معرفی دانشگاه‌های برتر کشور در تولید علم

به گزارش روابط عمومی وزارت علوم به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، امروزه سنجش تولیدات علمی یکی از روش های مهم برای ارزیابی علم کشورها به حساب آمده و به عنوان یکی از شاخص های علم و پژوهش در میان سیاستگذاران حوزه علم و فناوری مرسوم است.

برخی از روش های بررسی تولیدات علمی کشورها استفاده از داده های پایگاه های استنادی بین المللی همانند «وب آوساینس» (web of sceince) و« اسکوپوس» است. در بین نمایه های بین المللی، «وب آوساینس» در میان متخصصان سنجش علم از جایگاه ویژه برخودار بوده که در بین عامه مردم به «آی. اس.آی» (ISI) معروف است.

برای رتبه بندی و بررسی کشورها و موسسات در «وب آو ساینس» معمولا از مجموعه اصلی آن استفاده ی شود این مجموعه نیز دارای پایگاه های مختلفی است اما در مراودات علمی بیشتر از سه پایگاه عمده و اصلی آن شامل پایگاه استنادی علوم (Science Citation Index -)، پایگاه استنادی علوم اجتماعی(Social Science Citation Index )و پایگاه استناد علوم انسانی و هنر((Art & Humanities Citation Index استفاده شده است.

بر این مبنا هدف گزارش حاضر بررسی تولیدات علمی ایران در سال 2013 دانشگاه های برتر است. برای مقایسه بهتر سعی شده است تعداد اعضای هیات علمی و دانشجویان این دانشگاه ها نیز مد نظر قرار گیرد.

تعداد تولیدات علمی دانشگاه ها

در سال 2013 تعداد زیادی از دانشگاه و موسسه تحقیقاتی و پژوهشی در تولید علم ایران در پایگاه «وب آوساینس« مشارکت داشتند. این همکاری در کل با توجه به تکراری بودن و همکاری این موسسات، اسامی این موسسات 6 هزار 930 بار برای سال 2013 میلادی در این پایگاه ذکر شده است. تعداد کل تولیدات علمی نمایه شده جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه در سال مورد نظر 28 هزا ر و44 عنوان بوده است.

بر اساس داده های پایگاه ISI، دانشگاه تهران با 2 هزا ر و 427 عنوان مشارکت در تولید علم جمهوری اسلامی ایران در جایگاه نخست در بین دانشگاه های ایران قرار دارد. دانشگاه های صنعتی امیرکبیر(1495 مدرک)، صنعتی شریف(1432 مدرک)، تربیت مدرس(1376 مدرک) و صنعتی اصفهان(1040 مدرک) به ترتیب در مکان های دوم تا پنجم قرار دارند.

دانشگاه شهید بهشتی با 645 عنوان تولید علمی و دانشگاه تبریز با 682عنوان تولید علمی در سال 2013 میلادی در بین ده دانشگاه مورد بررسیبه ترتیب در رتبه های دهم و نهم قرار گرفتند.

سهم تولیدات علمی دانشگاه ها

بررسی های اساس اطلاعات پایگاه استنادی« وب آو ساینس» در میزان سهم مشارکت دانشگاه های کشور در تولیدات علمی محققان کشورمان در سال 2015 میلادی نشان می دهد، دانشگاه تهران با 8.654 درصد بیشترین سهم در تولید علم ایران را در سال 2013 میلادی داشته است. دانشگاه های صنعتی امیرکبیر(5.34درصد)، صنعتی شریف(5.10 درصد)، تربیت مدرس(4.90 درصد) و صنعتی اصفهان(3.70 درصد) به ترتیب با در مکان های دوم تا پنجم قرار دارند.

در حالی که دانشگاه شهید بهشتی با 2.3 درصد و دانشگاه تبریز با 2.432 درصد در سال 2013 در بین ده دانشگاه مورد بررسی در رتبه های آخر قرار گرفتند.

تعداد اعضای هیئت علمی

بر اساس آمار، دانشگاه تهران با یکهزار و 814 عضو هیئت علمی بیشترین عضو هیئت علمی را در بین دانشگاه های مورد بررسی داراست و دانشگاه های فردوسی مشهد 712 عضو هیئت علمی، تبریز 613 عضو، شیراز 609 عضو و تربیت مدرس575 عضو هیئت علمی دارند.

همچنین دانشگاه علم صنعت ایران با 371 عضو هیئت علمی و دانشگاه صنعتی شریف با 402 عضو هیئت علمی کمترین عضو هیئت علمی را در بین دانشگاه های مورد بررسی به خود اختصاص دادند.

البته نکته قابل توجه این است که دانشگاه صنعتی شریف با وجود اینکه در تعداد اعضای هیئت علمی در رتبه نهم 10 دانشگاه برتر سال 2013 میلادی قرار دارد اما در همان سال رتبه سوم بیشترین تولیدات علمی را کسب کرده است.

داده های موسسه برنامه ریزی آموزش عالی نشان می دهد، دانشگاه تهران در تمام رتبه های علمی (استاد، دانشیار، استادیار، مربی و مربی آموزشیار) دارای کادر آموزشی بوده و با داشتن 328 نفر هیئت علمی با مرتبه استاد بیشترین عضو استاد را دارد.

بعد از دانشگاه تهران دانشگاه صنعتی شریف با 158 استاد، بیشترین عضو هیئت علمی با مرتبه علمی استاد تمام را دارا است. دانشگاه علم و صنعت ایران با 56 استاد و دانشگاه شهید بهشتی با 59 استاد کمترین مرتبه استادی را در بین دانشگاه های مورد بررسی داشته اند.

در مرتبه دانشیاری نیز دانشگاه تهران با 523 هیئت علمی دانشیار و بعد از آن دانشگاه های تربیت مدرس و فردوسی مشهد هرکدام با 215 عضو هیئت علمی دانشیار بیشترین تعداد مرتبه دانشیاری را دارند. این در حالی است که دانشگاه های صنعتی اصفهان با 95 هیئت علمی دانشیار و شریف نیز با 108 هیئت علمی دانشیار کمترین عضو دانشیار را در بین دانشگاه های مورد بررسی داشته اند.

در مرتبه استادیاری نیز دانشگاه تهران با تعداد 847 عضو هیئت علمی با مرتبه استادیاری و دانشگاه فردوسی مشهد با 340 مرتبه استادیاری عضو هیئت علمی بیشترین عضو هیئت علمی در این مرتبه را داشته اند و دانشگاه صنعتی شریف با 108 عضو هیئت علمی با مرتبه استادیار و دانشگاه علم صنعت ایران با 176 عضو هیئت علمی با مرتبه استادیار کمترین مرتبه علمی استادیار را در سال مورد بررسی داشته اند. در حالی که برخی از دانشگاه ها دیگر مربی آموزشیار ندارند و دانشگاه تهران با 7 مربی آموزشیار و دانشگاه تبریز با 6 مربی آموزشیار بیشترین عضو هیئت علمی در این مرتبه را دارند.

تعداد دانشجویان

 

بررسی تعداد دانشجویان در حال تحصیل در ده دانشگاه وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که بیشترین مشارکت علمی در سال 2013 را در پایگاه وب آوساینس دارند، نشان می دهد، دانشگاه تهران با 39 هزار و72 دانشجو در مقاطع مختلف، بیشترین دانشجو را در بین دانشگاه های مورد بررسی داراست. بعد از دانشگاه تهران دانشگاه های فردوسی مشهد با 21 هزار و762 دانشجو در مقاطع مختلف رتبه بعدی از لحاظ تعداد دانشجو قرار می گیرند.

دانشگاه تربیت مدرس با 7 هزار و 798 دانشجو و دانشگاه صنعتی اصفهان با 10 هزار و544 دانشجو در مقاطع مختلف کمترین دانشجو را در بین دانشگاه های مورد بررسی داشته اند.

داده های موسسه برنامه ریزی آموزش عالی نشان می دهد که دانشگاه تهران با داشتن 4 هزار و669 دانشجوی دکترای تخصصی و دانشگاه تربیت مدرس با 2 هزار و 934 دانشجوی دکترای تخصصی بیشترین تعداد دانشجو را در این مقطع دارا بودند. در حالی که دانشگاه صنعتی اصفهان با 883 دانشجوی دکترای تخصصی و دانشگاه علم و صنعت ایران با 983 دانشجوی دکترای تخصصی کمترین دانشجو در این مقطع رادر سال 2013 میلادی داشته اند.

درحالی که در مقطع تحصیلی دکترایی حرفه ای برخی از دانشگاه ها دانشجو ندارند، دانشگاه تهران با 466 دکترای حرفه ای، دانشگاه های شیراز با 348 دانشجوی دکترای حرفه ای، دانشگاه فردوسی مشهد با 341 دانشجوی دکترای حرفه ای و دانشگاه تبریز با 259 دانشجوی دکترای حرفه ای را دارا هستند در مقطع کارشناسی ارشد نیز دانشگاه تهران با 18 هزار و531 دانشجو کارشناسی ارشد و دانشگاه فردوسی مشهد با 7 هزار و238 دانشجو کارشناسی ارشد بیشترین تعداد را دارا بوده است؛ درحالی که دانشگاه صنعتی اصفهان با 3 هزار و474 دانشجوی کارشناسی ارشد و دانشگاه شهید بهشتی با 4 هزار و241 دانشجوی کارشناسی ارشد کمترین تعداد را در این مقطع داشته اند.

در مقطع کارشناسی دانشگاه تهران با 15هزار و406 دانشجو کارشناسی و دانشگاه تبریز با 12 هزار و 777 دانشجوی کارشناسی بیشترین تعداد دانشجو در این مقطع دارا بوده اند. در حالی که دانشگاه علم و صنعت ایران با 5 هزار و 23 دانشجوی کارشناسی و دانشگاه صنعتی اصفهان با 6 هزار و 187 دانشجوی کارشناسی کمترین تعداد را در این مقطع دارا بوده اند.

البته دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس در مقاطع تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند و در مقطع کاشناسی و کاردانی دانشجو ندارد. با توجه به اینکه در مقطع کاردانی برخی از دانشگاه ها دانشجو ندارند، دانشگاه تبریز با 343 دانشجوی کاردانی و دانشگاه فردوسی مشهد با 138 دانشجوی کاردانی دارای دانشجو بوده اند.

به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، این گزارش که توسط معاونت پایش، نظارت و ارزیابی علم و فناوری ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور تهیه شده است، بر اساس استخراج داده ها در تاریخ سوم تیرماه سال 1394 از پایگاه وب آوساینس و صورت گرفته است. تاریخ دقیق استخراج داده ها از این جهت صورت می گیرد که این پایگاه به صورت مداوم در حال روزآمدسازی است و ممکن است تولیدات جدید به آن اضافه شود و یا تولیداتی که اشتباه داشته اند، اصلاح شود.