چرا معتادین زندگی در تونل را به گرمخانه ترجیح می‌دهند؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ انتشار تصاویری از تونل‌ها و شهرهای زیرزمینی در محله شوش و اسکان تعداد زیادی معتاد در این محل‌های زیرزمینی تلنگری بود تا بار دیگر به وضعیت این قشر آسیب‌پذیر توجه شود. قشری که این بار برای فرار از جامعه و روش‌های نامناسب برخورد، به زیرزمین فرار کرده‌اند. این زندگی سخت این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که چرا با وجود مراکز مددکاری و گرمخانه‌ها در نزدیکی این تونل‌ها اما افراد معتاد به آن‌ها مراجعه نمی‌کنند و زندگی در زیرزمین را ترجیح می‌دهند.

جدایی از همسر ؛ دلیل معتادین برای فرار از گرمخانه ها

سپیده علیزاده، مدیر مددسرای زنان منطقه 12 شهرداری تهرانریال گفت: یکی از عللی که افراد بی‌سرپناه و معتاد زندگی در تونل‌ها و قنات‌ها را به گرمخانه‌ها ترجیح می‌دهند هم زیستی با شرکای جنسی خود است در حالی که گرمخانه‌ها به دو قسمت مردانه و زنانه تقسیم شده و حتی اگر کسی از آن ها متاهل باشد نیز باید از همسر خود جدا شود. 

او افزود: اعتیاد به دنبال خود معضلات فراوانی دارد برای نمونه بسیاری از این افراد برای به دست آوردن هزینه مواد مخدر خود و مصرفی که دارند مجبور می‌شوند شریک جنسی افراد متعددی شوند. قطعا مسائلی از این دست وجود دارند که با وجود اینکه گرمخانه در نزدیکی تونل‌ها و خرابه‌هاست اما خرابه‌ها را برای زندگی به گرمخانه ترجیح می‌دهند. 

صدای معتادین زیرزمینی را بشنویم

مدیر مددسرای زنان منطقه 12 تهران گفت: شخص معتاد اجازه مصرف مواد مخدر در گرمخانه را ندارد و برای یافتن مواد مورد نیاز مجبور است به خارج از گرمخانه برود و مرتکب خلاف شود تا بتواند روزگار خود را بگذراند.

او تاکید کرد: زمانی که مسئله تونل‌های زیرزمینی را مطرح کردم با انتقادات زیادی مواجه شد. باید به این درک رسید که با سرپوش گذاشتن و پاک کردن صورت مسئله، گره‌ای از مشکلات حل نخواهد شد. باید صدای افرادی که در زیر زمین زندگی می‌کنند و در حال خفگی در زیر دست و پای ما هستند را به گوش همگان رساند.

برپایی کلینیک ترک اعتیاد در کنار گرمخانه ها

علیزاده با اشاره به برخی کاستی‌های گرمخانه‌ها گفت: مصوب شده است که در کنار هر گرمخانه‌ای باید یک کلینیک متادون وجود داشته باشد اما این طرح عملا اجرایی نشده است. در صورتی که این کلینیک‌ها اثربخش نباشد می‌توان اقدامات جانبی نیز در دستور کار قرار گیرد. این امر می‌تواند سبب شود شخص معتاد در راستای تهیه مواد خود مرتکب جرم و جنایت نشود.

این مددکار اجتماعی با اشاره به زندگی سخت زنان در این تونل‌ها گفت: با برخورد قهری نمی‌توان این معضل را حل کرد و برخی نیز از من این انتقاد را کردند که با افشای این تونل‌ها مسبب فشار بیشتر بر افراد معتاد این محدوده شده‌ام اما آنچه که مهم‌تر است جان افرادی است که در زیرزمین زندگی می‌کنند که امروز به شدت در خطر است.

امنیت معتادین مختل شده است

او افزود: هر گرمخانه حداقل به 20 مددکار اجتماعی نیاز دارد تا نیازهای مصرف افراد معتاد را پوشش دهد که با برنامه‌ریزی به دنبال درمان این افراد باشد. برخی از این زنان باردار هستند و فرزندانی به دنیا می‌آورند که نیاز است مسائل مربوط به آن‌ها نیز در گرمخانه ها پیگیری شود.

علیزاده تاکید کرد: باید هزینه‌های گزافی که برای ترک اجباری صرف می‌شود به سمت مجموعه‌های مددکاری سوق داده شود تا یک بار برای همیشه طرز زندگی این افراد با درمان‌های اصولی و علمی تغییر کند. پس از آن نیز با درمان اختیاری بتوانیم این افراد را به سمت زندگی سالم هدایت کنیم اما متاسفانه پس از درمان این افراد به علت اختلال در سیستم ارجاع کشور تمام زحمات ما از بین می‌رود.

مدیر مددسرای زنان منطقه 12 تهران اظهار کرد: امنیت افراد معتاد روی زمین توسط ما مردم و سایر نهادها مختل شده و مجبور شده‌اند به زیر زمین پناه ببرند. برخوردهای قهری اقدام مفید و ریشه‌ای نیست و منجر به معضلاتی همچون تونل های زیرزمینی می‌شود.

او در پایان گفت: افراد معتاد به علت نداشتن هویت، امکانات درمانی، شغل و بسیاری از لزومات دیگر دوباره به این مسیر بر می‌گردند و مسئولین این حوزه تاکنون هیچ اقدام موثری در این رابطه انجام نداده‌اند.

محدودیت در گرمخانه‌ها برای معتادین

سعید شاه‌میر، معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 12 تهران، علت عدم مراجعه این افراد را عدم پیروی از قوانین مجموعه ها و کم کاری از سوی سایر دستگاه های دخیل در این امر می‌داند و معتقد است ظرفیت کافی برای پذیرش شبانه این افراد نیز وجود ندارد.

او در ادامه گفت: اشخاصی که مورد بحث هستند غالبا مشکلات ترکیبی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به عدم داشتن سرپناه، اعتیاد، نداشتن مدارک هویتی و بیماری‌های عفونی و مسری اشاره کرد. برای هرکدام از این آسیب‌هایی که با خود حمل می‌کنند نمی‌توان مرکزی جداگانه تاسیس کرد و نمی‌توان به این افراد گفت به‌خاطر اعتیاد آن‌ها را به گرمخانه ها راه نمی‌دهیم. 

شاه‌میر بیان کرد: ما مجبور هستیم هر فرد خودانگیخته که فاقد سرپناه است را با هر نوع مشکلی پذیرش کنیم. این گستردگی معضلات و این طیف وسیع از افراد نیازمند کمک سبب می‌شود تا مراکز اسکان و گرمخانه‌ها نتوانند امکانات لازم را در اختیار آن ها قرار دهند و از سوی دیگر از نظر کمی نیز محدودیت وجود دارد.

ترخیص 6000 معتاد متجاهر از مراکز درمانی

معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 12 گفت: در روزهای اخیر شاهد ترخیص 6000 معتاد متجاهر از مراکز درمانی به علت شیوع کرونا بوده‌ایم که مراکز ما ظرفیت پوشش این جمعیت را ندارد. افرادی که علاوه بر استفاده از چند نوع ماده مخدر، بی سرپناه و متجاهر نیز هستند.

او تاکید کرد: به‌خاطر شیوع کرنا مراکز ما همچون سایر مراکز تجمعی قابل تعطیل شدن نیست زیرا معضلی بر معضلات گذشته این حوزه اضافه می‌کند. متاسفانه خدمات ما در حال حاضر تک بعدی شده و وجود کلینیک‌های متادون در کنار گرمخانه‌ها اجباری است اما در حال حاضر وجود ندارد و قبول داریم این گرمخانه به تنهایی پاسخگوی نیاز آن‌ها نیست و در طول روز دوباره به چرخه نامناسب خود بر می‌گردند.

بهزیستی متولی ساماندهی معتادین متجاهر

این مسئول شهری با اشاره به محدودیت شهرداری در راستای انجام اقدامات تکمیلی گفت: بهزیستی متولی این مراکز نگهداری از افراد بی سرپناه و معتاد است و راه‌اندازی این مراکز نیز به عهده این نهاد است و شهرداری متولی راه‌اندازی آن‌ها نیست.  مصوبه شورای عالی اداری کشور در مورد آسیب‌های اجتماعی شهر تهران در سال 78 به تصویب رسید و طبق آن 11 دستگاه و وزارتخانه مکلف به ارائه خدمات به آسیب دیدگان اجتماعی شده‌اند.

شاه‌میر اظهار کرد: ما در گرمخانه‌ها فقط می‌توانیم خدمات شبانه به این افراد ارائه دهیم و برای تکمیل این مراکز نیازمند همکاری سایر دستگاه‌های مسئول هستیم. یکی از مراکز مختص بانوان تغییر کاربری داد و به یک مجتمع درمانی تبدیل شد و با تلاش بهزیستی و صدور مجوز کلینیک درمان و متادون در کنار آن و مراکز کودک شرایطی را فراهم کرده تا بتواند خدمات جامع‌تر به مادران معتاد ارائه کند. با این گسترش خدمات این مرکز هم می‌تواند مادر و کودک را با یکدیگر پذیرش کند و هم در طول روز نیز به آن‌ها خدمات ارائه دهد. 

شهرداری تنها اسکان شبانه معتادین را حل می‌کند

معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 12 با اشاره به برخی کمبودها در این حوزه عنوان کرد: متاسفانه در سایر مراکز وقتی پدر معتاد با کودک خود مراجعه می‌کند، پدر به مددسرا منتقل و کودک به بهزیستی تحویل داده می‌شود. این اتفاق است که معتادین را از مراجعه به گرمخانه‌ها و مددسراها فراری می‌دهد.

او افزود: شهرداری به تنهایی نمی‌تواند همه این اقدامات را فراهم کند زیرا صدور مجوز برخی از این امور به عهده شهرداری نیست و سایر دستگاه‌ها از جمله بهزیستی باید برای تکمیل آن گام بردارند. شهرداری فقط می تواند مساله اسکان شبانه این افراد را حل کند.

شهرداری اجازه دخالت در املاک مخروبه و بی دفاع شهری را ندارد

شاه‌میر تصریح کرد: منطقه 12 تهران دیگر به عنوان یک منطقه مسکونی شناخته نمی‌شود و بیشتر جنبه تجاری پیدا کرده است و به علت فرسوده بودن و عدم استفاده از این ساختمان‌ها، آن‌ها به فضای بی‌دفاع شهری تبدیل شده‌اند. شهرداری اجازه دخالت در املاک مخروبه و بی‌دفاع شهری را ندارد. زیرا این املاک صاحب دارند و از طریق مراجع قضایی علیه شهرداری شکایت طرح می‌کنند. شهرداری در این زمینه فقط می‌تواند اخطار دهد که رفع خطر از ملک صورت گیرد.

معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 12 با اشاره به موانع قانونی بر سر راه انسداد تونل‌ها اشاره کرد و گفت: برخی از این املاک نیز مربوط به ارگان‌های دولتی است که بدون استفاده رها شده‌اند و شهرداری در رابطه با آن‌ها هیچ اقدامی نمی‌تواند انجام دهد. در رابطه با املاکی که متعلق به شهرداری است این اقدامات انجام شده و ملک بی‌دفاع شهری متعلق به شهرداری در حال حاضر وجود ندارد.

زندگی زیر زمین راحت‌تر از گرمخانه

او افزود: افراد معتاد به علت داشتن بیماری های خاص و یا مصرف ترکیبی مواد و یا بیماری‌های روانی به این مراکز مراجعه نمی‌کنند و از اجتماع فراری هستند تا هر کاری که دوست دارند انجام دهند. برای آن‌ها زندگی در آنجا شاید راحت‌تر از گرمخانه‌ها باشد زیرا تن به قوانین مراکز مددکاری و اسکان شبانه نمی‌دهند.

این مسئول شهرداری منطقه 12 اظهار کرد: این افراد به علت متجاهر بودن و اعتیاد در تخصص شهرداری برای رسیدگی به آن‌ها نیستند بلکه پلیس مبارزه با موادمخدر متولی رسیدگی به این افراد است. بنابراین در خصوص این تونل‌ها که در مراکز خصوصی بوجود آمده و افراد معتاد در آن زندگی می‌کنند، کاری از دست شهرداری بر نمی‌آید.

در صورت دخالت مدیریت شهری مالک تونل شکایت می‌کند

شاه‌میر با اشاره به سایر اقدامات شهرداری در راستای سامان‌دهی معتادین گفت: در قالب طرح بهاران، شهرداری معتادین علاقه‌مند به توانمندسازی را جذب می‌کند و پس از درمان آن‌ها را به جامعه بر می‌گرداند. مددکاران مجموعه ما در این زمینه فقط می‌توانند مشاوره در محل تجمع آن‌ها ارائه دهد و برخورد ضربتی در قبال این مکان‌ها و این افراد برعهده شهرداری نیست. اگر این تونل‌ها توسط شهرداری مسدود شود قطعا مالک زمین خصوصی محله شوش علیه شهرداری به علت دخل و تصرف شکایت خواهد کرد.