نجات جنگل ها در گرو زدودن فقر و کاهش وابستگی مردم محلی است

به گزارش خبرگزاری برنا از استان البرز، مریم ابوئی مهریزی- براساس مطالعات پالینولوژی قدمت جنگل های زاگرس که بخش کوهستانی ناحیه بزرگ ایرانی و تورانی محسوب می شود به حدود ۵ هزار و ۵۰۰ سال می رسد.

استاد کریم ساعی مساحت جنگل های زاگرس را در حدود هشتاد سال پیش، بالغ بر ۱۰ میلیون هکتار تخمین زده اند و استادان دیگری مانند استاد ثابتی مساحت آن را ۴ میلیون هکتار و در سال ۱۳۴۸ پروفسور تره گوبوف و استاد مبین مساحت آن را ۴۲ میلیون و ۸۴۸ هزار هکتار، دفتر مطالعات برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی ۵ میلیون و ۵۲ هزار هکتار و بالاخره در سال ۱۳۷۵ دفتر مهندسی و مطالعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری مساحت این جنگل ها را ۶ میلیون و ۶۴۹ هزار هکتار اعلام نموده است.

با این شرایط می توان قبول کرد که با توجه به خشکیدگی یک و نیم میلیون هکتار از جنگل های غرب در یک دهه اخیر کمتر از ۵ میلیون هکتار از جنگل های زاگرس باقی مانده است.

محدوده‌ عرصه جنگل های غرب کشور

دکتر وحید اعتماد دانشیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران در این گزارش مفصل در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری برنا از استان البرز در خصوص خشکیدگی جنگل های بلوط زاگرس با اشاره به محدوده عرصه جنگل های غرب کشور، اظهار کرد: این جنگل ها از پیرانشهر در استان آذربایجان غربی شروع شده و به دادنجان در فیروز آباد استان فارس منتهی می شود و تقریباً در ۱۰ استان غرب کشور گسترش دارد.

وی ادامه داد: عرصه های جنگلی زاگرس به صورت جنگل های شاخه زار، دانه زار و ترکیبی از این دو به صورت متصل و گاهی منفصل در یک منطقه کاملاً کوهستانی در دو بخش زاگرس شمال و جنوبی با خلق آثار متنوع طبیعی شامل دریاچه ها، آبشارها و سیماهای جذاب پراکنش دارند که توجه هر طبیعت گردی را به خود جلب می کند.

بخش شمالی جنگل های زاگرس از تنوع گونه ای کاملا بیشتری برخوردار است و هرچه به طرف جنوب حرکت می کنیم از تنوع گونه ای کاسته شده به طوریکه از ناحیه شینه خرم آباد از مجموع ۱۳ گونه بلوط در زاگرس شمالی فقط گونه بلوط ایرانی همراه با سایر گونه های دیگر حضور می یابد و بوم سازگان های آن شکننده تر و دچار فرسایش ژنتیکی شده است.

تنوع گونه های درخت بلوط در غرب کشور

وی با بیان اینکه در کل کشور حدود ۲۳ تاکسون بلوط وجود دارد که ۱۳ تاکسون از آن در جنگل های غرب کشور است، تصریح کرد: به همین منظور تنوع گونه های درخت بلوط در غرب کشور یکی از با ارزش‌ترین سرمایه‌های ایران‌ زمین محسوب می شود.

اعتماد خاطرنشان کرد: علاوه بر فشارهای انسانی ور اعصار گذشته که موجبات خشکیدگی عرصه های جنگلی را فراهم نموده است، متاسفانه در سنوات اخیر با به وجود آمدن تغییر اقلیم جهانی، میزان تخریب و خارج شدن تعادل طبیعی در جنگل های غرب کشور مزید بر علت شده و شتاب فزاینده‌ای به از بین رفتن و خشکیدگی بیشتر این جنگل‌ها داده است.

وی افزود: به همین منظور باید در هر دهه جنگل ها را از لحاظ تنوع گونه‌ای و جانوری و وضعیت کمی و کیفی و بوم شناختی مورد پایش و ارزیابی قرار دهیم و با اتکا به نتایج تصمیمات مدیریتی اتخاذ گردد.

ارزش محیط زیستی و اکولوژیکی جنگل های غرب کشور

عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران با اشاره به اهمیت جنگل های غرب کشور به لحاظ محیط زیستی و اکولوژیکی، گفت: حدود ۴۰ درصد آب کشور از ناحیه زاگرس و جنگل های آن تامین می شود، ضمن اینکه آبشارها و منظره های زیبای جنگل های غرب به عنوان یک مکان گردشگری باید به جد حفاظت شوند، چراکه در حال حاضر سالانه میزبان میلیون ها گردشگر و توریست است.

ارزش اقتصادی جنگل های غرب کشور

وی با اشاره به ارزش اقتصادی جنگل های بلوط غرب کشور در گذشته، اظهار کرد: محصولات فرعی این جنگل ها سقز، بذر درختان به، گال های بلوط، سایر میوه های جنگلی مانند گلابی، انگور وحشی و ... است که مورد استفاده عموم قرار می گیرد و بخشی از نیازهای اقتصادی مردم محلی را برطرف می سازد.

ارزش گردشگری جنگل های غرب کشور

اعتماد در خصوص ارزش گردشگری این جنگل ها، اظهار کرد: وجود قلل مرتفعی همچون دنا، کرکس، شیرکوه، اشتران کوه و دالاهو، آبشارهای فراوان و سیما و منظرهای متنوع، جنگل ها را به محلی برای حضور گردشگران تبدیل کرده است، ضمن اینکه موجب اشتغال زایی مردم منطقه شده است.

عوامل تخریب جنگل ها

وی با تاکید بر حذف عوامل تخریب جنگل به منظور بقای این ثروت ارزشمند، بیان کرد: غرب کشور زنجیره های زیستی خود را هر روز با عواملی همچون چرای دام، جمع آوری بذر، لگدکوب شدن جنگل، تنک کردن جنگل، ایجاد فرسایش خاک، کشت زیر درختان، شخم زدن، سم پاشی ها، تصرفات غیرقانونی، تهیه سوخت و زغال گیری و شکار پرندگان و جانداران از دست می دهد و موارد یادشده از عواملی هستند که جنگل را به ورطه نابودی می کشانند.

راهکارهای نجات جنگل ها

اعتماد در خصوص راهکارهای نجات جنگل به ویژه خشکیدگی درختان بلوط زاگرس بیان کرد: زدودن فقر اقتصادی و کاهش وابستگی مردم محلی به جنگل ها از طریق سرمایه گذاری در بخش های صنعتی رونق و توسعه اکوتوریسم، گسترش صنعت شیلات و اشتغالزایی به هر طریق ممکن به نحوی که وابستگی مردم به جنگل روز به روز کمتر شود و در مرحله بعد تهیه و اجرای طرح های جنگل داری است.

وی اجرای طرح های مدیریت پایدار جنگل به شیوه مشارکتی و اجتماعی را به عنوان جدیدترین و کاربردی‌ترین راهکار برای نجات جنگل بر شمرد و تصریح کرد:جنگل‌داری اجتماعی را می توان با مشارکت مردمی برخی مردم روستاها با سرمایه گذاری و اعطای امتیاز همانند آنچه در جنکل های پسته در خواجه کلات نادری در خراسان شمالی به اجرا در آمده است را در جنگل های زاگرس اجرایی کرد.

به گفته دکتر اعتماد عدم انجام وظایف سایر سازمان های دولتی مانند وزارت نفت، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان صمت بر دوش سازمان جنگل ها سنگینی می کند، زیرا مسئولیتی که سازمان جنگل ها انجام می دهد خیلی سنگین است و از عهده این سازمان بر نمی آید.

انتهای پیام