اعلام کند همه سوالات دیگر درباره برنامه هسته ای ایران حل شده است"؛ موضوعی که ظاهرا به مذاق آمانو خوش نیامد چراکه او ضمن رد درخواست ایران مدعی شد تهران به تعهدات هسته ای بین المللی خود عمل نمی کند و در مسیر تحقیقات مانع تراشی می کند.
در واقع آژانس اتمی مدعی است این تحقیقات بخشی از مدالیته توافق شده میان ایران و آژانس در چهار سال گذشته است که ایران طی سه سال گذشته آن را متوقف کرده اما ایران تاکید دارد این بازرسی ها و تحقیقات فراتر از شرایط تعیین شده در مدالیته بوده است.
ابتکارعمل ایران در طراحی مدالیته 2007
برای روشن شدن ماهیت ادعای آژانس در این باره لازم است نگاهی به مدالیته 2007 و همه ماجراها و نکات پیرامون این طرح کاری انداخت. در واقع با وجود همه مانع‌تراشی‌های غرب برای ممانعت از پیشرفت هسته‌ای ایران و به رغم اقدامات مغرضانه برخی کشورها، ایران سال 86 بار دیگر با حسن نیت خود ابتکار تازه‌ای را تحت عنوان مدالیته برای حل و فصل موضوعات باقی مانده ارائه کرد که براساس توافق‌های به عمل آمده، هیأت‌های آژانس و ایران طی 3 دور مذاکرات فشرده در تهران و وین توانستند درباره یک برنامه کاری برای حل و فصل همه ابهامات و موضوعات باقی مانده به توافق برسند و همین امر موجب شد موضوع هسته‌ای ایران وارد فاز جدیدی شود.
این تفاهم در عین اینکه دارای وجه غالب فنی بود اما نباید از زمینه‌های سیاسی چنین تفاهمی نیز غافل ماند چراکه اگر قدری از تاریخ تفاهم ایران و آژانس به عقب برگردیم 3 دور مذاکرات فشرده سیاسی لاریجانی و سولانا در آنکارا، مادرید و لیسبون را پشت سر داریم.
در واقع پس از برگزاری این 3 نشست بود که طرفین تفاهم کردند ایران و آژانس درباره تهیه مدالیته حل و فصل موضوعات باقی مانده با یکدیگر مذاکره کنند. طبیعتاً لازمه انجام این کار این بود که فضای سازنده ناشی از مذاکرات ایران و آژانس با اقدامات غیرسازنده برخی کشورها تخریب نشود و در این باره نیز تفاهم سیاسی به عمل آمد.
سخنگوی سولانا، مذاکرات لیسبون را بسیار سازنده خواند و گفت: "یک روز قبل از این دیدار، دکتر لاریجانی در وین با محمد البرادعی دیدار کرد و طرفین درباره موضوعات باقی مانده پیشرفت‌هایی داشتند. این یک گام مثبت برای کمک به اعتمادسازی بود."
6 موضوع باقی مانده
در واقع پیرو مذاکرات لیسبون و وین و براساس ابتکار و حسن نیت طرف ایرانی و تفاهم به عمل آمده بود که مقرر شد آژانس و ایران ظرف مدت 60 روز چارچوب حل و فصل موضوعات باقی مانده را تعیین کنند، اما تدوین متن توافق ظرف 40 روز یعنی کمتر از مدت زمان توافق شده و حل‌وفصل موضوعات باقی مانده از گذشته شامل تحقیقات درباره پلوتونیوم، سانتریفیوژهایP1 و P2، منشأ آلودگی، سند اورانیوم فلزی، پلوتونیوم 210 و معدن گچین حتی جلوتر از برنامه کاری، نشان‌دهنده جدیت ایران در پیشبرد ابتکارش بود.
با وجود اینکه طبق تفاهمات اولیه قرار بود فقط به موضوعات باقی مانده از گذشته پرداخته شود اما ایران براساس حسن نیت خود و در جهت همکاری بیشتر با آژانس به مسائل حال نیز توجه کرد. تا آنجا که به مسائل حال مربوط می‌شد، ایران توافق کرد با آژانس وارد مباحث فنی با هدف تدوین 2 سند «رهیافت پادمان» و «ضمیمه تأسیسات» برای تأسیسات غنی‌سازی نطنز شود.
پذیرش چند بازرس انتصابی، بازدید از رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک و صدور روادید چندبار ورود سالانه برای برخی از بازرسان و کارمندان آژانس نیز از دیگر موضوعات مربوط به وضعیت حال بودند. از این رو مذاکرات پیرامون 2 سند مهم حقوقی یعنی سند رهیافت پادمان و سند ضمیمه تأسیسات غنی‌سازی در نطنز آغاز شد. این دو سند به سرعت نهایی شده و از 30 سپتامبر 2007 نیز به مرحله اجرا درآمدند.
مدیرکل آژانس در گزارش نوامبر 2007 خود اذعان کرد که عملیاتی شدن این سند اطمینان لازم را برای راستی‌آزمایی آژانس در فعالیت‌های غنی‌سازی برای زمان حال و آینده در ایران فراهم کرده است. در واقع طبق این سندها سیستم راستی‌آزمایی آژانس بر فعالیت‌های غنی‌سازی ایران در نطنز در حال و آینده به حالت منظمی درآمده است و ابراز هرگونه نگرانی و ادعا درباره انحراف این فعالیت‌ها در حال و آینده، بی‌اساس و فاقد مبنای فنی خواهد بود.
براساس مدالیته همه موضوعات باقیمانده فقط 6 موضوع بودند و آژانس تاکید کرد که پس از حل‌وفصل آنها هیچ موضوع باقی مانده دیگری در برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد و پس از آن اجرای پادمان‌ها در ایران وضعیت عادی خواهد یافت.
اظهارات البرادعی درباره مختومه بودن موضوعات باقی مانده
اسفند 86 بود که البرادعی با انتشار گزارشی از مختومه شدن همه موضوعات باقیمانده خبر داد که این امر مهر تاییدی بر حقانیت ایران و دستاورد بزرگی برای ملت ایران محسوب می‌شد. 4 روز پس از این گزارش که قرار بود در اجلاس مارس شورای حکام آژانس مورد بررسی قرار گیرد، منوچهر متکی، وزیر وقت امور خارجه کشورمان با ارسال نامه‌ای به همتایان خود در کشورهای عضو شورای حکام و شورای امنیت و همچنین مقامات سازمان ملل متحد، آخرین تحولات و غیرقانونی بودن ارسال موضوع هسته‌ای به شورای امنیت را تشریح کرد و خواستار جبران اشتباهاتی شد که برخی کشورها با اقدامات سیاسی و تبلیغی خود و طرح برخی ادعاها سعی در منحرف کردن برنامه هسته‌ای ایران کرده بودند.
مطالعات ادعایی
از آنجا که تصور آمریکایی‌ها بر این بود كه ایران نمی‌تواند به این 6 مورد پاسخ دهد زمانی که اخباری درباره اجرای موفقیت‌آمیز برنامه کاری و حل‌وفصل همه 6 موضوع باقی مانده منتشر شد، این کشور با راه‌اندازی تبلیغات سیاسی و انحرافی ادعا کرد که به اسناد جدیدی در یک لپ‌تاپ متعلق به یک مقام ایرانی دست یافته که نشان می‌دهد ایران از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود منحرف شده و به مطالعاتی دست زده که هدف آن نظامی بوده است و در پی این ادعا اجازه عادی شدن پرونده هسته‌ای ایران را نداد.
هر چند مطابق برنامه کاری، مطالعات ادعایی به دلیل ماهیت آن که کاملاً متفاوت بود به عنوان موضوع باقی مانده شناسایی نشده بود، جمهوری اسلامی ایران درباره مطالعات ادعایی در جلسات متعددی با هیأت اعزامی آژانس مذاکره و بیش از 200 صفحه پاسخ مکتوب به آن ارائه کرد، باوجود اینکه چنین اقداماتی در برنامه کاری تصریح نشده بود.
زمانی که آژانس در حال تهیه گزارش مارس 2008 خود به شورای حکام و جمع‌بندی مطالعات ادعایی بود، آمریکا اسناد ادعایی جدیدی را به آژانس ارائه داد و فشارهای سنگینی را نیز بر آن وارد کرد تا آژانس نتواند درباره مطالعات ادعایی جمع‌بندی کند.
نتیجه فشارهای آمریکا این شد که به‌رغم همه همکاری‌های ایران با آژانس و حل‌وفصل موضوعات باقی مانده، سوم مارس 2008 (13 اسفند 86) قطعنامه 1803 شورای امنیت با 14 رای موافق و یک رای ممتنع اندونزی به تصویب برسد.
گزارش 16 نهاد امنیتی آمریکا درباره ایران
این قطعنامه در حالی تصویب شد که با کنار هم قرار دادن حل‌وفصل موضوعات مورد نگرانی غرب و گزارش شورای اطلاعات ملی آمریکا منطقا موضوع هسته‌ای ایران باید از دستور کار شورای امنیت خارج می‌شد چراکه آذر 86 شورای اطلاعات ملی آمریکا با انتشار گزارشی درباره برنامه هسته‌ای ایران اذعان کرد ایران برنامه نظامی هسته‌ای ندارد.
شورای اطلاعات ملی آمریکا در چارچوب برآوردهای اطلاعات ملی، گزارشی را تحت عنوان «ایران؛ نیات هسته‌ای و توانمندی‌ها» در 3 نوامبر 2007 تهیه و اقرار کرد که ایران دارای برنامه هسته‌ای نظامی جاری نیست.
این در حالی بود که تا پیش از این، آمریکا با ارائه اسناد ساختگی اینگونه جلوه می‌داد که ایران با شتاب به سمت کسب سلاح هسته‌ای درحال پیشروی است. یک روز پس از انتشار این گزارش نیز مدیرکل آژانس با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که گزارش اطلاعاتی آمریکا با اظهارات آژانس ظرف چندسال گذشته در این باره که آژانس هیچ سند قطعی درباره برنامه سلاح هسته‌ای یا تأسیسات اظهار نشده هسته‌ای در ایران ندارد، سازگاری دارد.
با این وجود 6 کشور پس از تصویب قطعنامه 1803 بیانیه‌ای را صادر کردند که در آن از ایران خواستند به الزامات شورای حکام و شورای امنیت و تعلیق پایبند باشد و سپس با اشاره به آمادگی خود برای توسعه بیشتر بسته 6 ژوئن 2006 خواستار از سرگیری دیدار خاویر سولانا با سعید جلیلی شدند که پس از گفت‌وگوهای مفصل و طولانی این 2 مقام مسؤول در آذر 86 در لندن و ناامیدکننده توصیف شدن آن از سوی سولانا متوقف شده بود؛ موضوعی که دبیر شورایعالی امنیت ملی کشورمان در واکنش به آن گفت: "اینکه ما از حقوق ملت ایران دفاع می‌کنیم و این موضوع موجب ناامیدی دیگران می‌شود، تقصیر ما نیست".
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
