جایگاه تخیل در ادبیات کودک و نوجوان/
آرمان آرین: مگر کسی به آذریزدی می‌گفت چگونه بنویسد؟
نویسنده «پارسیان و من» گفت: دغدغه‌های مرحوم آذریزدی منجر به خلق آثارش شد و هیچ‌کس به او نگفته بود «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را بنویسد، بلکه او این موضوع را کشف کرد.
به گزارش خبرنگار ادبیات برنا، وجود مولفه‌های تخیلی در کتاب و آثار سینمایی جهان امری جاافتاده و در جذب مخاطب کودک و نوجوان و حتی بزرگسال موفق بوده است اما کتاب‌هایی با موضوعات تخیلی یا ساخت فیلم‌هایی با این مضمون در فرهنگ و هنر ایران هنوز تعریف مشخصی ندارد.
از نظر روان‌شناسان، قوه تخیل و خیال‌انگیزی، جزئی از وجود کودکان و حتی نوجوانان است که باید در سنین خاصی شکل بگیرد در این باره، داستان‌ها و آثار تخیلی مناسب می‌تواند به شکل دادن این مسیر کمک کند. «آرمان آرین» نویسنده کتاب‌های تخیلی و اسطوره‌ای ادبیات نوجوان چون سه‌گانه «پارسیان و من» و «اشوزدنگهه» است که با او درباره تخیل در ادبیات داستانی کودک و نوجوان به گفت‌وگو نشستیم.
وی گفت: در این زمینه، نظریات روان‌شناسی و جامعه‌شناسی بسیاری تاکید بر فعال‌سازی تخیل کودک دارند و این تخیل می‌تواند باعث بروز خلاقیت در سنین بالاتر او شود و آثار مثبت شخصی و جمعی داشته باشد، بنابراین فعال کردن تخیل در کودک، مسلماً پسندیده است و باعث فعال شدن خلاقیت فرد در آینده خواهد شد.
سوار بر تخیل برای پیشبرد اهداف
در هر حال، داستان، شعر و ادبیات به ویژه ادبیاتی که با تصویر همراه است، می‌تواند تخیل کودک را بسازد و این موردی است که به ویژه در ادبیات غرب مشهود است، یعنی آنها، این شیوه‌ها را سال‌هاست به کار گرفته‌اند و از متن‌ها و تصویرسازی‌های مناسب برای پیشبرد اهداف‌شان استفاده می‌کنند. و خیال‌انگیزی را برای رساندن پیام و مفاهیم هویتی و دینی و ملی، تربیت، آموزش و فعال‌کردن خلاقیت به کار می‌گیریم.
نویسنده‌هایی که کاشف موضوعات جدید نیستند
آرین در ارتباط با به کارگیری شیوه‌های پرورش تخیل بین کودکان و نوجوانان، به نویسندگان دیگر گوشزد می‌کند: نویسنده یا هنرمند، خودش باید به الزامات و نیازها برسد و آنها را تشخیص دهد. حدود صد سال پیش که مرحوم آذریزدی به دنیا آمد و دغدغه‌هایش را خودش پیدا کرد، هیچ‌کس به او نگفت که «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را بنویسد. این سری کتاب‌ها، آغازگر فصل نوینی در ادبیات ایران به ویژه برای کودکان و نوجوانان شد. این اتفاقی نبود که شخصی به مرحوم آذریزدی پیشنهاد داده باشد، بلکه او این موضوع را کشف کرد، پس از این نظر نویسنده، کاشف است. تمام بزرگانی که در ادبیات چه بزرگ و چه کوچک در حال کار هستند، خودشان باید متوجه شوند که نیازهای جامعه و در هر گروه سنی چیست.
برای جهانی شدن، به ایرانی ماندن نیاز داریم
این نویسنده جوان کشورمان که آثارش، سرشار از اندیشه‌های کهن ایران به شکلی نو است، بیان می‌کند: زمانی که من، به اسطوره‌ها رسیدم، کشف کردم که به این موضوع نیاز داریم، یعنی بازگشتی به فرهنگ خودمان، بازسازی آن و پیدا کردن شاخص‌هایی که بتواند ما را در جهان پرهیاهو و دشوار امروزی مقاوم کند. به همین دلیل تصمیم گرفتم در زمینه فرهنگ تاریخی، حماسی و اسطوره‌ای ایران کار کنم و سعی کرده‌ام که این ژانر را در جهان اسطوره‌ها بازنمایی کنم.
نویسنده‌ای که تخیلش ابتر است نمی‌تواند خیال‌انگیزی ایجاد کند
وی با اشاره به رشد نکردن قوه تخیل نویسنده‌ها، تاکید می‌کند: اگر قصد فعال‌سازی تخیل در کودکان و نوجوانان را داریم، ابتدا باید در خودمان، آن را فعال کنیم؛ من فکر می‌کنم نویسنده یا هنرمندی که تخیل، خیال‌انگیزی و تصورش، ابتر و ناقص است، هرگز نمی‌تواند اثری به وجود آورد که موجب تخیل و خیال‌انگیزی در افراد دیگری شود. بنابراین نویسنده‌های ما باید در ابتدا روی بارور کردن خیال، تفکر و اندیشه خودشان کار کرده و آن را سیراب کنند تا بتوانند آن را در آثارشان منتقل کنند تا نهایتاً در جامعه به کار بیفتد.
دلیل موفقیت نمونه‌های خارجی
آرمان آرین گفت: ما نیز در برابر آثار خارجی مانند هری پاتر، بستر فکری و بازآفرینی اسطوره‌ای داریم. آثاری همچون «پارسیان و من» وجود دارد. اما اینکه چرا آثاری از این دست، در جهان مثل هری پاتر گل نکرده، نکته‌ای است که از دست نویسنده خارج است و به دو گروه بر می‌گردد. ناشران و عوامل تولید و پخش در این زمینه مهم‌اند و اگر ناشرانی چون پنگوئن یا گالیوار هم آثار موفق ایرانی را تولید و پخش می‌کردند، الان شهرتی جهانی پیدا می‌کرد.
دومین نکته، ضعف رسانه‌های خبری و جمعی و پیگیری خبرنگارها است که در بیشتر موارد کم‌کاری می‌کنند. جالب است بدانید برخی خبرنگارهایی که با من تماس می‌گیرند، حتی نمی‌توانند عنوان کتاب‌هایم را به درستی تلفظ کنند. کتاب نخوان بودن ما و به ویژه خبرنگارهای ما که نمی‌دانند در مورد چه موضوعی صحبت می‌کنند، فاجعه‌هایی است که مسلماً منجر به دیده نشدن کتاب‌ها و خوانده نشدن آنها خواهد شد.
از نظر روان‌شناسان، قوه تخیل و خیال‌انگیزی، جزئی از وجود کودکان و حتی نوجوانان است که باید در سنین خاصی شکل بگیرد در این باره، داستان‌ها و آثار تخیلی مناسب می‌تواند به شکل دادن این مسیر کمک کند. «آرمان آرین» نویسنده کتاب‌های تخیلی و اسطوره‌ای ادبیات نوجوان چون سه‌گانه «پارسیان و من» و «اشوزدنگهه» است که با او درباره تخیل در ادبیات داستانی کودک و نوجوان به گفت‌وگو نشستیم.
وی گفت: در این زمینه، نظریات روان‌شناسی و جامعه‌شناسی بسیاری تاکید بر فعال‌سازی تخیل کودک دارند و این تخیل می‌تواند باعث بروز خلاقیت در سنین بالاتر او شود و آثار مثبت شخصی و جمعی داشته باشد، بنابراین فعال کردن تخیل در کودک، مسلماً پسندیده است و باعث فعال شدن خلاقیت فرد در آینده خواهد شد.
سوار بر تخیل برای پیشبرد اهداف
در هر حال، داستان، شعر و ادبیات به ویژه ادبیاتی که با تصویر همراه است، می‌تواند تخیل کودک را بسازد و این موردی است که به ویژه در ادبیات غرب مشهود است، یعنی آنها، این شیوه‌ها را سال‌هاست به کار گرفته‌اند و از متن‌ها و تصویرسازی‌های مناسب برای پیشبرد اهداف‌شان استفاده می‌کنند. و خیال‌انگیزی را برای رساندن پیام و مفاهیم هویتی و دینی و ملی، تربیت، آموزش و فعال‌کردن خلاقیت به کار می‌گیریم.
نویسنده‌هایی که کاشف موضوعات جدید نیستند
آرین در ارتباط با به کارگیری شیوه‌های پرورش تخیل بین کودکان و نوجوانان، به نویسندگان دیگر گوشزد می‌کند: نویسنده یا هنرمند، خودش باید به الزامات و نیازها برسد و آنها را تشخیص دهد. حدود صد سال پیش که مرحوم آذریزدی به دنیا آمد و دغدغه‌هایش را خودش پیدا کرد، هیچ‌کس به او نگفت که «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را بنویسد. این سری کتاب‌ها، آغازگر فصل نوینی در ادبیات ایران به ویژه برای کودکان و نوجوانان شد. این اتفاقی نبود که شخصی به مرحوم آذریزدی پیشنهاد داده باشد، بلکه او این موضوع را کشف کرد، پس از این نظر نویسنده، کاشف است. تمام بزرگانی که در ادبیات چه بزرگ و چه کوچک در حال کار هستند، خودشان باید متوجه شوند که نیازهای جامعه و در هر گروه سنی چیست.
برای جهانی شدن، به ایرانی ماندن نیاز داریم
این نویسنده جوان کشورمان که آثارش، سرشار از اندیشه‌های کهن ایران به شکلی نو است، بیان می‌کند: زمانی که من، به اسطوره‌ها رسیدم، کشف کردم که به این موضوع نیاز داریم، یعنی بازگشتی به فرهنگ خودمان، بازسازی آن و پیدا کردن شاخص‌هایی که بتواند ما را در جهان پرهیاهو و دشوار امروزی مقاوم کند. به همین دلیل تصمیم گرفتم در زمینه فرهنگ تاریخی، حماسی و اسطوره‌ای ایران کار کنم و سعی کرده‌ام که این ژانر را در جهان اسطوره‌ها بازنمایی کنم.
نویسنده‌ای که تخیلش ابتر است نمی‌تواند خیال‌انگیزی ایجاد کند
وی با اشاره به رشد نکردن قوه تخیل نویسنده‌ها، تاکید می‌کند: اگر قصد فعال‌سازی تخیل در کودکان و نوجوانان را داریم، ابتدا باید در خودمان، آن را فعال کنیم؛ من فکر می‌کنم نویسنده یا هنرمندی که تخیل، خیال‌انگیزی و تصورش، ابتر و ناقص است، هرگز نمی‌تواند اثری به وجود آورد که موجب تخیل و خیال‌انگیزی در افراد دیگری شود. بنابراین نویسنده‌های ما باید در ابتدا روی بارور کردن خیال، تفکر و اندیشه خودشان کار کرده و آن را سیراب کنند تا بتوانند آن را در آثارشان منتقل کنند تا نهایتاً در جامعه به کار بیفتد.
دلیل موفقیت نمونه‌های خارجی
آرمان آرین گفت: ما نیز در برابر آثار خارجی مانند هری پاتر، بستر فکری و بازآفرینی اسطوره‌ای داریم. آثاری همچون «پارسیان و من» وجود دارد. اما اینکه چرا آثاری از این دست، در جهان مثل هری پاتر گل نکرده، نکته‌ای است که از دست نویسنده خارج است و به دو گروه بر می‌گردد. ناشران و عوامل تولید و پخش در این زمینه مهم‌اند و اگر ناشرانی چون پنگوئن یا گالیوار هم آثار موفق ایرانی را تولید و پخش می‌کردند، الان شهرتی جهانی پیدا می‌کرد.
دومین نکته، ضعف رسانه‌های خبری و جمعی و پیگیری خبرنگارها است که در بیشتر موارد کم‌کاری می‌کنند. جالب است بدانید برخی خبرنگارهایی که با من تماس می‌گیرند، حتی نمی‌توانند عنوان کتاب‌هایم را به درستی تلفظ کنند. کتاب نخوان بودن ما و به ویژه خبرنگارهای ما که نمی‌دانند در مورد چه موضوعی صحبت می‌کنند، فاجعه‌هایی است که مسلماً منجر به دیده نشدن کتاب‌ها و خوانده نشدن آنها خواهد شد.
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی