مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه را بیشتر بشناسیم

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه پس از گذراندن مرحله راه اندازی و تأسیس در اواخر دهه هشتاد، مرحله توسعه ساختاری در اوایل دهه نود و مرحله تثبیت فعالیت پژوهشی در سال های 94 تا 98، هم اکنون در حال گذراندن مرحله توسعه فعالیت خود است. در این مرحله تقاضای ارتقای «مرکز پژوهشی» مزبور به «پژوهشکده» و تغییر عناوین گروه های پژوهشی قبلی (گروه پژوهشی مطالعات حقوقی، مطالعات جزایی و مطالعات فقهی) و تأسیس گروه‌های جدید با عناوین گروه حقوق مضاف، گروه نظریه پردازی و نواندیشی حقوقی گروه دانشنامه نگاری حقوقی و گروه مطالعات تأثیر اجتماعی قوانین به وزارت علوم تقدیم شد. در این تغییرات عنوان «مرکز پژوهشی دانشنامه‌های حقوقی علامه» به «پژوهشکده حقوق و قانون ایران» تغییر خواهد کرد تا زمینه فعالیت‌های پژوهشی مرکز از تنوع و توسعه موضوعی بیشتری برخوردار باشد.

پروژه ساماندهی دانش پیرامونی مواد قانونی که در گذشته از آن با عنوان دائره المعارف حقوق و قانون ایران (حقا) نام برده می شد؛ اولین پروژه ای بود که در این مجموعه آغاز شد،. این پروژه بزرگترین پژوهش حقوقی در ایران و بزرگترین زیرساخت پژوهشی در حوزه حقوق داخلی است و در آن قریب به ده هزار ماده قانونی به عنوان موضوع پژوهش قرار گرفته‌است. محققین و پژوهشگران این مرکز پژوهشی، با فیش برداری حدود چهل هزار کتاب، مقاله و پایان نامه حقوقی موفق شدند بالغ بر دو میلیون فیش حقوقی را به مواد مرتبط با آن ها متصل کنند. و به این ترتیب مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه نسبت به شناسایی، جمع آوری و سازماندهی دانش پیرامونی مواد قانونی اقدام کرد.

تدوین شاخه بندی دانشنامه های حقوقی برای بیش از 66 رشته تخصصی حقوقی ازدیگر اقدامات مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه است. این عناوین به ترتیب حروف الفبا عبارتند از: اجرای احکام کیفری، اجرای احکام مدنی، ادله اثبات کیفری، ادله اثبات مدنی، امور حسبی، آیین دادرسی کیفری، آیین دادرسی مدنی، پرونده های ملی، تعزیرات حکومتی، جرم شناسی، حدود، حقوق اداری، حقوق اراضی، حقوق اساسی، حقوق اسناد تجاری، حقوق اقتصادی، حقوق انرژی(برق، نفت،گاز و انرژی های نو)، حقوق آب، حقوق بانکی، حقوق بش، حقوق بیمه، حقوق بین الملل، حقوق بین الملل خصوصی، حقوق بین الملل کیفری، حقوق پزشکی، حقوق پزشکی قانونی، حقوق تجارت،  حقوق تغذیه، حقوق ثبت احوال، حقوق ثبت اسناد و املاک، حقوق جزای عمومی، حقوق حمل و نقل و راهها، حقوق خانواده، حقوق داوری، حقوق دریایی، حقوق رسانه و خبرنگار، حقوق شرکت ها، حقوق شهری و شهرداری، حقوق صنعت احداث، حقوق فناوری، حقوق کار و تأمین اجتماعی، حقوق کشاورزی، حقوق کودک و نوجوان( کیفری و مدنی)، حقوق کیفری بین الملل، حقوق گمرکی، حقوق مالکیت فکری، حقوق مالیاتی و اموال دولت، حقوق محیط زیست، حقوق مدنی، حقوق معاهدات، حقوق مهندسی، حقوق نظامی، حقوق ورزشی، حقوق وقف، حقوق هسته ای، دعاوی، دیات، شورای حل اختلاف، عقود معین، قصاص، کلیات حقوق، مجازات های تعزیری، مدخلهای حقوقی فقه، مسئولیت مدنی، مشاهیر و نقش آفرینان حقوقی و قضایی و نظریه های حقوقی.

لازم به ذکر است در این پژوهش برای هر یک از این شاخه های تخصصی بیش از ۲۵۰ اصطلاح تخصصی شناسایی شده و برای هر اصطلاح پرونده علمی خاص تشکیل شده است.

برخی دیگر از فعالیت های مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه از قرار زیر است:

1- تهیه ساختار درختی و موضوعی دانش حقوق داخلی با بیش از یکصد هزار شاخه اصلی و بیش از سیصد هزار زیرشاخه

2- طراحی، تحلیل و ساخت نرم افزار انحصاری و اختصاصی حوزه پژوهشی موضوع فعالیت مرکز

3- طراحی سوالات آزمون سردفتری سال ۱۳۹۷، مشتمل بر دروس عربی، احکام و معارف اسلامی، ادبیات فارسی، حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق جزا، هوش و اطلاعات عمومی. اهمیت این آزمون از آن جهت بود که پس از گذشت ده سال، برای اولین بار آن هم در سطح کشور برگزار شد.

4- انجام ده‌ها پروژه پژوهشی به سفارش وزارت دادگستری برای وزارت مذکور نظیر: گزارش عملکرد قوه قضاییه در سال ۱۳۹۶، نظام مدیریت امور تدوین آیین نامه‌های قانونی توسط وزارت دادگستری، طراحی ساز و کار بهسازی روابط قوه قضاییه با سایر قوا، توصیفی از قوه قضائیه موجود تا مطلوب از نظر وزارت دادگستری و ...

5- انجام پروژه بازنگری و اصلاح قانون ثبت احوال بود که در نهایت منجر به ارائه نسخه بازنگری شده قانون ثبت احوال شد.

6- انجام پژوهش‌های متعدد برای سازمان‌های گوناگون از جمله: شرکت ملی نفت ایران، ستاد مردمی دیه، معاونت راهبردی قوه قضاییه، وزارت دادگستری، سازمان ثبت احوال و ...

7- ارزیابی و تحلیل پیش نویس لایحه ها، دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌های حقوقی نظیر: گزارش پژوهشی ارزیابی پیش‌نویس آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون مبارزه با پولشویی از منظر سازگاری درونی و انطباق با اصول حقوقی، گزارش پژوهشی ارزیابی و تحلیل پیش‌نویس دستورالعمل نظارت و پیگیری حقوق عامه، گزارش پژوهشی ارزیابی پیش‌نویس لایحه مدیریت تعارض منافع در خدمات عمومی، گزارش پژوهشی ارزیابی پیش‌نویس لایحه مدیریت تعارض منافع در خدمات عمومی و ...

8- تهیه فهرستگان اصطلاحات حقوقی با بیش از ۱۰۶ هزار اصطلاح تخصصی: این مجموعه در دو جلد و 1936 صفحه تنظیم شده است. تعداد واژگان فهرست شده مجموعاً 106288 واژه است. در این مجموعه از 60 عنوان کتاب و جمعاً 128 جلد و81512  صفحه به عنوان منابع و مآخذ استفاده شده است؛

9- تدوین مجموعه پژوهشی ۱۲ جلدی مستند فقهی قانون مدنی با به بیش از 220 عنوان کتاب فقهی استدلالى.

10- ترجمه و تحقیق مجموعه ۵ جلدی تحریرالمجله

11- برگزاری همایش ملی تجلیل از مقام استاد محمدجعفر جعفری لنگرودی با مشارکت حدود سی انجمن علمی حقوقی و مراکز دانشگاهی کشور

12- راه اندازی اولین روزنامه پژوهشی حقوق ایران با نام "روزنامه دنیایا حقوقی"

13- ایجاد دو هفته نامه پیک اطلاع رسانی حقوق و قانون ایران

14- انتشار فصلنامه علوم حقوقی

15- انتشار فصلنامه علمی تخصصی دانشنامه های حقوقی

در اردیبهشت سال 1399 مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه توسط کارگروه ارزیابی شرکت ها و موسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان شرکت دانش بنیان تایید صلاحیت شد. تا قبل از این مرکز پژوهشی، هیچ موسسه حقوقی موفق به اخذ این رتبه نشده بود.

در بیش از یک دهه پژوهشی که در این مرکز انجام شده، حدود ۲۰۰ محقق و پژوهشگر حقوق با این مجموعه همکاری کرده اند. محمد درویش زاده  هم اکنون ریاست این مجموعه را برعهده دارد. وی از قضات پیشین دیوان عالی کشور، قائم مقام معاون آموزش و تحقیقات قوه قضائیه و رییس سابق مرکز پژوهش های قوه قضائیه بوده است.