پشت پرده های آلودگی هوا و بوی بد تهران

به گزارش برنا؛ آلودگی هوای تهران باز هم با آغاز فصل سرد به مرحله ای رسید که تقریبا هر روز شاخص کیفیت هوا از عدد 100 فراتر می رود و با بالارفتن این شاخص از عدد 150 نگرانی ها را دوچندان کرده است و این روزها هوا در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفته شده است. آلودگی که برخی دلیل آن را مازوت و محیط زیست می دانند و برخی همچنان تیغ تیز نقد خود را در این خصوص متوجه شهرداری و حمل و نقل عمومی می کنند.

وارونگی هوا منجر به تجمع آلاینده ها می شود

محمد رستگاری، معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران در گفتگو اختصاصی با برنا در خصوص علل آلودگی هوای تهران گفت: زمانی که هوا آلوده می شود به دنبال آن دو اتفاق رقم می خورد. وارونگی هوا که در این راستا رابطه مستقیمی با پارامترهای هواشناسی دارد و دومین مورد نیز میزان انتشار آلاینده ها است.

او افزود: زمانی که وارونگی هوا رخ دهد دیگر امکان خارج شدن آلاینده ها از شهر به صورت طبیعی نیست و وارونگی سبب تجمع آلاینده ها می شود و این امر منجر به پایین آمدن کیفیت هوا خواهد شد. کیفیت هوا در این برهه رابطه مستقیمی با آلاینده هایی پیدا می کند که منتشر می شوند.

این مقام مسئول محیط زیست با اشاره به اینکه تهران به چه علت آلوده است، خاطرنشان کرد: زمانی که روزنامه های دهه پنجاه را نیز مشاهده می کنیم، می بینید که تهران در آن برهه زمانی نیز آلوده بوده است اما به مرور زمان در این امر تغییراتی ایجاد شده است. برای مثال در برهه ای از زمان مهم ترین گاز موجود در هوا مونواکسید کربن بوده اما امروز آلاینده اصلی در هوای تهران ذراتی با قطر کمتر از 2.5 میکرون است.

تهران ظرفیت اسکان 3 میلیون نفر را دارد

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران افزود: هر منطقه ای یک ظرفیت زیستی دارد. مطالعات نشان می داد که تهران ظرفیت اسکان 3 میلیون نفر را دارد تا یک زیست مطلوب داشته باشد اما امروز با بارگذاری جمعیتی که در تهران توان زیستی آن به مخاطره افتاده است.

رستگاری ادامه داد: طبق برخی از آمار سالانه 200 هزار نفر به جمعیت تهران افزوده می شود. مساحت کل استان تهران امروز کمتر از یک درصد کل کشور است اما نزدیک به 17 درصد از جمعیت کشور در تهران مستقر می شوند. به دنبال افزایش این جمعیت شاید سالانه نزدیک به 50 هزار خودرو و به دنبال آن خانه هایی به تهران اضافه می شود که برای سرمایش و گرمایش خود انرژی مصرف می کنند. این موارد همگی تولیدکننده آلودگی هستند.

او افزود: ما محدودیت هایی را برای تردد طی ماه های گذشته داشتیم اما این محدودیت ها برای خودروهای سواری بوده است در صورتی که خودروهای دیزل نقش مهمی در آلودگی دارند. از سوی دیگر منابع تولید کننده آلاینده ها در تهران به قدری متعدد است که هر چقدر هم محدودیت ها برقرار شود باز هم این آلاینده ها وجود دارد.

به گفته رستگاری اگر این محدودیت های ترافیکی شبانه نبود در هفته گذشته، هوای تهران به مراتب آلوده تر می شد.

38 درصد آلودگی هوا ناشی از منابع ثابت است

این مقام مسئول در محیط زیست تاکید کرد: امروز پهنه شهری تهران که از یک سو تا استان سمنان و از سوی دیگر تا قزوین ادامه دارد دیگر با توجه به بارگذاری جمعیتی که بر روی آن انجام شده  قادر به پالایش هوای خود نیست.

رستگاری گفت: امروز 62 درصد آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک و 38 درصد نیز ناشی از منابع ساکن است. این درصد ها برای ذرات مختلف معلق در هوا متفاوت است. مشکل اساسی امروز هوای تهران ذرات معلق هستند که 33 درصد این ذرات را خودروهای سواری، 20 درصد را کامیون ها، اتوبوس ها 14 درصد، اتوبوس های شرکت واحد 11 درصد و مینی بوس ها نیز 5 درصد در این عرصه سهم دارند.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران با اشاره به اینکه تعداد پایین کامیون ها امروز سهم زیادی در تولید ذرات معلق دارند، افزود: با مراجعه به کارخانه های تهران متوجه می شویم که این کارخانه ها از یک کامیون کمتر دود تولید می کنند. امروز کارخانه سیمان خطوط متعدد تولید دارد که شامل خطوط 6، 8، 4، 9 است. از گذشته این خطوط مشکلات زیادی داشته است و مرجع قضایی نیز ورود کرد و برای این خطوط فیلتر تعبیه شد.

رستگاری با اشاره به وضعیت کارخانه سیمان تهران خاطرنشان کرد: خط 6،  امسال فیلتر شد و سال گذشته بر روی خط 9 نیز فیلتر نصب شد. خط 4 همچنان مشکلاتی دارد اما وضعیت آن نسبت به سال های گذشته به مراتب بهتر شده است. 

وارونگی هوا یک واقعیت تغییرناپذیر در تهران

این مقام مسئول در محیط زیست استان تهران در خصوص کیفیت هوای تهران طی ماه های آینده گفت: اگر پدیده وارونگی در ادامه وجود داشته باشد ما باز هم شاهد هوای آلوده در تهران خواهیم بود. این یک واقعیت در شهر تهران است. اگر ما بهترین خودرو و کمترین آلاینده را داشته باشیم باز هم درگیر وارونگی خواهیم شد و این یک واقعیت جداناپذیر از تهران است و فقط می توانیم شدت آن را کاهش دهیم.

او افزود: سال گذشته 24 درصد روزها کیفیت هوا نامطلوب بود، سال 97 به میزان 16 درصد، سال 96 به میزان 30 درصد و سال 95 نیز به میزان 24 درصد بود. امسال نیز به نظر می رسد کیفیت هوای تهران به همین شکل باشد. باید توجه کرد که شاخص کیفیت هوا را سخت گیرانه تر کرده ایم.  اگر در گذشته با 15 میکروگرم در متر مربع اعلام می کردیم که هوا پاک است امسال با 12 میکروگرم وضعیت پاک به هوا اطلاق می شود.

 امسال تهران آلوده تر نمی شود

رستگاری ادامه داد: احتمال دارد امروز به علت تغییر پارامترها، چند روز بر روزهای نامطلوب اضافه شود اما درصدها همچون سال گذشته است. از سال 93 اقدامات خوبی برای کاهش آلودگی هوای تهران انجام شد اما از دو سال پیش به علت شرایط تحریمی، اقدامات در این حوزه سخت و کم تر شده است. باید توجه داشت که در سال 90، نزدیک به 60 درصد روزها هوای تهران آلوده بود. این اعداد در سال 91 به میزان 40 درصد و در سال 92 به میزان 44 درصد بود.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران تصریح کرد: نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اقدامات خوبی بوده که عملا متوقف شده است. معاینه فنی خودروها به تازگی نسبت به گذشته به مراتب بهتر شده است. ما در سنوات گذشته شاهد بودیم که معاینه فنی صرفا یک برگ کاغذ بود زیرا راه های غیرقانونی اخذ آن زیاد بود و حتی شاهد بودیم با تماس تلفنی نیز به صورت جعلی و یا از طریق مراکز معاینه فنی این مجوز در اختیار شهروندان قرار می گرفت.

این مقام مسئول در محیط زیست استان تهران گفت: بسیار تلاش شد تا مانع این تخلف ها شویم و سامانه سیمفا به همین علت راه اندازی شد و معاینه فنی امروزه دیگر قابل قبول شده است و خیالمان از خودروهای سبک تا حدود زیادی راحت شد. همچنان نقص هایی نیز در فرآیند صدور مجوز معاینه فنی وجود دارد و نظارت ها در این عرصه  صورت می گیرد. اخطاریه هایی به مراکز داده می شود تا عملکرد خود را با استانداردها تطبیق دهند. ما استانداردها و حدود مجاز را برای مراکز معاینه فنی سخت گیرانه تر کرده ایم و شاخص ها را از 2.5 به 0.7 درصد کاهش داده ایم.

مشکل اصلی ما خودروهای سنگین است

او در ادامه این گفتگو تفصیلی افزود: این امر به بهبود کیفیت هوا کمک می کند. مشکل اصلی ما خودروهای سنگین است.

این مقام مسئول حوزه محیط زیست گفت: برخی از خودروها در گذشته بسیار آلاینده بودند اما باز هم مشاهده می شد که برگ معاینه فنی دارند و در این خصوص نیز جلساتی برگزار کرده ایم تا چاره ای اندیشیده شود. 

کانون بو در جنوب تهران است

رستگاری در خصوص بوی نامطبوع تهران در روزهای اخیر اذعان کرد: این بوی بد زمانی در تهران به مشام می رسد که وزش باد از جنوب به شمال و با سرعت ملایم است که همزمان هوای تهران یک رطوبتی نیز دارد.

او افزود: این نشان می دهد که کانون این بو در جنوب تهران است. کانون های جنوب تهران که مسیر فرودگاه امام خمینی (ره) را نیز تحت تاثیر قرار می دهد شامل مراکز دفن پسماند، دامداری ها و فاضلاب های جنوب شهر است. ما در این حوزه با عدم قطعیت مواجه هستیم.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران ادامه داد: از یک روش معکوس استفاده کردیم بدین ترتیب هر کانونی را که احتمال می دادیم که منشا باشد به آن ها دستوراتی داده شد تا آلودگیکم تر شود.

او با اشاره به برخی کانون های بو افزود: در اسلامشهر و بهارستان شبکه جمع آوری فاضلاب نداریم و شرکت آب و فاضلاب در این مناطق به پای کار آمده است و در حال تلاش هستند تا هر چه سریع تر آن را کامل کنند و برای بهارستان نیز احداث نیز آغاز شده است و شهرستان رباط کریم نیز پیشرفت خوبی دارد.

این مقام مسئول در محیط زیست خاطرنشان کرد: ما به دامداری ها کمک کرده ایم و به آن ها از محل صندوق ملی توسعه محیط زیست نیز وام هایی داده شده است تا آلودگی زیست محیطی خود را کنترل کنند. به نظر می رسد که اگر در این موارد موفق باشیم می توانیم بوی تهران را نیز کاهش دهیم.

نیروگاه طرشت و بعثت در تهران به هیچ وجه از مازوت استفاده نمی کنند

رستگاری در خصوص آلودگی مازوت در شهر تهران گفت: ما صنایع و نیروگاه های بزرگ تهران را به صورت روزانه کنترل می کنیم و بررسی می کنیم که چه سوختی مصرف می کنند. نیروگاه طرشت و بعثت در تهران به هیچ وجه از مازوت استفاده نمی کنند.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران بیان کرد: دو نیروگاه پرند و پاکدشت نیز به علت افت فشار گاز در زمستان از سوخت گازوئیل استفاده می کنند و تا این لحظه از مازوت استفاده نکرده اند. فرآیند برخی از این نیروگاه ها به گونه ای است که به هیچ وجه نمی توانند مازوت مصرف کنند.

مازوت مصرف نمی شود

او افزود: برخی کارگاه های کوچک مازوت استفاده می کنند اما این کارگاه های کوچک نمی توانند هوای تهران را تحت تاثیر قرار دهند و موظف شده اند که قبل از مصرف به محیط زیست اطلاع دهند. تا این لحظه هیچ مشکلی در خصوص آلودگی مازوت در تهران بوجود نیامده است. هیچ واحد صنعتی بزرگ مقیاسی امسال مازوت مصرف نکرده است.

رستگاری گفت: سال گذشته نیز شایعاتی مطرح شد اما در بررسی ها مشخص شد که یک کارخانه بزرگ 17 روز مازوت استفاده کرده است در صورتی که برخی مدعی بودند 190 روز مازوت سوخته است.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران تصریح کرد: شرکت پخش فراوردهای نفتی نیز می تواند با اعلام میزان توزیع خود این شبهات را برطرف کند. به قدری این توزیع ناچیز است که به حساب نمی آید.

رستگاری گفت: آلاینده ازن نیز یک آلاینده ثانویه است که در تابستان مشکل ساز می شود. آلاینده ازن از دی اکسید نیتروژن و یا گازهای عالی فرار در معرض نور خورشید و با وجود گرما به وجود می آید. در زمستان این مشکل وجود ندارد. در این راستا طرح کهاب در دستور کار قرار گرفته است و مصوبه دولت نیز در این رابطه وجود دارد.

این مقام مسئول در محیط زیست اظهار کرد: تلاش های زیادی در این زمینه انجام شده است اما هنوز به نقطه مطلوب نرسیده ایم. اگر طرح کهاب اجرایی شود و بخارات بنزنین از سطح پمپ بنزین ها جمع آوری شود و مجددا به بنزین تبدیل شود، بسیار کمک خواهد کرد تا آلاینده ازن کاهش پیدا کند. شاید در آلاینده هایی همچون دی اکسید نیتروژن و دی اکسید کربن مردم نتوانند کاری انجام دهند اما برای آلاینده ازن مردم می توانند مشارکت کنند.

شهروندان کربن کنیستر نصب کنند

او افزود: خودرو یک قطعه به نام کربن کنیستر دارد که بخارات بنزین را جمع می کند و بار دیگر آن ها را می سوزاند. این قطعه قیمت زیادی نیز ندارد و با نصب آن در سال دو باک بنزین کامل برای شهروندان صرفه جویی می شود.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران تاکید کرد:  با نصب این قطعه و با صرفه جویی که انجام می شود شهروندان می توانند تقریبا بدون هزینه کمک به کاهش آلودگی هوا کنند. این بخارات بنزین است که گازهای فرار را تولید می کنند و شهروندان با مراجعه به صافکاری ها می توانند این قطعه را نصب کنند.

تهران باران اسیدی ندارد

رستگاری در ادامه این گفتگو با اشاره به اینکه باران های اسیدی در مناطق بسیار صنعتی به چالش تبدیل می شود، گفت: کشورهایی که سوخت کک و زغال سنگ مصرف می کنند. دی اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن آن ها بسیار بالا می رود. در ایران از زمانی که کیفیت بنزین اصلاح شد این دو آلاینده تا میزان زیادی در هوا کاهش یافت. باران به صورت طبیعی به میزانی ph آن بالا است و مقداری اسیدی است اما این شایعات که عنوان می شود بعد از هوای آلوده احتمال باران اسیدی است نمی تواند صحت داشته باشد.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران خاطرنشان کرد: اولین اثر باران اسیدی تخریب ابنیه و درختان است. در تهران عملا آثار باران اسیدی را بر ابنیه و مجسمه ها و درختان مشاهده نمی کنیم. در این زمینه نگرانی وجود ندارد. 

رستگاری با اشاره به اینکه قانون هوای پاک برخی خلاها را در این عرصه برطرف کرده است، گفت: از سال 53 که قانون حفاظت و بهسازی هوا تصویب شد تا سال 74 که قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا به تصویب رسد و تا امروز که قانون هوای پاک را داریم، هم موارد خوبی تصویب شده است و هم خلاهای قانونی در این عرصه وجود دارد.اگر قوانین موجود را به خوبی اجرا کنیم بسیار به کاهش آلودگی هوا کمک می کند.

70 درصد ترددها باید از طریق حمل و نقل عمومی صورت گیرد

او با اشاره به وضعیت ناوگان حمل و نقل عمومی اضافه کرد: طبق قانون 70 درصد ترددها باید از طریق وسایل حمل و نقل عمومی صورت گیرد اما عملا این قانون اجرا نشده است در صورتی که فارغ از روزهای کرونایی می تواند بسیاری از مشکلات ما را برطرف کند. مقرر شده بود تا برای نوسازی خودروها نیز اقداماتی انجام شود اما در این راستا هنوز اقداماتی انجام نشده است. ضرورت دارد امروز در ابتدا به قوانین موجود عمل کنیم و در ادامه به دنبال برطرف کردن خلاهای قانونی برویم. 

محیط زیست به کم پولی عادت کرده است

این مقام مسئول در محیط زیست استان تهران با اشاره به بودجه 1400 در حوزه محیط زیست گفت: وضعیت بودجه بهبود پیدا می کند. محیط زیست تکالیف قانونی بسیار زیادی دارد اما به تناسب آن امکانات در اختیار محیط زیست قرار نمی گیرد.

رستگاری با بیان اینکه در گذشته قانون هموای پاک و حفاظت از خاک را شاهد بودیم و به صورت سنواتی نیز وظایف دیگری به محیط زیست محول می شود که هر کدام بار اجرایی بر محیط زیست تحمیل می کند، افزود: متاسفانه به همان میزان امکانات در اختیار محیط زیست قرار نگرفته است. محیط زیست به کم پولی عادت کرده اما ما از مجلس انتظار داریم که بدیهیات را در اختیار ما قرار دهد.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران با اشاره به نقش دستگاه های مختلف در کیفیت هوای تهران خاطرنشان کرد: امروز شهر در اختیار شهرداری است و پتانسیل های زیادی نیز در اختیار شهرداری است و انتظار می رود که در بحث تقویت حمل و نقل عمومی تلاش بیشتری کند و فیلتر دود را بر روی اتوبوس های خود نصب کند. شهرداری در فضای سبز خوب کار کرده است اما باز هم می تواند بهتر عمل کند تا هوا را تلطیف کند. 

شرکت نفت کمک بسزایی به بهبود کیفیت هوا کرد

رستگاری با تاکید بر اینکه اقدامات شرکت نفت کمک بسزایی به بهبود کیفیت هوا کرده است، گفت: اقداماتی که شرکت نفت انجام داد و کیفیت بنزین را از یورو 2 به یورو 4 ارتقا داد سبب شد تا آلودگی هوای تهران ظرف مدت یک سال از 44 درصد به 30 درصد برسد و دیگر هیچگاه فراتر از 30 درصد نرسید.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران تصریح کرد: امید است تا در طرح کهاب نیز جدی تر عمل کنند. در بحث خودروسازی نیز باید اقداماتی انجام شود. امروز خودروهایی که استانداردهای یورو 5 را نداشته باشند شماره گذاری نمی شوند اما نکته مهم این است که خودروها در زمان تولید استاندارد یورو 5 را دارند اما این استاندارد پایدار نیست.

او افزود: انتظار این است که خودرویی که تولید می شود و یورو 5 است پس از 2 سال کیفیت خود را از دست ندهد. امروز بحث اصلی ما موتورسیکلت ها، خودروهای باری و کامیون هایی است که سهم زیادی در آلودگی هوای تهران دارند. دستگاه هایی که در این زمینه می توانند کمک کنند، وزارت صمت، شهرداری تهران و نیروی انتظامی است تا وضعیت بهبود پیدا کند.

این مقام مسئول در محیط زیست در پایان تاکید کرد: اگر ما با توجه به افزایش جمعیت بتوانیم کیفیت هوا را در همین سطح نیز نگهداریم می تواند اقدام خوبی باشد اما مردم انتظار دارند که هوای سالم تنفس کنند و ما باید بیشتر تلاش کنیم تا به آن نزدیک تر شویم. آلودگی هوا مشکل پیچیده ای نیست اما بزرگ است. باید تعداد زیادی اتوبوس و خودرو کنار بروند. این مسئله بزرگ با همکاری همگان حل می شود و شهروندان نیز ضرورت دارد در این عرصه به کمک ما بیایند.

//انتهای پیام: 6