کوشک اردشیر آغل گوسفندان

به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا، کوشک اردشیر بنایی منسوب به اردشیر ساسانی 1500 سال قدمت دارد. براساس مطالعات باستان‌شناسان این قلعه بخش‌های مختلفی داشته، اما آنچه در حال حاضر از کوشک باقی مانده، شکلی شبیه به مستطیل در جهت جنوب شرقی به شمال غربی است.

بنایی که به دلیل باقی ماندن برخی از دیواره‌ها، حفظ ساختار کلی بنا و همچنین به دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای بکر و کمتر مطالعه شده به‌عنوان یکی از آثار پرارزش دوران ساسانی برای باستان‌شناسان به شمار می‌رود. این بنا به دلیل مجموعه تخریب‌های صورت گرفته در آن، به کلکسیونی از تنوع تخریبی در بناهای تاریخی ایران تبدیل شده است؛ تخریب‌هایی که اگر چاره‌ای برایشان اندیشیده نشود، کوشک اردشیر را از صفحه میراثی کشور پاک می‌کند تا به جای آن، زمین‌های کشاورزی و زنجیره چاه‌های غیراصولی رونق گیرد.

احتمالا در دوران شکوهش، از این بنا که در تنگ ارم دشتستان بوشهر واقع شده است، برای استراحت و شکار استفاده می‌کرده‌اند. اما این بنای ساسانی، این روزها حال خوشی ندارد و با داشتن سوراخ‌هایی در قسمت بام و ترک‌های عمیقی بر پیکره، همچنان مورد غفلت و بی‌توجهی مسئولان است و با هر بارندگی یک گام به نابودی کامل نزدیک‌تر می‌شود.

  کوشک اردشیر، تفرجگاه گوسفندان

بنای 1500 ساله، با آنکه در سال ١٣٨٠ ثبت ملی شده، نه‌تنها هنوز حصار ندارد و حریمش مشخص نیست، بلکه زمینش هم خریداری نشده و همچنان در اختیار مالک خصوصی است که میراث فرهنگی ادعا دارد از بنا نگهبانی و حفاظت می‌کند.

اما از شواهد امر پیداست مدت دو سالی می‌شود یگان حفاظت هم از بنا دریغ شده و حالا محل نگهداری گوسفندانی است که منطقه دشت پشت پر را برای چرا انتخاب می‌کنند و باعث شده‌اند کاربری جدیدش به جای یک بنای درجه یک باستانی، آغل گوسفندان باشد.

  تعلل مسئولان و تخریب تدریجی بنا

سال ١٣٩٣، ناصر امیرزاده، معاون سرمایه‌گذاری و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر خبر از تصویب بودجه 100 میلیون تومانی برای مرمت کوشک اردشیر داد، اما نصرالله ابراهیمی، معاون میراث فرهنگی این سازمان، امروز مدعی است، تنها بخش اندکی از این بودجه تخصیص یافته که آن هم صرف استحکام‌بخشی اضطراری پشت بام بنا شد.

ابراهیمی همچنین گفت: «‌در سال ١٣٩٤ هم با اینکه درخواست بودجه برای ادامه روند مرمت ارائه شده بود، اما بودجه‌ای تخصیص نشده است.» همه اینها در حالی است که آبان ١٣٩٣، محمد‌ابراهیم فروزانی، مدیرکل میراث فرهنگی استان بوشهر گفته بود: «کوشک اردشیر وضعیت خطرناکی دارد و مرمت و ساماندهی آن در دستور کار سازمان قرار گرفته است.»

بیش از یک‌سال از صحبت فروزانی گذشته‌، اما تغییری در وضعیت بنای کوشک رخ نداده است. کوشک اردشیر کماکان بدون‌نظارت در زمین کشاورزی رها شده و ظاهرا نقطه اوج رسیدگی مدیران به وضعیت در حال نابودی این بنای ساسانی تنها ابراز لطف در حد قرار دادن در دستور کاری است که ضمانت اجرایی ندارد.

پیش از فروزانی نیز سال ١٣٩١ و بعد از آنکه بخشی از بنا به دلیل بی‌توجهی دچار ریزش شد، دهیار پشت پر بوشهر خبر از نابودی تدریجی بنا داده و گفته بود با هر بارندگی روند تخریب شدت پیدا می‌کند. اما با وجود آگاهی از نابودی کوشک اردشیر و اهمیت زمان در مرمت این بنای با ارزش، تعلل مسئولان مربوطه جای تامل دارد.

  خرید زمین، قربانی بدقولی استانداری

نصرالله ابراهیمی، درباره خرید زمین این بنای ساسانی، مدعی است: «سازمان میراث فرهنگی استان بوشهر، سال ١٣٩١ برای مالکیت اراضی اقدام کرده است و اعتبار لازم که در آن زمان حدود ١٢٠ میلیون تومان پیش‌بینی شده بود، مصوب شد اما از سوی استانداری به سازمان داده نشد.» او همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش دلیل اینکه تاکنون حصارکشی در اطراف بنا صورت نگرفته است را همین موضوع دانست و بیان کرد: «‌برای حصارکشی قبل از هر چیزی باید مالکیت بنا در اختیار سازمان باشد تا کارشناسان باستان‌شناسی بتوانند گمانه‌زنی‌های اولیه برای تعیین حریم را انجام دهند و محدوده و حریم عرصه کوشک مشخص شود، اما همچنان زمین‌های منطقه در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و قیمت‌گذاری زمین باید از سوی کارشناسان دادگستری انجام شود، به همین دلیل در شرایط فعلی حصارکشی بنا ممکن نیست.»

  صدور مجوز بلیت‌فروشی در انتظار خرید زمین

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی بوشهر، درباره وضعیت گردشگری کوشک اردشیر نیز اظهارنظر کرد و گفت: «در بسیاری از اماکن گردشگری منطقه، بلیت‌فروشی صورت نمی‌گیرد، اما براساس اقدامات انجام شده از سوی سازمان، قرار است بناهای دارای ظرفیت در فهرست اعطای مجوز برای بلیت فروشی قرار گیرند. با توجه به اینکه کوشک اردشیر این ظرفیت را دارد، قطعا در این فهرست خواهد بود. اما زمانی می‌توان مجوز فروش بلیت برای این بنا را صادر کرد که حریم منطقه مشخص و محصور باشد. در حال حاضر گردشگران به صورت آزاد به کوشک اردشیر مراجعه می‌کنند و راهنمایان محلی توضیحات لازم را به آنها می‌دهند.»

اما آنچه شرایط را نگران‌کننده می‌کند، این است که آیا کوشک اردشیر توان ایستادگی در برابر تغییرات اقلیمی و این حجم از بی‌توجهی را دارد تا چله دستورکارها به سر آید و بعد از چندین سال که سهمش از مرمت تنها وعده و وعید بود، سرانجام قرعه به نامش زده شود و از پتانسیل باستانی‌اش به درستی بهره‌برداری شود نه‌فقط در بروشورهای معرفی استان.

نویسنده: ریحانه جاویدی- روزنامه فرهیختگان