سرمایه اجتماعی که به شدت افول و نزول کرده بازتولید شود/ بازگشت ایرانیان خارج از کشور سرمایه‌های زیادی را همراه دارد

مرتضی مبلغ، معاون سیاسی امنیتی وزارت کشور در دوران اصلاحات، در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا در خصوص «ضرورت آشتی ملی که اخیراً خاتمی آن را مطرح کرده بود» گفت: آشتی ملی به سرمایه اجتماعی و انسجام و همدلی که در باید در بین اقشار مختلف به خصوص بین حاکمیت و جامعه برقرار باشد، برمی گردد، متأسفانه در طول سال‌ها بر اثر رویکردهای نادرست و برخی از سیاست‌های غلط و نگاه‌های منقبضانه‌ که در بخش‌هایی از حاکمیت، جریان دارد به تدریج در جامعه، نارضایتی‌های گسترده‌ ایجاد شده و این مسئله شکاف حاکمیت و ملت را افزایش داده که در حوادث مختلف به وضوح مشاهده می‌شود. 

او ادامه داد: باید دستگاه‌ها و مقام‌های مختلف حاکمیت که در کشور هستند ساز و کارها و مناسبات خود را به گونه‌ای با جامعه تنظیم کنند که اعتماد عمومی افزایش یابد، این اساس آشتی ملی است. باید سرمایه اجتماعی که به شدت افول و نزول کرده باز تولید شود و شرایطی به وجود آید که کل کشور مثل یک پیکره واحد در راستای هم افزایی، عمل ‌کنند. باید برخی از کینه‌ها، نفرت‌ها و نگاه‌های ناصواب برطرف شود و فضای همدلی، آشتی و هم‌نوایی به وجود اید. این موضوع اصلی آشتی ملی است. 

مبلغ گفت: به دلیل برخی نگاه‌های انقباضی به خصوص موضع خودی و غیرخودی که در  بخش‌هایی از دستگاه حاکمیت شاهد هستیم و نگاه‌های امنیتی که در برخی از حوزه‌ها، حاکم است و اشتباهاتی که برخی از سیاست‌مداران دنبال می‌کنند، شرایطی را ایجاد کرده که امروز به‌رغم این همه سرمایه، امکان و توانایی که در کشور است متأسفانه با چالش‌های گسترده‌ای مواجه هستیم. مشکلات بسیار جدی در عرصه‌های مختلف سیاست داخلی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و سیاست خارجی داریم و دشمنان کشور هم به شدت از این چالش‌ها و نارسایی‌ها، سوء استفاده می‌کنند. می توان با تغییر در رویکردها و نگاه متفاوت با جامعه و ایجاد یک فضای گشایشی بخشی که می‌تواند اعتماد را به جامعه برگرداند، بسیاری‌ از آنها را جبران کرد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه داد: متأسفانه بخش‌هایی از دستگاه‌ها به خاطر دید تنگ‌نظرانه که بر آنها حاکم است و ناکارامدی سیاست‌ها و رویکردها، جامعه را همچنان در یک چرخه معیوبی از بی اعتمادی و نارضایتی قرار داده اند و معلوم نیست، شرایط به کجا پیش برود. به راحتی با تغییر این رویکردها و سیاست‌ها و گشودگی نسبت به جامعه و دست برداشتن از لجبازی و نگاه‌های بسته و غیرمنطبق با شرایط جامعه، میتوان وضعیت را عوض کرد تا جامعه باور کند تحولات سازنده و مثبتی، درحال وقوع است. ان‌شاءالله این اعتماد عمومی افزایش و سرمایه اجتماعی ارتقا پیدا کند تا کشور وارد یک عرصه نوین و سازنده‌ای شود که کل مردم و نظام بتوانند بر چالش‌ها، فائق بیایند.

او در مورد مشکلات پیش رو در آشتی ملی گفت: اساس مشکلات برمی‌گردد به آن نگاه‌های انقباضی که در بخش‌هایی از حاکمیت وجود دارد. همه حق را به خودشان می‌دهند و فکر می‌کنند دیگران اشتباه می‌کنند و انحراف دارند، هیچ‌وقت به خودشان اجازه نمی‌دهند  که ممکن است خطا کنند یا دیگران، حرف درستی بزنند. همین نگاه باعث اتفاقات عدیده‌ای شده است. جامعه را به خودی و ناخودی تقسیم‌ کردند که این خودی و ناخودی، سم مهلک برای انسجام اجتماعی و هدف ملی است. در اثر این‌نگاه ها باندهایی به تدریج شکل می‌گیرد که به دنبال منافع شخصی و باندی خود هستند و سوءاستفاده‌های کلانی به وجود می‌آید. شکاف‌های اجتماعی، بسیار عمیق و گسترده می‌شود و تعداد بسیار زیادی از نیروهای ارزشمند که می‌توانند به این کشور خدمت و به حل مشکلات کمک کنند، حذف می‌شوند و نیروهای چاپلوس و تملق‌گو، نیروهایی که به ظاهر خودشان را هم نوا نشان می‌دهند، برای یکه‌تازی و جولان دادن در عرصه‌های مختلف مدیریتی، عرصه پیدا می کنند. یعنی اگر این نگاه‌های انقباضی و رویکردهای نادرست تغییر پیدا کند همان طور که خاتمی اشاره کرد، این جریان‌ها و دستگاه‌ها با بازنگری در رفتار خود و با ایجاد انعطاف بپذیرند خطاها و اشتباهاتی کردند و دیگران هم حرف درست می‌زنند و فقط خود آنها نیستند که حرف حق و درست می‌زنند و محور عالم نیستند، اگر این پذیرفته شود قطعا شاهد افق گشایی جدیدی در مناسبات بین حاکمیت و ملت خواهیم بود. 

معاون سیاسی امنیتی وزارت کشور در دوران اصلاحات با اشاره به این موضوع که خاتمی بحث آزادی زندانیان سیاسی را در این شرایط مطرح کرده است، گفت: فکر می‌کنم بهانه خاتمی برای طرح این موضوع، تجربه عینی و عملی بود که اتفاق افتاد. قبل از این تجربه خیلی‌ها، می‌گفتند زندانیان به خصوص زندانیان سیاسی آزاد شوند شاهد اتفاقی در کشور هستیم اما شرایط کرونا، ایجاب کرد که بخشی از زندانیان آزاد شوند. دیدیم که نه تنها اتفاقی نیفتاد بلکه فضای جامعه مثبت‌ تر هم شد. این نمونه خوبی است که می‌شود، تعمیم و تسری داد. 

این فعال سیاسی اضافه کرد: زندانیانی که تبهکار و مجرم هستند و جنایت و سوء استفاده‌های کلان در کشور کردند یا حق‌الناسی را خوردند و اینها حسابشان جداست و کسی راجع به آنها بحثی ندارد. بحث سر بسیاری از زندانیان به خصوص زندانیان سیاسی است که به انواع و اقسام بهانه‌ها گرفتار شدند و بعضا، زندان‌های طویل‌المدتی به آنها داده شده است.

مبلغ اظهار کرد: اینها اگر در یک رویکرد سازنده‌ آزاد شوند قطعا در نشاط و اعتماد اجتماعی و در امید به آینده تأثیر می‌گذارد. همان طور که خاتمی اشاره کرد، بسیاری از ایرانیان هستند که در خارج از کشور دل در گرو ایران و این کشور و سربلندی آن دارند. بسیاری از اینها با یک تجدیدنظر در نگاه‌ها فرصت و امکان بازگشت‌شان فراهم می‌شود و می‌توانند برگردند و سرمایه‌های خودشان را بیاورند چه سرمایه‌های مادی و چه سرمایه‌های معنوی. البته در میان ایرانیان خارج از کشور هم افرادی داریم که تکلیف‌شان روشن است و کمر به سرنگونی این نظام بستند و هر روز توطئه می کنند که حساب‌شان جدا و تعدادشان، اندک است. 

مبلغ ادامه داد: بسیاری از ایرانیان اگر یک فضای مثبت و افق‌گشایی جدیدی در سیاست‌ها رخ بدهد و بسترهای بازگشت‌شان به کشور به راحتی فراهم شود، می‌توانند به عنوان یک سرمایه مادی و معنوی بیایند و به کشور کمک‌های جدی کنند و فضای مساعدتری در کشور، حاکم شود.

او در مورد برخی اظهارات مبنی بر حذف خاتمی و پایان اصلاح‌طلبان گفت: اینها حرف‌های جدیدی نیست و همواره مطرح بوده است. از همان دوران دوم خرداد و دولت اصلاحات و دولت خاتمی، هم پایان اصلاحات و هم عبور از او مطرح می‌شد. اصلاح‌طلبان به عنوان یک واقعیت بزرگ و موثر در عرصه جامعه ایران وجود دارند و خاتمی روز به روز به محبوبیتش افزوده شده که ریشه آن به دو چیز بر می‌گردد. جامعه ایران یک جامعه اصلاح‌طلب و جامعه‌ای فرهیخته است و می‌خواهد، مسائل با متانت و عقلانیت و بر مدار قانون و مردم سالاری و دین‌مداری دنبال و حل شود. همواره آموزه‌های اصلاح‌طلبی آموزه‌های تاریخی جامعه ایران هم بوده است. بنابراین اصلاح‌طلبی تا ملت ایران هست، پایدار خواهد بود و اصلاح‌طلبان هم به عنوان منادیان این آموزه‌ها در عرصه کشور حضور جدی دارند.

این فعال سیاسی در پایان تاکید کرد: در مورد شخص خاتمی هم به دلیل فرهیختگی و متانت و ادبی که او دارد و صداقتی که با جامعه و مردم دارد، طبیعی است به‌رغم همه تهمت‌ها، دروغ پردازی‌ها، حملات گسترده و جنگ روانی‌های گسترده‌ای که می‌شود، او در دل جامعه جا دارد و به خاتمی، به عنوان شخصی که در تراز اصلاح‌طلبی است، باور و اعتماد دارند.