نگاهی به فیلترینگ اینترنت در جهان

باشگاه جوانی برنا/می‌گویند در اینترنت دیگر چیزی به نام امنیت وجود ندارد؛ با موتور‌های جست‌وجو که در فضای مجازی فعال هستند، هیچ چیز پنهان نمی‌ماند. در چنین شرایطی که دسترسی به داده‌های اطلاعاتی امری سهل است و تا سوال کوچکی در ذهن ایجاد می‌شود، اولین کار، جست‌و‌جوی آن در اینترنت است، در بسیاری از کشورهای جهان موضوع فیلترینگ سایت‌ها و کلید واژه‌ها امری عادی تلقی می‌شود. بسیاری از کشورهای جهان به فراخور شرایط استراتژیک یا ویژگی‌های اخلاقی جامعه کلید واژه‌ها یا برخی سایت‌ها را فیلتر می‌کنند و گاهی نیز برخی فیلترینگ‌ها در فاصله‌های زمانی خاصی انجام می‌شوند و پس از پشت سر گذاشتن یک بحران، فیلترینگ‌ها نیز برداشته می‌شود. بسیاری از کشورهای جهان سوم، توانایی مقابله با هجوم جنگ نرم دیگر کشورها را ندارند، چون هنوز در عرصه اینترنت پیشرفت لازم را نکرده‌اند و نمی‌توانند دربرابر هجوم دیگر کشورها در زمینه‌های مختلف مقاومت کنند، از این رو برخی از این سایت‌ها را فیلتر می‌کنند. فیلترینگ کلید واژه به چهار دسته مسایل سیاسی، اجتماعی، امنیتی و اخلاقی اختصاص دارد و از دسترسی به اطلاعات و مطالب نامناسب جلوگیری می‌کند اما چون این نوع اعمال فیلتر بر حسب واژه است، گاه باعث می‌شود که مطالب برخی صفحات با محتوای مناسب هم غیر قابل دسترس باشد و این باعث می‌شود که گاه در هنگام استفاده از اینترنت و جست‌وجو مطالب عادی و روزمره با صفحه‌ی فیلترینگ رو‌به‌رو شویم.

فیلترینگ در کدام کشورها رایج است؟
كشورهایی مانند سوئد، فرانسه و آلمان در قاره اروپا و كشورهایی مانند هند، عربستان، كوبا، كره جنوبی، مالزی و در مجموع آسیا به عنوان بزرگترین قاره دنیا و نیز كانادا دارای گسترده‌ترین میزان تنوع فیلترینگ است. عربستان، كویت و مصر از كشورهای همسایه ایران هستند كه فیلترینگ شدیدی را در فضای اینترنت كشور خود اعمال كرده‌اند.

چین
کشور "چین" در صدر جدول فیلترینگ سایت‌های اینترنتی قرار دارد. از جمله مواردی که دولت چین به آن حساس است، می‌توان به استقلال تایوان و تبت، خشونت پلیس، واقعه تاریخی میدان تیانمن در ۱۹۸۹‬، پورنوگرافی، سایت‌های بی بی‌سی و ویکی پدیا اشاره کرد. گفته می‌شود که چین اخیرا شیوه خاصی از فیلترینگ را در سایت "گوگل" اعمال می‌کند؛ به این شکل که موتور جستجوگر گوگل بنا به تقاضای مقام‌های چین از ارائه برخی سایت‌ها در جستجوهای کاربران چینی خودداری می‌کند. یعنی ممکن است جستجوی واژه‌ای که در چین ناممکن و بی‌نتیجه است در مکان جغرافیایی دیگری نتایج بسیار متفاوتی داشته باشد.

عربستان سعودی
عربستان یک‌و‌نیم میلیون کاربر اینترنتی دارد که دو سوم آن را زنان تشکیل می‌دهند. با توجه به گستره وسیع سایت‌های سانسور شده اعم از مذهبی، سیاسی، جنسی و... عملا دسترسی به بسیاری از سایت‌ها قطع شده و تنها دسترسی محدود به برخی از منابع و مراجع آزاد است. واحد خدمات اینترنت ISU نهادی است که وظیفه فیلتر کردن را در این کشور بر عهده دارد. بسیاری از سایت‌ها از جمله سایت‌های فیلترشکن، مترجم‌های آنلاین و حتی بسیاری از سایت‌های طنز و سرگرمی از جمله سایت‌هایی هستند که در فهرست سیاه این کشور قرار دارند.
 
سایت‌های فیلتر شده در عربستان علاوه بر سایت‌های غیراخلاقی، برخی سایت‌های مذهبی، پزشکی، فکاهی، فیلم و موسیقی را نیز شامل می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سایت‌های غیر اخلاقی بیش از سایر سایت‌ها فیلتر می‌شوند و در مجموع حدود ‪۸۶‬ درصد از سایت‌های غیر اخلاقی در عربستان غیرقابل دسترس هستند.
 
فرانسه
فرانسه به عنوان كشورى با تمدن و فرهنگ كهن، براى حفظ ارزش‌هاى فرهنگى خود، نتایج موتورهاى جست‌وجوى اینترنتى از جمله گوگل را دستكارى كرده و به زعم خود، آن را بومى مى‌كند. علاوه بر این، با وجودى كه تصمیمات اصلى و عمده پیرامون آزادى بیان در اینترنت و حفظ حریم خصوصى افراد در این عرصه، توسط اتحادیه اروپا اتخاذ مى‌شود، اما كشور فرانسه یكى از معدود اعضاى این اتحادیه است كه در پذیرش آنها مقاومت زیادى كرده و سعى دارد قوانین خود را اجرا كند.
 
در بحث نظارتى نیز، كشور فرانسه با تصویب قانون LSQ در سال 2001، كلیه ISP هاى این كشور را موظف كرد تا فعالیت‌هاى اینترنتى و پیام‌هاى پست‌الكترونیك مشتریان خود را حداقل به مدت یك سال، ذخیره و نگهدارى كنند. همچنین این قانون به قضات و پلیس این كشور اجازه مى‌داد تا در پیام‌هاى شخصى كاربران به منظور كشف یا اثبات جرم، به تفحص بپردازند. این کشور نزدیک به 22 میلیون کاربر اینترنت دارد که یک سوم جمعیتش را تشکیل می‌دهند. به این ترتیب مردم فرانسه یکی از آنلاین‌ترین کشورهای دنیا به نسبت جمعیت است. قوانین اینترنتی در این کشور بیش‌تر شامل قوانین تجارت الکترونیک و رعایت حریم شخصی و جرایم رایانه‌ای آن بیش‌تر مربوط به مسایل امنیت ملی و آسیب‌های اقتصادی است. ضمن اینکه فیلترینگ به طور جدی در مدارس این کشور و با بستن IP ها اعمال می‌شود.

آمریکا
ایالات متحده به عنوان پیشروترین کشور دنیا در زمینه به کارگیرى و توسعه تجهیزات اینترنت و تولید محتواى اینترنتى، پس از حملات 11 سپتامبر، با چالش جدى در مواجهه با اینترنت رو به رو شد و دولت این کشور، قوانین محکمى را در این مورد وضع کرد تا جایى که حامیان حریم شخصى و آزادى‌هاى مدنى به اعتراضات گسترده‌اى علیه دولت بوش دست زدند. آمریکا در تاریخ 24 اکتبر 2001، قانونى تحت عنوان Patriot Act را تصویب کرد که به موجب آن، کنترل و نظارت بر تبادل داده‌هاى آنلاین کاربران، رنگ قانونى به خود مى‌گرفت؛ این قانون که در قالب مبارزه با تروریسم به تصویب رسیده بود، موجى از مخالفت‌ و اعتراض را هم در میان جمهورى خواهان و هم در بین دموکرات‌ها برانگیخت.

کانادا
کشور کانادا یکی از 10 کشور برتر در زمینه ارتباط اینترنتی‌ست. ISP ها بر طبق قانون این کشور موظف به ثبت اطلاعات تمامی فعالیت‌های اینترنتی کاربران به مدت 6 ماه هستند. این مساله مخالفت‌هایی را از میان گروه‌های مختلف به همراه داشته و این افراد آن را نوعی نقض حریم شخصی توسط قوانین دولتی می‌شمارند.

هندوستان
این کشور تقریبا بیش‌ترین سایت‌های خبری و مطبوعاتی را در آسیا داراست. ضمن اینکه جنگ مجازی بین این کشور و کشور پاکستان سال‌هاست که جریان دارد و هکرهای دو کشور وب‌سایت‌های یکدیگر را مرتبا تهدید می‌کنند. موارداعمال  فیلتر در این کشور شامل افترا و اتهام، شرط‌بندی، نژادپرستی، تروریسم و سوءاستفاده از کودکان و موارد مشابه دیگر است. موارد کنترل دیگر در این کشور کافی‌نت‌ها هستند که بر طبق قانون موظفند تا شماره ملی و آدرس پستی کاربران را ثبت نمایند. همچنین کافی‌نت‌ها ملزم به نصب برنامه‌های فیلترینگی هستند که بر طبق قانون سایت‌ها را فیلتر می‌کند.



***