عراق، کشوری وابسته با منابع سرشار انرژی/ اصلاحات ساختاری پیش نیاز توسعه عراق

به گزارش خبرگزاری برنا، عراق سومین کشور وسیع غرب آسیا و بخش مهمی از ارتباطات دریایی خود را به وسیله همسایگان برطرف می‌کند. جمعیت این کشور حدود 40 میلیون نفر بوده که حدود 98 درصد آن‌ها مسلمان و 55 درصد شیعه هستند. عراق پنجمین کشور دارنده ذخایر نفت در دنیا است و هزینه تولید نفت در آن کشور، کمترین میزان تولید هزینه نفت در دنیا است. 95 درصد از درآمدهای خارجی این کشور را صادرات نفت تشکیل می‌دهد. از طرفی با توجه به این که 70 درصد تولید ناخالص داخلی عراق را تولید نفت تشکیل می‌دهد اما سهم اشتغال در این حوزه در عراق تنها دو درصد است.

طبق آمار بی پی در سال 2021 کشور عراق با داشتن 8.4 از ذخایر اثبات شده نفت جهان، جایگاه پنجم را در جهان به خود اختصاص داده در حالی که با تولید روزانه 4 میلیون 102 هزار بشکه در روز تنها 4.6 درصد از تولید نفت جهان را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر صادرات عراق حدود 3 میلیون بشکه در روز است و این کشور برای افزایش صادرات نیازمند زیر ساخت‌های لازم است.

به گزارش موسسه مطالعات بین المللی انرژی، ذخایر گازی مرتبط عراق در جنوب به طور عمده در میادین نفتی رمیله، غرب قورنا، بن عمر، مجنون و زبیر متمرکز شده است. از طرفی 40 درصد از تولید گاز موجود در میادین سوزانده می‌شود، عملی که نه تنها یک منبع با ارزش را هدر می‌دهد بلکه باعث آلودگی هوا انتشار کربن نیز می‌شود. بخش اعظمی از خط لوله عراق نیز آسیب دیده و جریان گاز به ویژه در منطقه مرکزی پر جمعیت عراق محدود شده است.

 ناگفته نماند عراق پتانسیل زیادی برای تولید گاز دارد که می‌تواند به صادرکننده گاز تبدیل شود اما به علت نداشتن برنامه مدون این کشور به وارد کننده گاز تبدیل شده است و تمرکز خود را برای واردات گاز از میدان پارس جنوبی ایران گذاشته است. به جز ایران نیز عراق گزینه‌ی دیگری برای تامین گاز ندارد مگر اینکه روی به مصرف سوخت مایع بیاورد.

مهمترین خط لوله‌های نفت عراق

خط لوله کرکوک-جیحان: ظرفیت این خط لوله معادل 1.6 میلیون بشکه نفت خام و طول آن 970 کیلومتر است. این خط لوله در سال 1977 به بهره‌برداری رسید و طی سال‌های 88-1980، برای صادرات نفت خام، بدون ریسک عبور از خلیج فارس مورد استفاده قرارگرفته است.

خط لوله کرکوک- بندر بانیاس: این خط لوله 800 کیلومتری ظرفیت انتقال روزانه 300 هزار بشکه را داشته و در سال 1352 آغاز به کار کرده است. در تهاجم سال 2003 آمریکا به عراق این خط لوله مورد تخریب قرار گرفت و در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

خط لوله عراق- عربستان: خط لوله 626 کیلومتری با ظرفیت انتقال روزانه یک میلیون و 70 هزار بشکه نفت خام که از سال 1989 میلادی آغاز به کار کرده است. در سال 2008 عربستان پیشنهادی را برای بازسازی و از سرگیری این خط لولخ با مشارکت دو شرکت میتسوبیشی ژاپن و او تی وی مجارستان به دولت عراق ارایه داده است.

احداث خط لوله به اردن :اردن در سال ۲۰۱۹ روزانه ۱۰ هزار بشکه نفت خام از طریق عراق و بوسیله نفتکش وارد می‌کند. نفت خام صادراتی به اردن از میدان نفتی کرکوک در شمال عراق تامین می شود. عراق با اجرای این پروژه که شرکت آمریکایی فاستر ویلر نیز در ژوئیه ۲۰۰۹ موفق به دریافت قرارداد مشاوره مدیریت پروژه آن شد، می‌تواند ظرفیت صادرات روزانه نفت از بندر بصره را از رقم کنونی یک میلیون و 7۰۰ هزار بشکه به سه میلیون بشکه افزایش دهد. در ماه می ۲۰۱۹ پیمانکاران اجرای پروژه در طرف عمانی مشخص شدند.

پالایشگاه‌های عراق

پخش پالایش عراق در اختیار دولت این کشور قرار دارد. تا پایان سال 2009، عراق 11 پالایشگاه، با ظرفیت اسمی 750 هزار بشکه در روز داشته است. پیش از اشغال عراق، باور بر این بود که این کشور برای مصرف داخلی نیازمند پالایش 650 هزار بشکه، برای تولید 400 هزار بشکه فراورده پالایشی است اما در حاضر این کشور وارد کننده فراورده های نفتی است.

به گزارش مرکز مطالعات انرژی استراتژی عراق این بودکه از سال 2008 تا سال 2017 ظرفیت پالایشی خود را به 1.5 میلیون بشکه در روز برساند اما نبود سرمایه، مشکلات امنیتی و همچنین ضعف زیر ساخت‌ها عراق را از هدف خود بازداشت. پالایشگاه‌های بزرگ عراق نیز بیجی، بغداد و بصره هستند که عمده ظرفیت پالایشی عراق را انجام می‌دهند.

گاز در عراق

بخش عمده گاز در عراق صرف تولید برق می‌شود به همین دلیل قراردادهای صادرات گاز ایران با عراق با وزارت برق این کشور بسته می‌شود. عراق سیم کشی لوله کشی گاز شهری و بخش کمی از گاز در بخش صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرفی 2.2 گیگاوات از ظرفیت نیروگاه‌های برق عراق به دلیل نداشتن گاز بدون استفاده مانده است.

نتیجه

بنابراین به این نکته باید اشاره کرد که بخش عمده انرژی اولیه تولیدی در عراق نفت است. علاوه بر آن قیمت عمده تولید آن نیز صادر می‌شود و قسمت اعظم آن نیز پس از فراورش در بخش حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گیرد. چالش جدی عراق اجرای پروژه‌هائ ضعف در زیر ساخت‌ها برای جمع آوری گازها و نداشتن انگیزه در شرکت‌های بهره‌بردار است. لذا عراق باید پیشنهادهای لازم را به شرکت‌های بهره‌بردار بدهد و از طرفی اصلاح زیر ساخت و همچنین بستر مناسب برای توسعه بلند مدت را در دستور کار خود قرار دهد.

انتهای پیام/