تاثیر رسانه‌ها بر سبک تغذیه‌ای مردم چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ چندی پیش برنامه انعکاس با موضوع رسانه‌ها و سبک تغذیه با حضور کارشناسان این حوزه روی آنتن رادیو گفتگو رفت.

اهمیت تغذیه در سال 2020/ لزوم آموزش سواد تغذیه‌ای توسط رسانه‌ها

محمدرضا وفا، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص تغذیه در ابتدای این برنامه رادیویی گفت: همیشه تغذیه به عنوان یک عامل محیطی نقش بسیار اساسی و مهمی در تمام آحاد جامعه در گروه های سنی و جنسی خواهد داشت.

او افزود: برخی از متخصصین بر این عقیده بودند که شاید منابع زمین تکاپوی نیازهای بشر را از نظر محصولات خوراکی چه محصولات کشاورزی و چه محصولات دامی را نداشته باشد اما دانش بیوشیمی و دانش ژنتیک و دانش کشاورزی ثابت کردند که می‌توانند با مهندسی ژنتیک محصولات غذایی را تولید کنند که هم مقاومتشان در مقابل آفت ها بیشتر باشد و هم اینکه سرانه تولید محصول در مساحت زمین افزایش پیدا کند و همین طور کیفیت مواد غذایی بهتر شود.

وفا تصریح کرد: برای مثال حتی درصد پروتئین در غلات را توانستند بالاتر ببرند و نشان دادند که این توانمندی و پتانسیل علمی وجود دارد که بتوانند نیازهای تغذیه ای بشر را از نظر مواد مغذی و مواد ماکرو تامین کنند اما به هر حال کیفیت غذا هم خیلی مهم است و این کیفیت غذا در نقاط مختلف دنیا به شیوه‌های مختلفی ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد و خیلی مهم است که همه متخصصین در رشته های مرتبط کمک کنند که خوراکی هایی که تولید می شود هم ارزش مواد مغذی شان کافی باشد و هم اینکه به طور عادلانه و صحیح در اختیار تمام مردم کشور قرار گیرد.

این متخصص تغذیه با اشاره به تعریف امنیت غذایی بیان کرد: دسترسی همه مردم در تمام اوقات به غذای تازه، سالم و کافی تعریف امنیت غذایی است بنابراین اگر دقت کنیم تمام سازمان ها یا ارگانیزیشن های مختلفی که در یک دولت هماهنگی می‌کنند مثل وزارت کشاورزی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت اقتصاد دست اندرکار هستند و خیلی از سازمان های دیگری که به صورت مستقیم و غیر مستقیم با عرضه و تهیه و دسترسی مردم به غذا در ارتباط هستند، مهم تلقی می‌شوند.

او افزود: وظیفه رسانه این است که این دانش را که ما چطوری بتوانیم در طول روز در وعده ها و میان وعده ها، خوراکی مناسبی را انتخاب کنیم را به ما آموزش دهد تا هر فرد با توجه به شرایط زیست محیطی اش مقدار کافی از مواد مغذی را متناسب با نیازهای طبیعی و فیزیولوژیکی اش دریافت کند که از  این موضوع در قرن بیست و یکم سواد تغذیه ای یاد می شود. 

مردم ما سواد تغذیه‌ای ندارند/سطح سواد سلامت مردم را باید ارتقا داد

امیر صدری، پزشک و روزنامه نگار درخصوص سواد تغذیه‌ای گفت: آنهایی که صرفا انسان را فیزیکی می بینند یک جمله معروفی دارند که می گویند انسان آن چیزی است که می خورد؛ پس این تعریف اهمیت تغذیه را نشان می‌دهد.

او افزود: سواد سلامت جامعه ما متاسفانه مناسب نیست. برای مثال باوجود اینکه جمعیت کشور ما از 40 میلیون به 85 میلیون رسیده است و تعداد شبکه‌های صدا و سیما و رسانه‌های مکتوب و شنیداری 20 برابر شده  ما سطح سواد سلامت جمعیت 10 برابر هم نشده است.

صدری تصریح کرد: متاسفانه ما نتوانستیم سطح سواد جامعه را مانند حوزه‌های دیگر بالا ببریم برای مثال تا قبل از همه گیری شیوع کرونا مردم ایران بلد نبودند شستشوی بهداشتی دست چیست اما الان ما ساعت و روزها به مردم آموزش می‌دهیم چگونه دست های خود را بشویند  و مسائل بهداشتی را رعایت کنند.

این پزشک بیان کرد: در خیلی از کشورهای پیشرفته بچه های دوره دبستان مبحث چگونه زنده ماندن در محیط را به صورت مستقل آموزش می‌بینند، یاد می‌گیرند که چگونه به تنهایی 24 ساعت یا 48 ساعت در جنگل زنده بمانند یا اینکه در کره جنوبی آموزش احیای قلبی و عروقی اجباری است اما خدایی نکرده اگر در تهران زلزله بیاید اتفاق مهیبی می افتد و خیلی از زنده ها نمی توانند به مجروحان کمک کنند که این موضوع به سطح سواد سلامت جامعه برمی‌گیردد.

صدری عنوان کرد: احساسم این است که در سطح سواد تغذیه‌ای به خاطر اینکه علم بین رشته ای است و تمرکز زیادی روی آن می‌شود، نسبت به حوزه‌های دیگر جلوتر هستیم اما باز هم نقص های وجود دارد.

حوزه سلامت جز پربیننده ترین بخش های سرویس اجتماعی است/بین دانشگاه و رسانه باید آشتی ملی صورت گیرد/وزارت بهداشت و درمان کارشناسان مورد تایید خود را معرفی کند

سیمین برادران، دبیر اجتماعی خبرگزاری برنا با اشاره به تجربه رسانه ای خود از حوزه سلامت گفت: بیشترین مخاطبان یعنی بیشترین کلیک حوزه اجتماعی بخش سلامت است که در قضیه کرونا این امر مشهود بود.

او افزود: وقتی این بخش مخاطبان زیادی دارد و مورد استقبال است یعنی مردم نسبت به آن احساس نیاز پیدا کرده اند اما متاسفانه وقتی تقاضا ایجاد می شود یعنی سرمایه داری ورود پیدا می‌کند و وقتی سرمایه داری ورود می‌کند تبلیغات هم به میان می‌آید و خیلی از فضاهای حوزه سلامت در رسانه های غیر رسمی و حتی رسمی قربانی حوزه سرمایه داری شده اند و این امر سبب می شود تا آنگونه که باید سبک زندگی تغذیه ای مردم به سمت صحیح جهت پیدا نکند.

برادران تصریح کرد: متاسفانه در رسانه‌های رسمی ما در حوزه تغذیه و سلامت از منابع خوبی استفاده نمی‌شود و هر کسی که سواد کوچکی دارد، اظهار نظر می کند به همین دلیل من فکر می‌کنم باید یک آشتی بین دانشگاه و رسانه اتفاق بیافتد و دانشگاه ها آخرین داده های خود را در اختیار رسانه قرار دهد چرا که این روزها دسترسی به پایان نامه ها و آخرین تحقیقات برای رسانه ای ها امکان پذیر نیست.

این متخصص حوزه رسانه  در ادامه گفت: رسانه های رسمی با داشتن اطلاعات مناسب می‌توانند اتفاق خوبی در این زمینه رقم بزنند.

برادران افزود: مشکل دیگری که وجود دارد این است که وزارت بهداشت و درمان به مباحث رسانه‌ای دیر ورود پیدا می‌کند مثلا یک قرص لاغری تبلیغ می شود، مردم خریداری کرده و از آن استفاده می کنند اما وزارت بهداشت بعدا وارد می‌شود و می‌گوید این دارو ممنوع بوده است.

دبیر اجتماعی خبرگزاری برنا تصریح کرد: نکته دیگر این است که یک سری از کارشناسان در حوزه رسانه هر روزه مصاحبه می کنند اما متاسفانه به صرف اینکه دو کتاب خوانده و یا مدارک کارگاهی دارند به عنوان کارشناس اظهار نظر می‌کنند برای مثال  چند وقت پیش به دلیل همین اظهارنظرهای یک کارشناس روزنامه ای به تعطیلی کشانده شد چون بعدا مشخص شد آن فرد اصلا صلاحیت گفتگو درمورد آن موضوع را نداشته است بنابراین اگر وزارت بهداشت زودتر به این قضیه ورود پیدا می‌کرد شاید مردم یک سری ادعاها را قبول نمی کردند و یک روزنامه هم تعطیل نمی‌شد.  

این خبرنگار در ادامه گفت: وزارت بهداشت همین اواخر لیستی به رسانه ها ارائه داد و عنوان کرد که این کارشناسان در زمینه مورد تایید من هستند اما به نظر من برای اینکه انحصار ایجاد نشود خوب است که یک سامانه‌ای طراحی شود تا کارشناسان و متخصصان در آن ثبت نام کنند و ما رسانه‌ای ها هم از طریق آن سامانه، متخصص و کارشناس رسمی را شناسایی کنیم چون برای ما ممکن نیست که بتوانیم استعلام بگیریم مدرک کارشناس جعلی است یا واقعی بنابراین وزارت بهداشت نقش کلیدی در رسانه دارد.

برادران در پایان ضمن ابراز نگرانی از فعالیت رسانه های غیر رسمی در حوزه سلامت و تغذیه اظهار کرد: حوزه های غیر رسمی مانند کانال های تلگرامی  صفحات اینستاگرامی به وفور در این زمینه فعال هستند و به نظر می رسد در شرایطی می توانند نگران کننده باشند از این رو بهترین وضعیت آن است که رسانه های رسمی با پشتوانه های علمی تولید محتوا کنند و رسانه های غیر رسمی از این محتواها در فضای مجازی سود ببرند.

 دانشگاه باید با خیلی جاها آشتی کند/دانشگاه‌های نسل سوم مشکل سواد تغذیه‌ای را حل می‌کنند

وحید مفید، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس مرکز رشد و نوآوری مرکز تحقیقات انستیتوی صنایع غذایی کشور بیان کرد: ما یک مقداری در مسائل ارتباطی بین دانشگاه و مردم  نتوانستیم آن برنامه را طوری که باید و شاید تعریف کنیم درحالی که این موضوع در خیلی از کشورهای توسعه یافته حل شده و دانشگاه های نسل سوم آمده و الان دانشگاه های نسل چهارم هم در حال آمدن است.

او افزود: دانشگاه‌های نسل سوم، دانشگاه هایی هستند که به سفارش مخاطبانشان پژوهش می‌کنند و به سفارش مخاطبانشان نیرو پرورش می‌دهند و فارغ التحصیل می‌کنند و درنهایت دانشگاه نسل سوم یعنی دانشگاهی که عملیاتی کار می کند یعنی دانشگاهی که براساس نیاز تحقیقات انجام می دهد. 

مفید عنوان کرد: دانشگاه های نسل یک و دو فقط در حال تولید دانش و دانشمند هستند یعنی یکسری افراد را درس می دادند و فارغ التحصیل می شدند به عنوان کارشناس می آمدند و یکسری تحقیقاتی انجام می دادند درحالی که این دانش باید تجاری سازی شود و در اختیار مردم قرار گیرد. این تجاری سازی که می‌گوییم در یک حالت به لحاظ تجربه‌ای مطرح است که مردم باید از آن استفاده کنند و یا یک فرمولاسیون است و به عنوان یک صنعت باید از آن استفاده کرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: اگر یک روزی در دانشگاه های نسل یک و دو می‌گفتند که یک استاد دانشگاه همزمان در صنعت کار کند و هم بیرون؛ بد است الان دانشگاه نسل سه می‌گوید برای اینکه یک استاد در دانشگاه موفق باشد این است که باید ارتباط با مخاطبان بیرون داشته باشد یعنی برای کار بیرون به این که استاد دانشگاه فعالیت‌های تحقیقاتی و آموزشی خود را جهت دهد، کمک می کند.

او افزود: امیدوارم با این حرکتی که شروع شده در وزارتخانه های بهداشت و درمان و علوم برای ایجاد دانشگاه نسل سوم این مشکل حل شود. 

مفید با اشاره به فعالیت مرکز رشد گفت: در مرکز رشد گام ها به سمت ایجاد دانشگاه های نسل سوم برداشته شده است و ما سعی کردیم مردم را با این اقدام آشنا کنیم.

او بیان کرد: در مرکز رشد معمولا دو گونه افراد مراجعه می کنند. یکسری فارغ التحصیلان خود ما هستند که ایده ای دارند یا اساتید دانشگاه هستند که ایده دارند و یا حتی فارغ التحصیلان رشته های تغذیه و صنایع غذایی سایر دانشگاه ها هستند که ایده خود  را مطرح می کنند و ما هم بستری را ایجاد می کنیم که این فرد بیاید وارد محیط شود و پروژه اش را پیش ببرد که جهت انجام این کار  آزمایشگاه ها و پایلوت برنامه را در اختیارشان قرار می‌دهیم.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در پایان گفت: با هماهنگی که با سازمان غذا و دارو انجام دادیم  کارگاهی را ایجاد کردیم که صاحب ایده بتواند آنجا محصولاتش را تولید کند و حتی پروانه ساخت آن را هم بگیرد و بلافاصله آن را در اختیار صنعت قرار دهد.

رسانه ملی مواد غذایی ناسالم را تبلیغ نکند

جمع بندی این نشست این بود که رسانه‌های جمعی باید تلاش کنند از تبلیغات بی‌رویه کالاهای مصرفی و مواد غذایی ناسالم پرهیز کنند و با اتخاذ برنامه‌های دقیق و صحیح برای تبلیغ مواد غذایی و ارائه تغذیه سالم برای شهروندان و تبلیغ روی آن‌ها در بین برنامه‌های پربیننده و نیز ساخت و تولید فیلم‌ها و برنامه‌های سازنده در این راستا تلاش کنند تا در ترویج سبک زندگی و رفتار غذایی سالم در بین مردم جامعه گام بردارند و سایر ارگان ها نیز به وظایف خود در قبال رسانه ها عمل کنند.