ماجرای جالب اولین فرود بر سیاره‌ای که از دور دل می‌برد و از نزدیک زَهره!

به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا؛ سیاره "زهره" یا "ناهید" درخشان‌ترین جسم آسمانی در شب، برای همه زمینی‌ها در طول تاریخ بشر جذابیت خاصی داشته و یکی از نخستین اهداف اکتشاف‌های فضایی بشمار می‌رود. نخستین اقدام برای بررسی این همسایه که زیبایی‌اش (البته از راه دور و چشم زمینی‌ها) باعث شد در اروپا نام الهه زیبایی یعنی ونوس را بر آن بگذارند، با پرتاب «ونرا-۱» در ۱۲ ماه فوریه سال ۱۹۶۱ توسط روس‌ها آغاز شد که البته تلاشی موفق نبود.

سفینه‌های ونرای بعدی روس‌ها هم نتایج چندان درخشانی نداشت و می‌توان گفت نخستین سفینه‌ای که توانست به آرامی در سیاره زهره فرود آید «ونرا-۷» بود. این سفینه ۵۰۰ کیلوگرمی در هفدهم اوت ۱۹۷۰ بر فراز یک فروند موشک "مولنیا-ام" از پایگاه پرتاب‌های فضایی بایکونور راهی زهره شد.

در طراحی و ساخت "ونرا-۷ " از تجربیات و اطلاعات به دست آمده از کاوشگران قبلی بهره گرفتند بطور مثال، بخش فرودی بر اساس فشار در ۱۵۰ درجه جوی و درجه حرارت ۵۴۰ درجه سانتیگراد ساخته شد.

بر خلاف اعزام‌های قبلی که جو زهره را هدف قرار داده بودند، هدف اصلی، فرود بر روی سطح سیاره بود. بنابراین، "سرعت باد" در سطح زهره نیز بر اساس محاسبات ۱.۵ متر بر ثانیه به داده های اولیه وارد شد. عایق حرارتی نیمکره پایین از فیبر شیشه و نیمکره بالا از پشم شیشه‌ای بود که سلول‌های شیشه‌ای ویژه‌ای آن را پر می‌کرد.

برای کاهش بار اضافی که بر روی تجهیزات تاثیر می‌گذارد، زمانی که دستگاه با سطح سیاره تماس می‌گیرد، یک دستگاه استهلاک سرعت نصب شد. فشار جوی بالا باعث شد یک چتر مرحله تک‌مرحله‌ای به وسعت ۲.۸ متر مربع جایگزین چتر نجات دو مرحله‌ای شود که مساحتش کمی بیشتر از گنبد چتر نجات ترمز در "ونوس -۴" بود. برای اطمینان از قدرت کافی، تاج چتر نجات از چهار لایه پارچه‌ای آغشته با مواد نیترید شیشه‌ای ساخته شد که از نفوذپذیری گنبد آن اطمینان حاصل شد و سامانه خودکار چتر نجات نیز تغییر یافت.

ترکیب تجهیزات علمی نیز با کاوشگران قبلی کاملا متفاوت بود. علاوه بر این، یک ارتفاع‌سنج رادیویی جدید برای اندازه‌گیری ارتفاع در محدوده ۲۵-۱ کیلومتر در ونرا-۷ نصب شد. با توجه به تغییر ترکیب تجهیزات علمی در بخش فرود و فرایند عملیات آن، لازم بود که ظرفیت باتری افزایش یابد. ۱۵ روز قبل از فرود بر روی زهره منبع ذخیره انرژی ساخته‌شده از کادمیوم نیکل سرب با دستور ارسالی از مرکز هدایت زمین، توسط باتری‌های خورشیدی شارژ شد.

طی سفر به سوی سیاره زهره در روزهای ۲۷ و ۳۰ سپتامبر، با استفاده از ستاره شباهنگ، ونرا-۷ دوبار اصلاح مسیر شد. همچنین دو اصلاح مسیر نیز در ۲ اکتبر و ۱۷ نوامبر، با استفاده از خورشید صورت گرفت که دسترسی به زهره را بهتر فراهم می‌کرد. در طول چهار ماه پرواز، ۱۲۴ جلسه ارتباطات رادیویی با کاوشگر انجام شد و بالاخره ۱۲۰ روز پس از پرتاب، در ۱۵ دسامبر ۱۹۷۰، ونرا -۷ به مقصد رسید. الگوی کلی پرواز مشابه کاوشگران ونرا ۵، ۴ و ۶ بود.

در ورود به جو، کاوشگر به دو بخش مداری و فرودی تقسیم شد. با ترمز آیرودینامیکی سرعت از ۱۱.۵ کیلومتر بر ثانیه تا ۲۰۰ متر بر ثانیه کاهش یافت.

در مدار زهره، بخش فرودی سفینه که ۳۵۰ کیلوگرم وزن داشت، از سایر قسمت‌ها جدا شد و راه سطح این سیاره را در پیش گرفت. چتر نجات در ارتفاع ۶۰ کیلومتری باز و بررسی جو ناهید آغاز شد. نتایج نشان داد ۹۷ درصد جو گاز دی اکسید کربن است. چنین به نظر می‌رسد که چتر نجات در طول فرود به هم پیچیده شده و نتوانسته کار خود را به خوبی انجام دهد که منجر به فرود با سرعتی در حدود ۱۶.۵ متر در ثانیه یعنی کمی سریعتر از برنامه شد.

ونرا در منطقه ۵ درجه شرقی و ۳۵۱ درجه جنوبی زهره بر سطح این سیاره نشست. ونرا-۷ فشار جو را در سطح زهره ۱۹۰ و حرارت را ۴۷۵ درجه سانتیگراد اعلام کرد. این کاوشگر که در ساعت ۰۵:۳۷ روز ۱۵ دسامبر بر سطح زهره به آرامی نشست، طی تنها ۲۳ دقیقه با زمین ارتباط داشت و تماسش در ساعت ۶:۰۰ خاتمه یافت.

از ارسال اطلاعات ونرا دانشمندان نتیجه گرفتند که این سیاره دارای سطح جامد و گرد و غبار کم است. اطلاعاتی که ونرا در مورد سطح ونوس ارائه داد، ارزنده بود؛ زیرا لایه ضخیم جو آن، اجازه نمی‌دهد با وسایل بصری در زمین بشر بتواند در مورد سطح آن به مطالعه بپردازد. اطلاعات ارسالی ونرا-۷ به طور قطعی تأیید کرد که انسان‌ها نمی‌توانند روی سطح زهره زندگی کنند و احتمال وجود آب موجود در زهره به‌کلی رد شد.

به این ترتیب بود که بر تمامی تصورات شاعران و نویسندگان که "زهره" را مظهر عشق و زیبایی می‌دانستند، خط بطلان کشیده شد و معلوم شد زُهره به قول ما ایرانیان از دور دل می‌برد و از نزدیک زَهره!

منبع:ایسنا