مردان در خودکشی جدی‌تر هستند یا زنان؟/ خودسوزی جدیدترین شیوه خودکشی در عصر حاضر/ قبح خودکشی در جامعه ریخته است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند در حالی که مردان دو برابر زنان جان‌شان را بر اثر خودکشی از دست می‌دهند.

بر اساس تحقیقات دلیل  این تفاوت‌ها در روش‌های خودکشی است چراکه مردان روش‌های خشونت آمیزی را برای خودکشی انتخاب می‌کنند و همینطور بیشتر از زنان به سلاح‌های گرم دسترسی دارند. از طرف دیگر مردان تمایل بیشتری به وانمود کردن به قدرت دارند و در نتیجه در مواقع سختی و مشکلات از دیگران کمتر کمک می‌گیرند. بعلاوه جامعه به شکل کلی از مردان انتظار تامین و پذیرش مسئولیت‌های اقتصادی و رفاهی خانواده را دارد و به این ترتیب مردان تحت فشار بیشتری برای اقدام به خودکشی قرار می‌گیرند.

اما در مورد زنان باید گفت آن‌ها بیش از مردان دچار افسردگی می‌شوند و مشکلات مربوط به زیبایی ظاهری، زایمان، آزارهای جنسی و تبعیض آن‌ها را در معرض خودکشی قرار می‌دهد. 

این درحالی است که کلیشه‌های جنسیتی نیز در این رابطه بسیار تاثیرگذار است؛ «مرد قوی»، «نان‌آور»، «زن زیبا»، «پدر خوب»، «مادر کامل» و غیره از جمله مواردی است که می‌تواند افراد را تا جایی تحت تاثیر قرار دهند که پایان دادن به زندگی خود برای‌شان زیباتر جلوه کند.

در واقع برای داشتن جامعه‌ای سلامت باید چارچوب‌های کلیشه‌ای و نخ‌نمای مردانگی و زنانگی از میان برود چراکه این باورها می‌تواند به تک تک افراد آسیب برساند همانگونه که گفته می‌شود: «مرد گریه نمی‌کند» یا «زن کالایی دسته دوم است». 

با امیرمحمود حریرچی، جامعه شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، در رابطه با دلایل خودکشی و راه درمان آن به گفت و گو نشستیم که در ادامه می خوانید.

اعتیاد و خودکشی دو راه کلیِ طرد شدن از جامعه

حریرچی با اشاره به اینکه خودکشی یک امر اجتماعی است که نتیجه آثار و بازتاب رفتار جامعه با فرد است گفت: در واقع این جامعه است که افراد را وادار به خودکشی می‌کند. 

او ادامه داد: در این رابطه کسانی که سلامت اجتماعی‌شان به خطر می‌افتد دو راه کلی را انتخاب می‌کنند، اعتیاد و خودکشی.

این جامعه‌شناس فرار و طرد شدن از جامعه را از دلایل خودکشی برشمرد و افزود: در واقع سلامت اجتماعی برابر است با آینه‌ای که جامعه من را چگونه می‌بیند و بالعکس. اگر فردی احساس مثبت به وجود خود، عملکرد و پذیرش اجتماعی داشته باشد، به لحاظ سلامت جسمی و اجتماعی در امنیت است. در غیر این صورت جامعه را دلیلی بر انزوا و گوشه نشینی خود دانسته و دچار معلولیتِ اجتماعی و روانی می شود.

مردان خود را دار می‌زنند و زنان قرص برنج می خورند

حریرچی توضیح داد: خودکشی در زنان 3 برابر مردان بوده در حالی که میزان مرگ و میر در مردان 2 برابر است چراکه روش‌های مردان خشن‌تر بوده و مرگ حتمی آن‌ها را رقم می‌زند.

این رفتارشناس با تاکید بر اینکه مردان در خودکشی جدی‌تر عمل می‌کنند عنوان کرد: شایع‌ترین مدل خودکشی در مردان به دار آویختن خود است. در حالی که زنان قرص برنج می‌خورند یا با دارو این کار را می‌کنند و به شکل هشدارگونه و کمک خواهی این عمل را انجام می دهند.

او افزود: حس تنهایی در زنان مهمترین عامل خودکشی است و در مردان عمدتا ناتوانی در اداره امور و دست نیافتن به آرزوهایی که عموما جنبه اقتصادی دارد باعث این کار می شود.

خودسوزی شایع‌ترین خودکشی نسل حاضر

حریرچی خودسوزی را دردناک‌ترین و سخت‌ترین شکل خودکشی دانست و گفت: این شکل از خودکشی در جامعه ما در حال افزایش بوده و البته در مورد مردان آمار بیشتری از این دست خودکشی موجود است چراکه این قشر از جامعه به دلایل اقتصادی مورد تعدی‌های نامناسبی قرار گرفته‌اند و شکلی از خودکشی نوعی فریاد اجتماعی و پیامی است برای جامعه‌ای که او را ندید.

این جامعه‌شناس ادامه داد: حس تنهایی و تحقیر شدن در زنان نیز مهمترین عامل خودکشی است. چراکه انسانی که مورد تحقیر قرار می‌گیرد در طولانی مدت همه کاری از او برمی‌آید و برای جان خود و دیگران نیز اهمیت قائل نمی‌شود.  متاسفانه تحقیر شدن و آزار دادن یکی از آسیب‌های جدی است که اکنون در جامعه همه‌گیر شده است. اگر بخواهیم به شکل دقیق پیگیر خودکشی‌های گسترده در سطح کشور باشیم می‌بینیم تحقیر شدن یکی از مهمترین دلایل خودکشی است. 

قانون ضعیف عمل می‌کند

او برخورد قانون در رابطه با خشونت‌های این‌چنینی را ضعیف عنوان کرد و افزود: در این راستا نیازمند قوانین سخت‌گیرانه‌ای هستیم اما متاسفانه قوانین موجود به سادگی از کنار این حقایق گذر می‌کنند.

این رفتارشناس توضیح داد: بر اساس آمارها در طول سال ده هزار خشونت علیه کودکان داریم که قوانین به سادگی از کنار آن‌ها گذر می‌کند. این درحالی است که دنیا در رابطه با خشونت قوانین سختگیرانه‌ای دارد چراکه می‌داند خشونت، امنیت و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد.

حریرچی با بیان اینکه ما روی خشونت در جامعه کار نمی‌کنیم، ادامه داد: بر همین اساس باید قوانین را اصلاح کرد و خشونت‌ها را شناخت چراکه امروزه خشونت از حد خانواده‌ها پا را فراتر گذاشته و به جامعه رسیده و در نتیجه یک جامعه خشن داریم که افراد را تشویق به خودکشی می‌کند.

قبح خودکشی در جامعه ما ریخته است

او با اشاره به اینکه قبح خودکشی در جامعه ما ریخته است، توضیح داد: بسیاری با گفتن این جمله که «فلانی راحت شد» سعی در عادی نشان دادن و رد شدن از کنار این آسیب دارند. در واقع  بسیاری از مواردی که به مرگ ختم شده و گزارش خودکشی برای آن‌ها رد نمی‌شود به این دلیل است که خانواده‌ها از اینکه بگویند نزدیکان‌شان خودکشی کرده‌اند، خجالت می‌کشند.

این رفتارشناس وجود مشاوران را کارساز دانست و گفت: متاسفانه اکثر مشاوران ما غیرحرفه‌ای و کارنابلد هستند. البته عدم فرهنگ‌سازی درست نیز از جمله مواردی است که افراد را از کمک گرفتن و مراجعه به مشاوران باز می‌دارد.

حریرچی ادامه داد: انگِ روانی بودن در مواجهه با روان‌شناسان باید اصلاح شود. به این شکل که اگر فردی حس کرد که نیاز است از روان‌شناسی کمک بگیرد بتواند مراجعه کند و خدمات لازم را بگیرد بدون اینکه نگران تصور سایرین از برچسب‌هایی چون دیوانگی یا روان پریشی داشته باشد.

توکل بهترین راه درمان

او اضافه کرد: در تمام تحقیقات نشان داده شده افرادی که باورهای درست و اعتقادات عمیق دارند، سراغ خودکشی و اعتیاد نمی‌روند. در واقع توکل مهمترین اصل نهادینه شده در هر فرد است که متاسفانه امروز دیگر آثاری از آن در جامعه وجود ندارد.

این جامعه‌شناس در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه مسئولان در حکومت دینی به قدری بد عمل کردند که توکل از میان جوانان از بین رفت، همان توکلی که نسل‌های گذشته را تسکین می‌داد، قلب‌شان را آرام می‌کرد و منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.