به گزارش خبرنگار ادبیات برنا، نشست نقد و بررسی رمان "به وقت بهشت" نوشته نرگس جورابچیان عصر روز گذشته با حضور سپیده شاملو نویسنده و داوود پنهانی روزنامهنگار و منتقد در محل نشر "آموت" برگزار شد.
پنهانی در ابتدای این نشست رمان "به وقت بهشت" را اثری در سه بخش توصیف کرد و گفت: این رمان بر خلاف تقسیمبندی چهارگانهاش که به نام فصول سال نامگذاری شده، به اعتقاد من در سه بخش روایت شده است. بخش اول راوی داستان یعنی شخصیت زن در زندگی اجتماعی است، در بخش دوم به تکگویی و حدیث نفس پرداخته و در بخش سوم زندگی متوجه حضور دوباره شخصیت مرد داستان یعنی "باران" است.
وی با بیان این که "به وقت بهشت" رمانی پیرامون زندگی، عشق، خیانت است، افزود:"ترلان" یعنی راوی داستان، فراز و فرودهای زندگی خود را به ما نشان میدهد. اما نکته مهم آنجاست که در این رمان، امری بیاننشده بسیار مهم است. در و اقع نقش پررنگ خیانت در زندگی قهرمان داستان به خوبی مشهود است اما خود راوی به خاطر ترسی که دارد، از این مساله ساده رد میشود. در واقعه گفتمان داستان بر یک امر بیاننشده شکل گرفته است؛ نه به این معنی که جا مانده بلکه بیاننشده از آن رو که در غیبت خود معنا پیدا کرده است و سایه آن در کل داستان احساس میشود.
در ادامه سپیده شاملو با تاکید بر این که در این نشست به عنوان خواننده کتاب نظر خود را میگوید، اظهار کرد: به اعتقاد من "به وقت بهشت" رمانی عامهپسند است. اما به اعتقاد شخص من رمان عامهپسند رمانی است که عمومیت دارد و به مسائلی اشاره میکند که همه مردم با آن در ارتباط هستند. عامهپسند در همه جای دنیا منتشر میشود و همه هم آن را میخوانند. بسیاری از ما نیز با همین آثار، کتابخوانی خود را آغاز کردهایم و این صفت به معنای لقبی منفی نیست.
وی افزود: برای رسیدن به منظور خود باید مساله دیگری را هم مطرح کنم. ادبیات زنانه و مردانه؛ ادبیات زنانه لزوما چیزی نیست که یک زن بنویسد چراکه ممکن است یک مرد یا یک زن با انجام رفتاری جنسیت خود را زیر سوال ببرند. اما این تعاریف بیشتر از این که مربوط به فیزیک بدن باشند به هویتی مربوط میشوند که جامعه به مرد و زن میدهد. و متاسفانه در ساختار اجتماعی ما هویتی که به زنان ارائه میشود، چندان خوشایند نیست و من از همین رو رمان "به وقت بهشت" را رمانی عامهپسند و موفق در القای هویت ارائهشده از سوی جامعه به زن میدانم.
شاملو در این باره توضیح داد: راوی داستان "به وقت بهشت" تعهداتی دارد که همه ناشی از همین ساختار اجتماعی هستند، خانهداری خوب، غذا پختن و ... و این که خود را در فضای خانه تمام و کمال نشان دهد و هیچ تلاشی برای خروج از انفعالی که در آن درگیر است، ندارد.
این نویسنده در ادامه با تاکید بر این که رمان زنانه، رمانی است که از هویت ارائه شده غلطی که به زن دادهاند، فاصله بگیرد، تصریح کرد: "به وقت بهشت" دقیقا روی این هویت منفعل و غلط، صحه میگذارد و این هویت را با بار مثبت نشان میدهد. شخصیت زن کاملا با تعاریف جامعه پیش میرود و حتی در مقابل شخصیت منفی داستان، نیز خود را مقصر میداند و به تمام مردان حاضر در داستان، حق میدهد که هر رفتاری داشته باشند.
وی در ادامه گفت: داستان "به وقت بهشت" نثر بسیار زیبایی دارد اما داستان تماما نثر نیست. متاسفانه در برخی از مقاطع، لحن بسیار رمانتیک به داستان لطمه زده است. و از سوی دیگر ایدئولوژی حاکم چندان خوشایند نیست. همچنین در این قصه از محیط بیرونی هیچ اطلاعاتی داده نمیشود و همین مساله هم یکی از نواقص است چرا که شخصیت داستان درگیر هیچ تنشی نیست و قصه را میتوان در یک داستان کوتاه نیز روایت کرد.
شاملو با اشاره به برخی از غلطهای تکنیکی کتاب، اظهار کرد: این کتاب با وجود این که نوشته یک زن است، به اعتقادم از مردسالارانهترین داستانهایی بود که خواندم که البته شاید این مساله در نتیجه ناآگاهی نویسنده اتفاق افتاده باشد.
سپس پنهانی با اشاره به تعلیق شخصیت قهرمان "به وقت بهشت"، گفت: به نظر میرسد شخصیت داستان درگیر گذار از جامعه سنتی به مدرن است اما هنوز برای ماندن در هیچ کدام تصمیم نگرفته است. از طبقهای که بوده و آن را دوست داشته، رها شده اما به طبقه جدید هم دلبستگی نشان نمیدهد. این تعلیق خواننده را دچار سردرگمی میکند که البته باید اظهار کرد که چنین شخصیتی در جامعه مابهازای بیرونی دارد و به زن و مرد بودن هم ربطی پیدا نمیکند.
وی ادامه داد: در کل داستان یک وعده وجود دارد، بر اساس یک طرح ایدئولوژیک قهرمان به دنبال جهان وعده داده شده است اما در نهایت این وعده محقق نمیشود و خیانت زن و غیبت مرد داستان نشانههای این عدم تحقق است.
پنهانی با بیان این که قهرمان داستان "به وقت بهشت" درگیر اعتراف و خودزنی است، گفت: متاسفانه به اشتباه شخصیت داستان مدام در این اعترافها خود را محکوم میکند در حالی که اگر به حرف بیاید، مطمئنا در بسیاری از موارد حق با اوست.
این روزنامهنگار در ادامه با تاکید بر نثر خوشخوان و داستان شستهرفته آن، افزود: حذف محیط بیرونی، تاویل متن و ... دچار نقص هستند که به داستان لطمه وارد کردهاند. اما زبان صادقانه نویسنده تا حدودی مخاطب را با خود پیش میآورد.
بنابر گزارش برنا، رمان "به وقت بهشت" در 394 صفحه، دو هزار و 200 نسخه و با قیمت هفت هزار تومان اولین بار زمستان 88 توسط نشر آموت روانه بازار کتاب شد. این اثر تاکنون به چاپ سوم رسیده است.