فرونشست های تهران به مولوی محدود نخواهد شد/ مترو با تغییر مسیر آب زیرزمینی فروچاله ایجاد می کند

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ فرونشست سطح زمین در اثر استخراج بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در 30 سال اخیر برای مصارف کشاورزی و صنعتی، یکی از رویدادهایی است که در ایران به وفور مشاهده شده و هر روز استان‌های بیشتری دچار فرونشست زمین شده یا در معرض خطر فرونشست زمین قرار می‌گیرند. مشکل دیگر این نشست‌ها، آسیبی است که به ساختمان‌ها وارد می‌شود، به‌طوری‌که اگر در گذشته با بروز زمین‌لرزه ۶ ریشتری در تهران یا شهرهای دیگر خطر را احساس می‌کردیم، اما در حال حاضر زمین‌لرزه‌های ۵ ریشتر هم می‌تواند خطرناک باشد. بر اساس اعلام ژورنال نیچر تصاویر ماهواره‌ای از نشست ۲۵ سانتی‌متری بخش‌هایی از تهران در هر سال خبر می‌دهند که این مسئله در حال گسترش به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) است.

در همین راستا اسماعیل کهرم، اقلیم شناس، در گفتگو با خبرنگار اجتماعی برنا، علت ایجاد فرونشست‌ها و فروچاله‌ها را یکی دانست و گفت: ستون‌های آب زیرزمینی که سطح خاک را بالا نگه داشته‌اند، در حال فرو ریزش هستند. یعنی به حدی از این ستون‌های سفره آب زیرزمینی برداشت شده که روز به روز و دقیقه به دقیقه فرونشسته‌اند. در نتیجه این امر، ارتفاع این ستون‌ها کاهش یافته و سطح خاکی که ما روی آن زندگی می‌کنیم را پائین برده و به انحای مختلف فرو می‌ریزد. علاوه بر این، در گذشته و مثلا تهران 50 سال پیش، زمین‌ها دارای سفره‌های آب زیرزمینی فراوان بودند. بین هر ذره خاک و اطراف آن آب قرار دارد؛ یعنی در مجموع به اندازه حجم خاک زیر پای ما به همان میزان آب باید وجود داشته باشد و اینها یکدیگر را نگه می‌دارند. ما به خاک دست نزده‌ایم اما اقدام به برداشت بی‌نظارت آب کرده‌ایم. هر ذره آبی که برداشت شود، از خاک اطراف آن هم کاسته می‌شود.

وی افزود: در نتیجه به صورت بسیار آهسته و تدریجی بسیاری از دشت‌های ایران محتویات خود را از دست دادند و در سال 35 تا 60 سانتی متر نشست کردند.

در چنین مواقعی مشاهده می‌کنیم به دلیل نشست خاک اطراف دکل‌های تلفن و برق، آنها از زمین بیرون انداخته می‌شوند. زمانی که این نشست‌ها در مجاورت تأسیسات زیربنایی مانند راه‌آهن، راه‌ها و سایر شریان‌های حیاتی و همچنین سکونت‌گاه‌های روستایی و شهری باشد، خطرات و خسارات بسیاری را به بار می‌آورد و موجب ایجاد ناپایداری در سازه و گاه بروز بحران می‌شود.

حدود 650 دشت در سراسر ایران داریم که نزدیک به نیمی از این تعداد به صورت ممتد و آهسته دچار 30 تا 60 سانتی‌متر فرونشست در سال شده‌اند.

این اقلیم شناس به فرونشست‌های متعدد که اخیرا در تهران اتفاق می‌افتد، اشاره کرد و گفت: پدیده دوم، فرونشست ناگهانی است که به آن فروچاله گفته می‌شود. این پدیده که به دلیل استفاده بیش از حد از منابع زیرزمینی آب در چهارراه مولوی در حال وقوع است، به این منطقه محدود نخواهد شد و به محله‌های عودلاجان، بازار بزرگ و دیگر نواحی تهران نیز کشیده خواهد شد. همچنان که از سال گذشته به جز مولوی حداقل ۵ فروریزش عمده زمین در مناطق مختلف شهر تهران در خیابان‌های شهران، پیامبر، میدان قیام و خیام به ثبت رسیده‌ است و با توجه به رشته‌قنات‌هایی که از شمال تهران به سمت ری کشیده شده، می‌توان انتظار فروریزش‌های بیشتری را در پایتخت داشت.

کهرم عوامل انسانی را نیز در ایجاد پدیده فرونشست در تهران دخیل دانست و افزود: کاری که مترو می‌کند ایجاد جاده‌ای در زیرزمین است که مسیر حرکت آب را تغییر می‌دهد و این تغییر مسیر حرکت آب، باعث انتقال توده‌های بزرگ خاک در زیر زمین می‌شود و در نهایت به فرونشست می‌انجامد. این پدیده در دشت‌های بزرگ عامل فرونشست نمی‌شود اما در محیط شهری باعث ایجاد فروچاله خواهد شد.