یک قرن مطبوعات دینی در مشهد

 ابراهیم حافظی در گفتگو با خبرنگار برنا در مشهد اعلام کرد:آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی، به عنوان یکی از بزرگترین آرشیوهای مطبوعاتی ایران، افزون بر 1150 عنوان نشریه دینی چاپ شهرهای مختلف ایران را در اختیار دارد که 150 عنوان از آنها در مشهد به چاپ رسیده است. وی از «الکمال» به عنوان نخستین مجله دینی در مشهد نام برد که میرزا فضل‌الله آل داوود بدایع نگار آستان قدس رضوی در سال 1298 شمسی آن را به چاپ رسانده است.

حافظی اظهار داشت: هم‌زمان با آغاز مشروطه، در مشهد روزنامه‌های «بشارت» و «خورشید» به چاپ مطالبی درباره دین و تهییج مردم مشهد برای مشروطه‌خواهی و همچنین درج مذاکرات انجمن‌های مذهبی شهر نظیر «معدلت رضوی» پرداختند.

حافظی تصریح کرد: تک‌شمارۀ دیده‌شده هفته‌نامه «ناطق اسلام» که در سال 1304 به دست شیخ حسین تربتی در چاپخانه خراسان در 4 صفحه با چاپ سربی منتشر می‌شد، یکی از نوادر موجود در آرشیو آستان قدس رضوی است.

وی ادامه داد: هیئت مبلغین اسلام، سال 1306 نشریه‌ای با نام «ترویج الاسلام» را در مشهد به چاپ رساند که به دنبال همه‌گیری اتّحاد و یگانگی از طریق ترویج دیانت بود. حافظی افزود: از این نشریه تنها تک‌شماره‌ای منتشر شد که فقط در آرشیو آستان قدس موجود است.

رئیس اداره مطبوعات آستان قدس رضوی گفت: سال 1323 شیخ غلامحسین تبریزی با برگزاری مجالس وعظ و سخنرانی در مشهد درصدد پاسخ به شبهه‌افکنان مباحث دینی نظیر کسروی بود و با این هدف، مجله‌ای به نام «تذکرات دیانتی در حقیقت تشیع» را با همکاری فرزندش محمد تقی عبدخدایی و عده‌ای از شاگردانش منتشر کرد که به صورت جزوه‌های هفتگی تنظیم می‌شد و حاصل سخنرانی‌ها و پرسش و پاسخ‌های جلسات بود. وی با بیان اینکه این نشریه درادامه مجله «تذکرات دیانتی» بود که 20 سال قبل از آن در تبریز چاپ می‌شد، تصریح کرد: در این نشریه که از سال دوم به نام «ندای حق» تغییر نام یافت، با رویکرد فلسفی به دفاع تمام قد از مبانی شیعه برخاسته شده و مقاله‌های متعددی در حقانیت شیعه چاپ شده است.

حافظی در ادامه، از نشریه «بعثت» در سال 1336، نشریه آستان قدس رضوی در سال 1339 و «مجله دانشکده الهیات مشهد» با نام اولیۀ«دانشکده علوم معقول و منقول»  با بیش از نیم قرن سابقه و اولین نشریه تخصصی و دانشگاهی ترویج دین به عنوان برخی دیگر از نشریات قدیمی آرشیو آستان قدس نام برد.

رئیس اداره مطبوعات آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: در مجموع بیش از150 عنوان نشریه تخصصی و نیمه‌تخصصی در حوزه ترویج دین و مبانی اعتقادی اسلام که در مشهد چاپ شده‌اند در آرشیو آستان قدس رضوی موجود است و حدود 10 عنوان از این نشریات، جزء نفایسی است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده است.

گفتنی است، محققان می توانند با مراجعه به تالار مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی واقع در حرم مطهر، دوربرگردان طبرسی ساختمان بنیاد پژوهشها از خدمات چاپی و دیجیتال حوزه مطبوعات برخوردار شوند.