(( روزه )) واجب شرعی مغفول در بین برخی جوانان

به گزارش خبرگزاری برنا؛ روزه، عملی واجب جهت تمرین معنویت، خودسازی، صبر در برابر سختی‌ها، زهد و تقوا، کنترل نفس و درک وضعیت نیازمندان و مساکین است که بر اساس آن مسلمانان باید یک ماه در سال از اذان صبح تا اذان مغرب از خوردن و آشامیدن پرهیز نمایند که وجوب این عمل از سوی خداوند در سوره‌های مختلف قرآن مورد اشاره قرار گرفته است.
برخی مومنان بنا به دلایلی مانند بیماری، سفر و شیردهی از روزه گرفتن معذور هستند اما تاکید احکام شرعی و جامعه اسلامی بر این است که اگر کسی به هر دلیلی نمی‌تواند روزه بگیرد نباید حرمت ماه رمضان را بشکند به عبارت دیگر، نباید در ملاء عام اقدام به روزه‌خواری کند.
همانطور که گفته شد رعایت احکام شرعی، واجب است اما مساله‌ای که متاسفانه به چشم می‌خورد روزه نگرفتن توسط برخی نوجوانان و جوانانی است که به‌رغم اینکه به بلوغ و سن تکلیف نیز رسیده‌اند از انجام این عمل واجب روی برمی‌گردانند و بعضی مواقع مشاهده می‌شود که با بی‌حرمتی و در انظار مردم اقدام به روزه‌خواری می‌کنند در حالی که جوانان از نظر جسمی و روحی در دوران اوج نشاط و انرژی قرار داشته و باید روزه گرفتن را افتخاری بر خود بدانند.
هرچند براساس امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه همگان است که حداقل در حد زبانی، جلوی روزه‌خواری را بگیرند و البته پلیس هم با این قضیه برخورد می‌کند اما بازدارنده نبوده و نشان می‌دهد که مشکل با برخورد حل نمی‌شود و شاید برخی از جوانان و نوجوانان از فضیلت‌ها و دلایل وجوب این امر آگاه نیستند و به نظر می‌رسد عواملی مانند خانواده و محیط آموزشی، نقش مهمی در تبلیغ و ترغیب جوانان به روزه‌داری دارند.

** عملکرد گزینشی مردم، مهم‌ترین علت کمرنگ شدن روزه در بین نسل جدید

کارشناس مسائل دینی، مذهبی و اجتماعی جوانان در پاسخ به علت روزه‌خواری در بین برخی نوجوانان و جوانان با بیان اینکه در شریعت دینی، 3 نوع دین به دست ما رسیده است، گفت: اول،‌ قرآن و روایات اهل بیت(ع) و دوم، تفاسیری که از قرآن و روایات در طول تاریخ نوشته شده که به علت سلیقه‌ای بودن، خالی از اشتباه هم نسیت و سوم، عملکرد و گزینش مردم است یعنی مردم به برخی از مسائل دینی مانند روضه، پررنگ و برخی دیگر مانند روزه را کمرنگ پرداخته‌اند.
علی محمدی خاطرنشان کرد: دین سوم که به عنوان دین عرفی نام‌گذاری و معرفی می‌شود پررنگ‌تر است و وقتی عقلانیت کنار برود این دین عرفی خودش را نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه فروعات، بخشی از دین عرفی است، افزود: وقتی نقادانه و دقیق‌تر به فروعات بنگریم، نه تنها روزه که بلکه سایر فروعات مانند خمس، زکات و امر به معروف و نهی از منکر نیز در جامعه کمرنگ شده و سختی، دلیل کمرنگ بودن نیست بلکه گزینشی بوده و در طول تاریخ به این شکل تغییر یافته است.

** جوانان، دین‌زده شده‌اند

محمدی اظهار داشت: به‌رغم اینکه در کشوری زندگی می‌کنیم که داعیه‌دار تدین است اما بخش‌های مختلف حکومت به‌صورت تخصصی به موضوع نگاه نکرده‌اند که سبب شده تا زدگی در بین جوانان رخ داده و نوعی جبهه‌گیری در نسل جدید با این مضمون، اتفاق بیفتد که چون دین، کارآمد نیست سایر سفارشات دین هم به درد نمی‌خورد.
این کارشناس، مشغولیت فکری را دلیل دوم دانست و گفت: مشغولیتی که پس از انقلاب برای جوانان رخ داد نتوانست رابطه‌ای با دین برقرار کند. برای مثال؛ هیچ گاه اینترنت و فضای مجازی تحریم نشد و حتی روزبه‌روز با مدل‌های جدید ارائه شد و اینترنت و گوشی به قمیت ارزان‌تر در دسترس جوانان قرار گرفت. ضمن اینکه برنامه‌هایی مانند موسیقی، ورزش و تفریح نیز هیچکدام نخواستند مناسک دینی را وارد کنند و درواقع اینگونه نشد که بخشی از مشغولیت را با دین، پر کنند و دین در حاشیه و به‌صورت موردی در محرم و رمضان معرفی شد.
وی گفت: دلیل بعدی این است که حکومت هم دغدغه تزریق عمیق مسائل فرهنگی به جامعه را نداشته است. مثلا؛ سازمان‌هایی مانند جهاد سازندگی و بنیاد مسکن دارای دفتر نمایندگی ولی فقیه هستند ولی هیچ‌گاه در دستگاه‌هایی مثل آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا و سیما دفتر نمایندگی ولی فقیه به عنوان متولی فرهنگی وجود نداشته است.
محمدی خاطرنشان کرد: دلیل ضعف نظام آموزشی این است که سیستم آموزشی قبل از انقلاب را ادامه داده‌ایم، متون و آموزش‌ها دغدغه‌ای ایجاد نکرده که مردم را به سوی فرهنگ غنی اسلامی پیش ببرد و روزبه‌روز مطالب غربی پرزرق و برق دیده شده است.
این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: دلیل بعدی و مهم‌ترین دلیل این است که آموزه‌های دینی به‌صورت آکادمیک، دقیق و عمیق معرفی نشده‌اند. مثلا؛ حجاب و پوشش که در رتبه‌های بعدی دین است پیش از همه توصیه می‌شود در حالی که ابتدا توحید را باید آموزش داده و از توحید شروع می‌کردیم و وقتی سلسله جزیره‌ای شده، فرد ارتباط روزه، حجاب و سایر مسائل را نمی‌فهمد.

** خانواده، نقش مهمی دارد

محمدی در پاسخ به اینکه چطور جوانان و نوجوانان را به روزه‌داری ترغیب کنیم ، گفت: اگر پدر و مادر در خانواده به عنوان کوچک‌ترین نهاد اجتماعی، اهل تقید بوده و اعمال دینی را تمام و کمال انجام دهند و به آن ارزش قائل شوند، فرزندان نیز با مشاهده رفتار و کردار آنان خودبه‌خود به سمت رعایت اصول شرعی و آداب اسلامی حرکت می‌کنند.
وی تصریح کرد: امروز که مسائل منفی و آسیب‌های اجتماعی در جامعه بیشتر شده والدین باید خود را مقیدتر از سال‌های قبل نشان دهند.
این کارشناس خاطرنشان کرد: ضمن اینکه والدین، فرزندان را باید تشویق کنند در بسیاری از موارد نیز در خلوت‌ها از اعتقادات همدیگر کنکاش کنند که فرزند چه اعتقادی دارد.
وی اظهار داشت: والدین به‌صورت ملموس از خیر و برکات احکام دینی مانند روزه برای فرزندان صحبت کرده و حکمت‌های احکام را با طمانینه توضیح دهند.
محمدی با بیان اینکه انسان‌ها از خاطرات خوش و به یاد ماندنی در طول زندگی برای تصمیم‌گیری بهره می‌برند، افزود: والدین نیز باید برای ترغیب جوانان و نوجوانان برای روزه‌داری در ماه مبارک رمضان خاطرات به یاد ماندنی برای آن‌ها در نظر بگیرند تا لذت روزه، شیرین‌تر و دلنشین‌تر شود.

** خانواده، مراکز آموزشی و رسانه در آگاه‌سازی جوانان موثرند

معاون فرهنگی، پژوهشی و آموزشی اداره کل تبلیغات اسلامی استان زنجان، جوانان و نوجوانان را سرمایه‌های عظیم جامعه خواند و گفت: یکی از راه‌های مهم تربیت سالم، آشنا نمودن آن‌ها با آموزه‌های دینی است و برای ایجاد جامعه قانون‌مند، متمدن و سالم نیازمند آگاهی جوانان هستیم که 3 عنصر اصلی، مهم و محوری خانواده، مراکز آموزشی و رسانه ها در این آگاه‌سازی موثرند.
حجت الاسلام ولی‌الله مصائبی با بیان اینکه شکل‌گیری ستون فقرات دین‌مداری در نوجوانان ابتدا در خانواده شکل می‌گیرد، خاطرنشان کرد: صداقت، خلوص و عادت‌محوری، ملزومات این شکل‌گیری است چرا که فرزندان چیزی را که می‌بینند عمل می‌کنند و بنا بر فرمایش امام علی(ع) یکی از روش‌های تربیتی، عادت دادن فرزندان با عمل والدین است.
وی افزود: فرزندان به گفتار ما عمل نمی‌کنند بلکه به عمل ما نظر می‌کنند. لذا باید از کودکی به امور نیک عادت داده و به نماز و روزه ترغیب کنیم تا تقید بر فرایض دینی در بزرگسالی بر آن‌ها دشوار نگردد. 
حجت الاسم مصائبی، آشنایی و به‌کارگیری شیوه‌های کاربردی پیام‌رسانی و هندسه گفتار با نوجوانان و جوانان را عامل بعدی برای ترغیب دانست و تصریح کرد: باید از خرافه‌گویی، پرگویی، مکرر گویی و صحبت عامرانه و دستوری، پرهیز شود چرا که سبب دلزدگی جوان می‌شود و به عبارت دیگر باید والدین بدانند کاربرد پیام دینی را چگونه به نوجوانان و جوانان برسانند و با شیوه‌های جذب و دعوت نسل جدید به دین، آشنا شده و مراعات کنند.
معاون فرهنگی، پژوهشی و آموزشی اداره کل تبلیغات اسلامی استان زنجان، همدل بودن با فرزندان را راهکار بعدی بیان کرد و اظهار داشت: مشکل امروز جامعه این است که نتوانسته‌ایم احساس جوانان را مدیریت کنیم؛ هر 3 محور خانواده، مراکز آموزشی و رسانه باید مدیریت و رهبری احساسات جوانان را بلد باشند چرا که نوجوانان و جوانان، کم‌تجربه بوده، احساسات شدید داشته و مشکلات بلوغ دارند و به‌طور طبیعی خطاپذیر هستند.
وی با بیان اینکه زمینه چالش‌ها و تضادها در دوران نوجوانی و جوانی برجسته است، گفت: هرکدام از محورهای آگاه‌سازی جوانان باید روحیات فردی آن‌ها را بسیار ظریف و حساس شناخته و متناسب با آن برنامه‌ریزی کنند و اگر نشناسند، جوانان می‌شکنند و دین‌گریز می‌شوند، همچنین در مقابل واکنش‌های تندی که نوجوانان و جوانان در اثر مسائل محیطی داشته یا در مقابل شبهاتی که در دل دارند نباید عکس‌العمل تند نشان داد چون سبب ایجاد درگیری می‌شود.

** ضرورت آموزش دینی جوانان در مقابل شبهه‌افکنی

معاون فرهنگی، پژوهشی و آموزشی اداره کل تبلیغات اسلامی استان زنجان با بیان اینکه شبهه‌افکنی، یکی از بارزترین تشویش‌های ذهنی نوجوانان و جوانان است، گفت: شبکه‌های مجازی، عقلانیت بصری را به وجود آورده و مخالفین کشور از لجستیک مالی و اطلاعاتی بسیار بالایی برخوردار هستند که نسل جوان ما را نشانه گرفته‌اند، از این رو یکی از ابزارهای آنان، شبهه‌افکنی است.
این مسئول، آموزش دینی جوانان در مقابل این شبهه‌افکنی‌ها را ضروری دانست و خاطرنشان کرد: امروز نوجوانان و جوانان ادراکات و احساساتی دارند که در 20 سال پیش نبود و در عین حال دچار انحرافات فکری و اخلاقی شده‌اند که باید بشناسیم و چاره‌اندیشی کنیم. 
وی تصریح کرد: با توجه به شاکله فکری، ادراکی و احساسی نوجوانان و جوانان نباید سرکوب کنیم و در عین حال باید انحرافات و نوع مواجهه با آن‌ها را نیز بشناسیم.
حجت الاسلام مصائبی گفت: نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، امیدوارانه بوده و نگاهی برتر با تکیه بر جوانان دارند، پس جوانان، ظرفیت بالایی دارند که مورد تاکید ایشان واقع شده است همچنان که میانگین سنی دانشمندان هسته‌ای در دنیا بالای 60 سال بوده ولی در ایران 30 سال است.
وی خاطرنشان کرد: مراکز آموزشی به عنوان خانه دوم می‌توانند پل ارتباطی بین دین و جوانان باشند چرا که مدتی از دوران زندگی را در این مراکز می‌گذرانند؛ لازمه این ارتباط، تربیت مربیانی است که مانند پدر و مادر، دلسوز دانش‌آموز و دانشجو باشند و قطعا اگر دلسوز باشند جوانان نیز به دین، بها می‌دهند.
حجت الاسلام مصائبی اظهار داشت: یکی از راه‌هایی که در بیانیه گام دوم انقلاب برای تقویت باورهای دینی جوانان در نظر گرفته شده، استفاده از ابزارهای هنری است که همسو با شرایط زمان باشد و یکی از رمز و رازهای موفقیت دست‌اندرکاران دینی استفاده صحیح از ابزار هنر است که در زمان جنگ نیز شاهد بودیم و اگر این اتفاق بیفتد، وحدتی را در پیشبرد اهداف شاهد خواهیم بود.
معاون فرهنگی، پژوهشی و آموزشی اداره کل تبلیغات اسلامی استان زنجان، شبکه تبلیغ را یک ابزار هنری برشمرد و گفت: شبکه تبلیغ، یک رسانه بی‌بدیل و تبلیغ چهره‌به‌چهره، یک هنر است و بر این اساس، یکی از برنامه‌های شبکه تبلیغ در ماه مبارک رمضان نیز تبلیغ چهره‌به‌چهره است که به عنوان یکی از ابزارهای جذب جوانان می‌تواند ارزش‌های دینی را در سطح وسیعی نهادینه کند.
وی تصریح کرد: باید روش‌های ابتکاری مانند برنامه‌های پرسش و پاسخ را در محافل راه‌اندازی کنیم چرا که فرهنگ دینی، غنی است و باید حلاوت و شیرینی آن را در ذائقه جوانان نشانده و به صورت صحیح معرفی کنیم.
حجت الاسلام مصائبی خاطرنشان کرد: شیوه‌ای که اداره کل تبلیغات اسلامی استان زنجان در ماه مبارک رمضان امسال برای مخاطبان نوجوان و جوان در پیش گرفته، تقویت نگاه خوشبینانه به آینده و حرکت به سمت تمدن‌سازی است که در بیانیه گام دوم انقلاب نیز آمده است.
وی افزود: با توجه به اینکه بیشتر مخاطبان مبلغان، جوانان و بانوان هستند بسته‌های محتوایی و دوره‌های آموزشی برای شبکه تبلیغ برگزار شده تا ثبات گفتمانی ایجاد شود و محوریت برنامه‌های تبلیغی نیز خودآگاهی تاریخی برای شناختن مبانی و اندیشه‌های تاریخی اسلام، دل بریدن از غرب و ایجاد امید و اراده برای ادامه مسیر و میدان‌داری جوانان برای مبارزه تمدنی است.
مصائبی اضافه کرد: طبق آیات قرآن کریم، تربیت دینی باورمدارانه تحول انسان را مقدم بر تحول جامعه می‌داند.

** نماز و روزه، جزو برنامه‌های مستمر آموزش و پرورش است

رئیس اداره امور تربیتی اداره کل آموزش و پرورش استان زنجان نیز با بیان اینکه نماز و روزه جزو مهم‌ترین مسائل تربیتی بوده و طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی به‌صورت مستمر در دستگاه تعلیم و تربیت اجرا می‌شود، گفت: در بخش نماز به ابتکار معاونت پرورشی و فرهنگی استان، طرح پیوند بین مسجد و مدرسه هفته‌ای 2 بار با حضور معلمان، دانش‌آموزان و اولیا در مساجد برگزار می‌شود؛ در بخش روزه نیز روحانیانی که در ماه مبارک رمضان از حوزه معاونت پرورشی به مدارس اعزام می‌شوند در مراسم صبحگاه در اکثر مدارس به سخنرانی و تبلیغ می‌پردازند. احمد اشرفی افزود: علاوه بر این موارد مسابقات انشا، نقاشی، نمایشگاه کتاب و پخش فیلم در مدارس شبانه‌روزی در طول سال تحصیلی در برنامه‌های تربیتی قرار دارد.
وی با بیان اینکه ذائقه فرزندان با اجبار و زور سازگار نیست، خاطرنشان کرد: ابتدا باید تبیین شود که روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان، بخشی از فرآیند مومن بودن برای فردی است که تسلیم امر خدا شده است.
وی افزود: باید به‌صورت منطقی و عقلانی و با زبان نوجوانان و جوانان به آن‌ها گفته شود که خداوند در مقابل نعمت‌های بی‌شماری که به انسان‌ها داده انتظاراتی هم مانند نماز و روزه را دارد و روزه، فلسفه خاصی دارد که نشانه عبودیت و بندگی است.
اشرفی تصریح کرد: خانواده و رسانه‌ها نیز در کنار آموزش و پرورش برای ترغیب نسل جوان، تاثیرگذار هستند و در صورتی که به گفته‌ها عمل نشود تاثیر سوئی خواهد داشت.
وی اظهار داشت: خانواده و رسانه‌ها حتی در نظام تعلیم و تربیت نیز در کنار آموزش و پروش، موثر بوده و همگامی و همسانی این 3 محور تاثیر بسیاری برای جوانان دارد.