فرونشست قابل توجه زمین در رستاق

به گزارش خبرگزاری برنا؛ محمدحسین باقری با اشاره به عوارض برداشت بی‌رویه از منابع آبی یزد، اظهار کرد: برداشت بی‌رویه از منابع آبی موجب ظهور فروچاله، فرونشست، تخریب اراضی و پدیده لوله‌زاییدر برخی مناطق استان شده و این در حالی است که فروچاله و فرونشست آخرین سرحد مرگ آبخوان و زمین قلمداد می‌شود.

وی با بیان برخی از پیامدهای فرونشست زمین، افزود: از نظر متخصصان، تهدید بنیادی این است که ایجاد چنین پدیده‌هایی منجر به از دست رفتن قابلیت احیا آبخوان و سفره آب زیرزمینی و انسداد خلل و فرج آن شود.

رئیس اداره منابع آب شهرستان‌های یزد و اشکذر در ادامه گفت: اگر روزی بارندگی به میزان سابق باز گردد، این آب‌ها مسیری برای نفوذ در زیر زمین را نخواهد داشت و میزان تغذیه حاصل از بارندگی به حداقل ممکن خواهد رسید؛ موضوعی که در تشدید سیلاب‌ها نیز مؤثر است.

وی کاهش نزولات جوی و افزایش دوره‌های خشکسالی را عاملی مؤثر در کاهش تغذیه و ورودی آب‌های زیرزمینی عنوان و بیان کرد: این امر در ایجاد فرونشست نقش دارد اما بهره‌برداری و پمپاژ بی‌رویه مهمترین عامل در تشدید فرونشست و فروچاله است.

باقری تصریح کرد: در اثر بهره‌برداری بیش از ظرفیت آبخوان، کاهش بلندمدت سطح آب زیرزمینی اتفاق می‌افتد و این اقدام نیز می‌تواند منجر به تخلیه آب از خلل و فرج لایه‌های زیرسطحی زمین شود که به صورت فرونشست زمین یا فروچاله ظاهر می‌شود.

وی ادامه داد: در برخی از سازنده‌های آهکی و مشابه آن افت شدید سطح آب زیرزمینی باعث وقوع فروچاله در سطح زمین می‌شود.

باقری با اشاره به اینکه در حال حاضر دشت یزد- اردکان از جمله دشت‌های شاخص استان است، خاطرنشان کرد: این دشت با فرونشست قابل توجه زمین در سال‌های اخیر روبه‌رو بوده به نحوی که وقوع لوله‌زایی قابل توجه در منطقه رستاق و همچنین تحقیقات علمی، حاکی از فرونشست زمین در دشت یزد-اردکان به دلیل افت سطح آب زیرزمینی است.

وی با بیان اینکه دشت ابرکوه با تعداد ۳۶ مورد فروچاله و منطقه شمش و بهادران از دیگر دشت‌های مطرح استان هستند که به این پدیده دچار شدند، گفت: وقوع فروچاله و فرونشست باعث شده که سه دشت فوق جز چهار دشت «ممنوعه بحرانی» استان در خصوص بهره‌برداری از منابع آب زیر زمینی مشخص شوند.

این مسئول اظهار کرد: بخش‌های مرکزی و غربی استان به دلیل ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی و میزان کسری مخازن آن‌ها از پتانسیل بیشتری برخوردار هستند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه از جمله اقدامات مؤثر و شاخص در جهت جلوگیری از شدت وقوع فرونشست و فروچاله، مدیریت و کنترل برداشت از آب‌های زیرزمینی و توقف افت سطح آب زیرزمینی است، خاطرنشان کرد: این موضوع به عزم جدی و همگانی در تغییر الگوهای فعلی مصرف و بهینه‌سازی مصارف آب در بخش‌های شرب، صنعت و کشاورزی نیاز دارد.

رئیس اداره منابع آب شهرستان‌های یزد و اشکذر با بیان اینکه طرح احیا و تعادل بخشی از سال ۹۳ تاکنون با مشارکت سازمانی و مردمی در جهت نجات منابع آبی استان در دستور کار سازمان‌ها و ادارات ذیربط قرار گرفته است، افزود: این طرح با تشکیل شوراهای حفاظت منابع آب استان و شهرستان‌ها آغاز و اقدامات مؤثری از قبیل نصب حدود ۶۰ درصدی کنتورهای هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی، اجرای طرح سپاس آب، طرح داناب، جداسازی آب شرب از مصارف آب فضای سبز و تقویت اکیپ‌های گشت و بازرسی به همراه پر و مسلوب‌المنفعه کردن چاه‌های غیرمجاز را به همراه داشته است.

باقری با اشاره به برنامه‌ریزی برای اجرای طرح تحویل حجمی آب در استان یزد هم عنوان کرد: به منظور آماده‌سازی بهره‌برداران جهت طرح تحویل حجمی آب، برنامه‌های خاموشی زمستانه برای چاه‌های کشاورزی از سال ۱۳۹۵ آغاز شد که بنا بر آن طرح خاموشی، خاموشی ۳۰ روزه در سال ۹۵، خاموشی ۴۵ روزه در سال ۹۶ و خاموشی ۵۰ تا ۶۰ روزه در سال ۹۷ در سطح همه چاه‌های کشاورزی استان لحاظ شد.

وی یادآور شد: برای سال جاری نیز برنامه‌ریزی جهت اجرای طرح تحویل حجمی آب در تعدادی از دشت‌های استان اتخاذ شده که امیدواریم با حفظ تعامل و همدلی صورت گرفته بین ارگان‌های مرتبط و همچنین تداوم همکاری قابل تقدیر کشاورزان شاهد تعادل بخشی بیشتر منابع آبی استان باشیم.

باقری در پایان با اشاره به اثر بخشی اقدامات انجام شده نیز گفت: کاهش افت سطح آب دشت‌های چاهک-شهریاری، طاقستان، بهادران، شمش و چاهگیر ابرکوه و همچنین بهبود کیفیت برخی از آبخوان‌ها، از جمله نشانه‌های اثربخشی طرح ملی احیا و تعادل بخشی در استان یزد بوده است به گونه‌ای که در دشت‌های بهادران و چاهک-شهریاری به طور متوسط با افت ۶۷ و ۱۰۰ سانتیمتر در سال مواجه بودیم که خوشبختانه در سال آبی گذشته علی‌رغم کاهش قابل توجه نزولات جوی، دشت‌های یاد شده با افت به ترتیب ۳۹ و ۶۵ سانتیمتر مواجه بودند که موفقیتی ارزنده برای حفظ منابع آبی استان محسوب می‌شود.