کسی به داشتن فونت فارسی اهمیت نمی‌دهد

به گزارش خبرنگار تجسمی برنا، طراحی فونت مقوله‌ای است که در ایران کمتر به آن پرداخته می‌شود. دلیل عمده آن هم این است که کمتر شخص حقیقی و حقوقی احساس نیاز به داشتن فونت جدیدی می‌کند. همین الان شما دارید با فونت تاهما (Tahoma) این گزارش را می‌خوانید، فونتی که مناسب‌ترین گزینه برای فضای سایبر به نظر می‌رسد. گزینه بعدی هم فونت تایمز است و ... و شاید خیلی کم به این فکر بیافتیم که این فونت‌ها شایسته خط زیبای فارسی نیست و تعدادشان هم محدود است. درواقع احساس نیازی به داشتن فونت جدید نمی‌شود و عدم این احساس نیاز هم، بیشتر به نبود آگاهی از لزوم این امر برمی‌گردد.

بیشتر فونت فانتزی داریم تا متنی!

"پدرام حربی" برگزیده نخستین جشنواره سرو نقره‌ای، عدم وجود فونت کافی و مناسب فارسی را ریشه‌ای دانست و به خبرنگار تجسمی برنا گفت: مشکل اول این است که منابعی که به طراحان بگوید تاریخچه فونت فارسی چیست و چه اتفاقی افتاده که ما از خط میخی رسیدیم به این خط، وجود ندارد و ما در این زمینه اطلاعات چندانی نداریم. انگار قسمت‌هایی از تاریخ‌ ما پاک شده است.

وی افزود: فونت‌های کمی هم طراحی شده و البته طراحانی هستند که روی این زمینه کار کردند اما بیشتر به طراحی فونت فانتزی پرداختند. چراکه به علت کمبود منابع تخصصی افراد بیشتر به صورت شخصی به طراحی فونت پرداختند که در واقع نمی‌توان نام فونت را بر آنها گذاشت و متنی با آن نوشت.

این هنرمند گرافیست طراحی فونت‌های جدید را منوط به صرف هزینه‌های زمانی و مالی دانست و تصریح کرد: طراحی فونت متن بسیار سخت بوده و مستلزم این است که طراح سه یا چهار سال وقت بگذارد و کسی نیست هزینه‌ آن را بپردازد.

500 سال در طراحی فونت عقب هستیم

"مجتبی دلخوشیان" نخبه خوارزمی که طرح "بررسی ساختاری معماری(گرافیکی) حروف منفصل فارسی و یافتن قواعد طراحی حروف" وی رتبه اول کاربردی را در گروه هنر و معماری یازدهمین جشنواره جوان خوارزمی کسب کرد نیز در همین زمینه به خبرنگار هنرهای تجسمی برنا گفت: حدود 10 هزار دانشجو و فارغ التحصیل گرافیک داریم و پنجاه سال از عمر گرافیک ایران نیز می‌گذرد اما در نهایت به خروجی فونتی که باید، نرسیده‌ایم و این فاجعه است.

این نخبه جوان تصریح کرد: از لحاظ کمی در مجموع 300 نوع فونت فارسی داریم اما از نظر کیفی تنها 4 فونت هستند که هر چهار تا را هم خارجی‌ها طراحی کردند؛ فونت زبان فارسی که متعلق به ماست.

وی حروف فارسی را بر خلاف لاتین بسیار پیچیده دانست و عنوان کرد: شما با چهار تا هندسه ساده می‌توانید خط لاتین را بنویسید اما طراحی حروف فارسی بسیار پیچیده بوده و از دید ریاضی معادلات خیلی پیچیده‌ای لازم است تا بتوانیم حجم یک "ب" یا "ی" را اندازه‌گیری کنیم؛ معماری خط ما بسیار پیچیده است که از این پیچیدگی به بی‌نظمی رسیده است.

دلخوشیان تصریح کرد: ما آدم‌های اهل پرورش علم نیستیم و برای همین بعد از پنجاه سال که تنها به طراحی فونت فکر می‌کنیم کشورهایی مانند انگلیس، هلند و آلمان و عربستان دانشکده‌هایی برای طراحی حروف فارسی و عربی دارند.  قلم‌هایی که استفاده می‌کنیم هم میترا، زر، لوتوس، تاهما و خرمشهر است که هیچ‌کدام را ایرانی‌ها طراحی نکردند.

وی دلیل عدم اقبال گرافیستان به طراحی فونت را سختی و پیچیدگی فونت فارسی عنوان و ابراز کرد: طراحی حروف پیچیده بوده و برای همین طراحی فونت مهجور مانده است. از طرفی هم تفکر اشتباه گرافیست‌ها این است که طراحی حروف را تنها طراحی شکل آن می‌دانند. در صورتی که برای طراحی حروف فرد گرافیکی و کامپیوتری همزمان و با همکاری هم باید یک فونت را طراحی کنند.

این نخبه خوارزمی تصریح کرد: در طراحی فونت حدود پانصد سال عقب هستیم. در هیچ‌ سازمان و ارگانی دغدغه‌ طراحی فونت منحصر به فرد آن مکان وجود ندارد و کسی به این فکر نمی‌کند که فونت منحصر به فرد به آن مکان هویت می‌دهد.

به تعداد انگشتان دست هم طراح فونت نداریم

مسعود سپهر برگزیده جشنواره سرو نقره‌ای نیز کمبود فونت را به دلیل بها ندادن به این مقوله دانست و به خبرنگار تجسمی برنا گفت: وقتی جامعه به مسئله‌ای اهمیت می‌دهد و وجود آن ارزشمند تلقی می‌شود کم کم آن مسئله در میان مردم رواج پیدا می‌کند. مثل وقتی که رویکرد ورزشی به داشتن جوانانی ورزیده و عضلانی است و می‌بینید که به سرعت باشگاه‌های بدن‌سازی در سطح شهرها تاسیس می‌شود.

وی تصریح کرد: در حال حاضر طراح فونت در جامعه ما به تعداد انگشتان یک دست هم نیست اما این به دلیل عدم توانایی طراحان و گرافیستان ما نیست، درواقع سفارش دهنده فونت نداریم و افراد به همین فونت‌های مجانی کامپیوتری راضی هستند.

به نظر می‌رسد علاوه بر اینکه هر مکانی که با حروف فارسی سر و کار دارد باید به طراحی فونت بیاندیشد، گرافیستان و طراحان هم مانند اطبای این حرفه باید آموزش عمومی در این زمینه داشته باشند و سازمان‌ها را به لزوم داشتن فونت منحصر به فرد قانع کنند.

گزارش از لیلا باقری