«رحمان قهرمانپور»، تحلیلگر ارشد مسائل بینالمللی، در پاسخ به این سوال که دلایل همراه شدن اروپا با آمریکا و تلاش برای صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام چیست؟ با توجه به اینکه بسیاری از تحلیلگران بر این مسئله تاکید میکردند که احتمالا اروپاییها با آمریکا همراهی نخواهند کرد، به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا گفت: منظور از همراهی اروپا با آمریکا، همراهی کامل است بدین معنا که درجه همراهی نیز بسیار مهم است. به بیانی دیگر بسیاری از تحلیلگران مسائل بینالمللی بر این موضوع صحه میگذارند که همواره اروپاییها با آمریکا در مسائل مختلف همراهی داشتهاند. به هر حال روابط اروپا و آمریکا همواره استراتژیک بوده و در این تردیدی نیست اما میزان و درجه این همراهی مهم است.
او افزود: تحلیل قبلی و اکنون بنده این است که اروپا تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به صورت کامل و صد در صد با آمریکا همراه نخواهد شد چراکه تصور میکند تا زمان انتخابات میتواند صبر کند تا متوجه شود آیا مجبور است با ترامپ کار کند و یا ممکن است، ترامپ از کاخ سفید برود و فرد دیگری در آمریکا روی کار آید.
قهرمانپور ادامه داد: اینکه چرا اروپا در این مقطع به آمریکا نزدیک تر شده مورد بحث است. از این رو اگر میزان و درجه این همراهی را درنظر بگیریم، اروپا آن گونه که ایران انتظار داشت عمل نکرد و بیش از پیش به آمریکا نزدیک تر شد. در واقع انتظار این بود که به هر حال در شورای حکام مانند دفعات گذشته به دنبال صدور قطعنامه نباشد اما اروپا تا حدودی، بیش از حد انتظار به آمریکا نزدیک تر شد. حتی دکتر ظریف در این ارتباط، عصبانیت خود را در توییتر اعلام کرد و نوشت:« اروپا همدست ترامپ و اسرائیل است».
این تحلیلگر ارشد مسائل بینالمللی عنوان کرد: براساس آنچه آشکار است و از پشت پرده ماجرا مطلع نیستیم، چیزی که شاید موجب شده اروپا در این مقطع برخورد سرسختانهای در پیش بگیرد، یکی مسئله، خارج کردن نیروهای آمریکایی از آلمان از سوی ترامپ است که اعلام کرد، 9500 نفر از نیروهای آمریکایی را از پایگاهش در آلمان خارج میکند. در محاسبات امنیتی و استراتژیکی طولانی مدت، حتی بحث کنترل تسلیحاتی، پایگاههای آمریکا در اروپا به مثابه ارکان تامین امنیت اروپا در مقابل روسیه محسوب میشوند.
او اشاره کرد: پس از جنگ جهانی دوم، نظمی تحت عنوان نظم لیبرال شکل گرفت که ستون اول آن آمریکا و ستون دوم این نظم اروپاست. در این نظم لیبرال، آمریکا مسئول حفظ امنیت اروپا در مقابل روسیه است تا اروپا بتواند با آسایش و آرامش بیشتری به سمت توسعه اقتصادی حرکت کند. اروپا نیز در مقابل از این فرصت برای گسترش اتحادیه اروپا و توسعه اقتصادی خودش استفاده کرده است.
رحمان قهرمانپور افزود: ترامپ برخلاف روسای جمهور پیشین آمریکا در یکی، دو سال گذشته، سخنانی مطرح کرده مبنی بر اینکه این نظمی که پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شده، در واقع نظمی است که آمریکا در آن بیشتر از اروپا هزینه میکند در حالی که اروپا باید هزینه بیشتری برای این نظم بپردازد. از این رو این مسئله برای اروپا بسیار مهم است و موجب نگرانی شدید اروپاییها شده است. اقدام ترامپ در این مقطع و خارج کردن نیروهای خود از آلمان، اقدامی جدی بود که با واکنش خود آلمان هم مواجه شد و اظهار نگرانی کرد. چراکه از یک سو در صورت خروج نیروهای آمریکایی ممکن است امنیت اروپا به خطر بیفتد و از سوی دیگر، تعدادی از پیمانهای کنترل تسلیحاتی که بین آمریکا و روسیه وجود داشت، تمدید نشده است.
این تحلیلگر ادامه داد: در حال حاضر ممکن است پیمان استارت 2 نیز تمدید نشود. از این رو اینها به لحاظ برقراری موازنه قوا و برقراری امنیت برای اروپا بسیار مهم است. شاید یکی از دلایلی که اروپا در این مقطع بیش از حد انتظار ایران به آمریکا نزدیکتر شده، این اقدام ترامپ بود که موجب نگرانی اروپا و آلمان و اروپاییها شد. اقدامات بعدی هم فشارهایی است که آمریکاییها در پشت پرده به اروپا وارد میکنند.
او خاطرنشان کرد: در جلسه مجمع عمومی سال گذشته، ترامپ به صراحت اعلام کرد هر کشوری که تحریمهای ایران را دور بزند با تحریم آمریکا مواجه خواهد شد که منظورش اروپا بود. ممکن است به هر حال در پشت پرده، اتفاقاتی رخ داده که فشار آمریکاییها به اروپاییها بیشتر شده و اروپاییها نیز احساس کردهاند که می توانند، از طریق این قطعنامه شورای حکام، نظر آمریکا را جلب کنند. موضع اتحادیه اروپا این است که این قطعنامه نرم تر و خفیف تر از بیانیه شدیداللحن آمریکا بوده است. در مجموع نگرانی امنیتی اروپا از تعهدات امنیتی آمریکا برابر اروپا ممکن است یکی از دلایل این همراهی اروپا با آمریکا، باشد.
این کارشناس مسائل بینالمللی در پاسخ به این سوال که دلایل ایران در مقابل ادعاهای آژانس چیست و اینکه آیا امکان گفتگو و توافق بین ایران و آژانس وجود دارد؟ بیان کرد: ابتدا باید این نکته در نظر گرفته شود که نباید تحت تاثیر فضای مجازی قرار بگیریم. ما در گذشته، بحرانهای به مراتب شدیدتری با آژانس داشتیم که در رأس آنها، مسئله فردو بود که اوباما آن را مطرح کرد همچنین مسئله سانتریفیوژ p2 بود. این مسائل حل شد و در نهایت مسئله PMD (ابعاد احتمالی نظامی برنامه هستهای ایران) مطرح شد که مهمتر از همه اینها بود. با توافق برجام، مسئله PMD نیز حل و آژانس اعلام کرد که این مسئله، حل شد.
او با اشاره به اینکه نباید این گونه فکر کرد که این بحران فعلی، بحران حادی است، گفت: در گذشته، بحرانهای به مراتب شدیدتری داشتیم و ایران هم تجربه کار با آژانس را دارد. از این رو موضوع از نظر فنی حائز اهمیت نیست. به این دلیل که آژانس برای تکمیل راستی آزمایی خود، این درخواست را از ایران داشته است. واضح است که این مسئله از نظر فنی اهمیت ندارد هم نماینده چین و هم نماینده روسیه بر این موضوع تاکید کرده است. بدین معنا که این فعالیتها برای دیروز و امروز نیست که جامعه بینالمللی درباره ایران احساس نگرانی کند.
قهرمانپور به گزارش آژانس اشاره کرد و گفت: آژانس درصدد است در مورد فعالیتهایی که مربوط به گذشته یعنی اوایل دهه 2000 بوده از ایران تحقیق کند. از این رو اتفاق جدیدی رخ نداده که آژانس با کشف آن فعالیتها متوجه شود زمان گریز هستهای ایران کمتر شده است. به گفته فنیهای آژانس دامنه فعالیتهای ایران برای آژانس مشخص است. بدین معنا که آژانس مطلع است که ایران در سایت های خود از جمله فردو، نطنز و غیره چه اقداماتی انجام میدهد.
او اضافه کرد: از این رو این بازرسیها، چیز مهمی را کشف نخواهد کرد بدین معنا که بگویند دامنه برنامه هستهای ایران بسیار گسترده تر از آن چیزی بوده که فکر می کردند! در مجموع از نظر فنی مسئله مهمی نیست و ایران آن مسئله را حل خواهد کرد. مشکل اصلی، مشکل سیاسی است. آقای غریب آبادی و سایر مسئولین به آن اشاره کردند. برداشت ایران این است که این ماجرا و نحوه برخورد آژانس، یک سناریو است که اسرائیل طراحی کرده و ترامپ از آن حمایت کرده است. آنها در این سناریو به دنبال این هستند که موضوع را آنچنان بحرانی کنند که ایران از برجام خارج شود و مسئله را به شورای امنیت ببرند و تحریمها را بازگردانند و ایران هراسی را از سطح منطقهای به سطح بین المللی گسترش دهند.
قهرمانپور با بیان اینکه اسرائیل و عربستان نیز به دنبال ایران هراسی هستند تا با خروج ایران از برجام، آن را به سطح بین المللی بکشانند، اشاره کرد: این یک نوع تحلیل است. بدین معنا که شاید در داخل برخی ممکن است با آن موافق نباشند. به همین دلیل اگر تحلیل وزارت امور خارجه، شورای عالی امنیت ملی و سایر تصمیم گیران در مورد برجام همین باشد، در آن صورت ایران این مسئله را به صورت مقتضی حل میکند و شرایط را بحرانی نخواهد کرد اما اگر این تحلیل و محاسبه تغییر پیدا کند و ایران بخواهد رویکرد دیگری اتخاذ کند آن زمان ممکن است که بر موضع خود پافشاری کند و کوتاه نیاید.
او درباره اجازه دسترسی ایران به آژانس برای بازدید از سایتها براساس ادعاهای اسرائیل نیز توضیح داد: به هر حال این یک مسئله حقوقی مورد اختلاف است. ایران اعلام کرده است که نمی توانیم به آژانس اجازه دسترسی دهیم به این دلیل که اسرائیل عضو NPT نیست و نمیتواند، به عنوان طرف سوم از مزایای بودن در پیمان استفاده کند. از سوی دیگر آژانس اعلام کرده است که ما برای تکمیل راستی آزمایی میتوانیم از هر منبعی که بخواهیم استفاده کنیم. برخیها میگویند اگر بدون دلیل به آژانس اجازه بازرسی بدهیم این کار تبدیل به رویه می شود و برای آژانس حق ایجاد میکند. این مسئله مورد اختلاف است و جواب قطعی و روشن حقوقی ندارد. هر زمان که فشار سیاسی به ایران وارد شده ممکن است ایران از این راه حل استفاده کند. 2/5