جهان یک‌و‌نیم درجه گرم‌تر می‌شود/ عاقبت تخریب زیستگاه‌ها بر زندگی بشر چه خواهد بود؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ ما از جنبه‌های مختلف به طبیعت نگاه می‌کنیم. یکی از این دیدگاه‌ها، تأثیرات تغییر اقلیم است که می‌تواند وضعیت حفاظتی بسیاری از گونه‌ها و زیستگاه‌های ما را تشدید کند. متأسفانه این موضوع خیلی مورد توجه قرار نگرفته و به تأثیری که تغییر اقلیم روی وضعیت حفاظتی محیط زیست ما دارد توجه نمی‌شود.

به عنوان مثال در بحث استفاده و حفاظت از منابع آبی، مسائل مربوط به کشاورزی و استفاده از آب و مدیریت آب را مطرح می‌کنیم و کسی اهمیت به آن نمی‌دهد! چراکه اگر قرار بود اتفاقی بیفتد در سیستان و بلوچستان کسی جالیز و هندوانه نمی‌کاشت.

به هر ترتیب موضوع حفاظت از زیستگاه‌ها و تاثیرات اقلیمی از آن جهت که ارتباط مستقیمی با زندگی انسان‌ها دارد، بسیار گسترده و قابل توجه بوده و نیازمند بررسی‌های وسیع است. در این رابطه با مژگان جمشیدی، فعال و کارشناس محیط زیست، گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

تغییر اقلیم بزرگترین مشکل زیست محیطی امروز جهان است

مژگان جمشیدی، فعال و کارشناس محیط زیست، در خصوص از بین رفتن زیستگاه‌ها که منجر به تاثیرات اقلیمی شدیدتری می‌شود، گفت: مساله تغییر اقلیم بزرگترین مشکل زیست محیطی امروز جهان است.

او ادامه داد: تغییر اقلیم در کشورهای مختلف تبعات و تاثیرات متعددی می‌تواند داشته باشد. به عنوان مثال تغییر اقلیم در کشوری مانند ایران، که بخش وسیعی از آن را بیابان‌ها تشکیل می‌دهد، با نواحی بارانی و مرطوب اروپا متفاوت است.

جهان گرم‌تر می شود

این فعال محیط زیست به سند تغییر اقلیمی ایران تا سال 2100 اشاره کرد و افزود: در سند چشم انداز اقلیم که سازمان هواشناسی کشور با همکاری هیات دولتی تغیر اقلیم سازمان ملل در سال گذشته منتشر کرد، گفته شد: «در خوشبینانه‌ترین حالت اگر تمام کشورهای جهان متعهد به پیمان پاریس 2015 باشند باز هم شاهد تغییر اقلیم  و افزایش دمای هوا تا میزانِ 1 الی 1/5 درجه هستیم.»

جمشیدی با تاکید بر اینکه تاثیر و افزایش دما در منطقه خاورمیانه بیشتر است، توضیح داد: اقلیم شناسان کشور خودمان بارها متذکر شده‌اند تاثیراتی که تغییر اقلیم در منطقه خاورمیانه می‌گذارد بارها بیشتر از سایر مناطق جهان است زیرا متاسفانه در خاورمیانه تخریب محیط زیست و تغییر اقلیم بیش از سایر مناطق جهان بوده است.

جنگ، اقلیم را تحت تاثیر قرار می‌دهد

این فعال محیط زیست وقوع جنگ‌های پی در پی در منطقه خاورمیانه در سال‌های اخیر را یکی از عوامل آسیب‌رسان به محیط زیست برشمرد و گفت: محیط زیست همواره در اولویت آخر در کشورهای جهان سوم بوده و هست. هنگامی که بحران‌های اقتصادی و سیاسی و مسائلی مانند جنگ اتفاق می‌افتد محیط زیست بیشتر تخریب شده و بیشتر نادیده گرفته می‌شود. در کشور ما به گفته رئیس سازمان جنگل‌ها از سال 90 حدود یک میلیون هکتار کانون بحرانی بیابانی، تنها به دلیل خشک شدن تالاب‌ها به کشورمان اضافه شد.

او ادامه داد: بیابان‌زایی به سرعت در حال افزایش است، این اتفاق که تخریب زیستگاه هم نامیده می‌شود با از بین رفتن پوشش مرتعی و جنگلی منجر به تخریب زیستگاه خواهد شد. همچنین به لحاظ علمی می‌دانیم که تخریب جنگل تا چه حجمی می‌تواند باعث آزادسازی کربن در جو شود و اقلیم جهانی را متاثر کند.

گرد و غبار در تمام استان‌های کشور

جمشیدی با اشاره به اینکه در مقیاس منطقه‌ای و خرده اقلیمی هم این اتفاق می‌تواند باعث افزایش دما شود، توضیح داد: ما باعث تخریب کشور شده‌ایم. 20 سال گذشته خبری در مورد گرد و غبار نبود ولی اکنون این چنین نیست و اخبار فراگیری از گرد و غبار در تمام استان‌های کشور به گوش ما می‌رسد.

این فعال محیط زیست تاکید کرد: در سال گذشته، رئیس سابق هواشناسی اعلام کرد هوای ایران به طور متوسط در 49 سال گذشته حدود 2 درجه افزایش پیدا کرده است؛ 2 درجه عدد بالایی است که نتیجه تخریب‌ها و تغییراتی است که در زیستگاه‌ها و محیط زیست انجام داده‌ایم.

او با بیان اینکه افزایش دما باعث خشک شدن منابع آبی و تخریب دوبرابری زیستگاه‌های جنگلی و مرتعی باقی مانده می‌شود، ادامه داد: با این اوصاف مسلما انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری اولین تبعات تغییر زیستگاه خواهد بود اما در ابعاد وسیع این تخریب‌ها دامن انسان‌ها را خواهد گرفت.

عاقبت تخریب زیستگاه‌ها بر زندگی بشر چه خواهد بود؟ 

جمشیدی با بیان اینکه تخریب زیستگاه فقط شامل گونه‌ها نمی‌شود بلکه در تمام موارد از جمله آب و هوا، معیشت و سلامت مردم نیز تاثیرگذار است، افزود: حدود 18 سال پیش در گفت‌وگویی امام جمعه وقت ارومیه خطاب به رئیس سابق سازمان حفاظت از محیط زیست با گلایه گفته بود: «به ما می‌گویند دریاچه ارومیه در حال خشک شدن است؛ کشاورزی نکنید تا فلامینگوها مهاجرت نکنند» اما امروز می‌بینیم مساله وسیع‌تر از حضور یا عدم حضور فلامینگوهاست. زیرا  فلامینگوها در واقع تنها «شاخص حیات وحش» بودند.

او افزود: هنگامی که  فلامینگوها می‌روند، آرتمیا نابود شده و دریاچه به سمت خشک شدن حرکت می‌کند و بعد از آن طوفان‌های نمکی آغاز و گرد و غبار در سکونت‌های محلی گسترده شده و در نهایت کشاورزی و دامداری نابود می‌شود. بنابراین تخریب زیستگاه فقط شامل گونه‌ها نمی‌شود بلکه در تمام موارد از جمله آب و هوا و معیشت مردم و سلامت نیز تاثیر گذار است.

این کارشناس محیط زیست با تاکید بر اینکه تخریب زیستگاه منجر به انقراض گونه‌ها گیاهی و جانوری و در گام بعدی منجر به افزایش دمای منطقه‌ای و سپس فقر و تغییرات اقتصادی، اجتماعی و رفاهی می‌شود و حتی ممکن است تبعات سیاسی و امنیتی در پی داشته باشد، گفت: در سیستان تا همین چند سال گذشته از دریاچه هامون به عنوان دریا یاد می‌کردند و 15 هزار صیاد داشت اما امروز با خشک شدن دریاچه، صنایع دستی نابود شد، کشاورزی و دامداری از بین رفت، مردم فقیر شدند و تصمیم گرفتند از منطقه مهاجرت کنند و در شهرهای دیگر حاشیه‌نشین شوند.

جمشیدی تصریح کرد: تخریب محیط زیست از انقراض گونه‌های جانوری آغاز شده و سپس به گونه گیاهی می‌رسد و در نهایت با افزایش دما و تبخیر آب کشاورزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

دومین منبع اقتصاد کشور در معرض نابودی است

این فعال محیط زیست با تاکید بر اینکه کشاورزی و دامداری همواره بر مبنای دمای هوا و آب به فعالیت خود ادامه داده، عنوان کرد: نفت اولین اقتصاد و دامداری و کشاورزی دومین منبع مهم درآمدی کشور است. باید توجه داشت نابودی زیستگاه‌ها، نابودی دامداری و کشاورزی را در پی خواهد داشت و اگر این اتفاق بیفتد مردم مشاغل خود را از دست داده و سپس فقر، آسیب‌های اجتماعی، نارضایتی‌های سیاسی و مشکلات امنیتی دامن کشور را خواهد گرفت.

او با اشاره به اینکه نیازمند بررسی‌های دقیق آبی و مرتعی و زیست‌محیطی هستیم، عنوان کرد: متاسفانه افق نگاه مردم به موضوع محیط زیست کوتاه است و به حامیان و دغدغه‌مندان آن به چشم انسان‌های لاکچری نگاه می‌شود. اما این چنین نیست، مردم خوزستان 30 سال پیش این وضعیت را نداشتند و امروز به این بحران رسیدند!