آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حق ندارد از مراکز غیرهسته‌ای بازدید کند/ در طول تاریخ هیچ کشوری به اندازه ایران با آژانس، همکاری نکرده است/ سال گذشته میلادی ۳۰۰ بار از ایران بازدید کردند

«حسن بهشتی‌پور»، کارشناس مسائل هسته‌ای، در پاسخ به اینکه آیا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این حق را دارد که از هر مکانی که مدنظر دارد، بازدید کند؟ به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا گفت:  آژانس حق دارد بر مراکزی که هسته ای اعلام شده، نظارت کند اما نمی‌تواند از مکان‌هایی که هسته‌ای اعلام نشده، بازدید انجام بدهند. منتها در پروتکل‌های الحاقی جهت اعتمادسازی به شرطی که دلایل منطقی بیاورند و اسناد و مدارکی را ارائه کنند، این حق را برای آژانس قائل شدند، که آن هم مشروط به اجازه کشور میزبان است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: در حال حاضر بحث ایران و آژانس بر روی این است که ایران می‌گوید هنوز از سوی آژانس اسناد و مدارکی جهت بازدید از مراکز مورد نظر، به صورت رسمی به ایران ارائه نشده است و آژانس صرف یک گزارش که دشمنان ایران، تهیه کردند می‌خواهد بازدید کند اما مدیرکل آژانس تاکید بر بررسی دارد برای حل این مسئله راه حل‌های میانه‌ای وجود دارد لذا گروسی به تهران آمده است که بر روی این راه‌حل‌ها به توافق، برسند و بسیار این امیدواری وجود دارد که به توافق برسند و راه حل پیدا شود.

بهشتی‌پور در توضیح علت تاکید آژانس بر بازرسی از برخی مراکز تصریح کرد: آژانس در اطلاعیه‌ رسمی خود نمی‌گوید این مراکز هسته‌ای هستند، بلکه می گوید، درخواست بازدید دادیم اما ایران، اجازه نداده است. نکته حائز اهمیت این است که آژانس در این مورد به صورت قطعی قضاوت نمی‌کند و نمی‌گوید این مراکز هسته‌ای هستند بلکه می‌گوید باید بررسی کنم و از ایران اجازه می‌خواهد که در طی بازدید از این مراکز بررسی کند که آیا گزارشی که اسرائیلی‌ها دادند، صحت دارد یا خیر. بنابراین آژانس در جهت راستی آزمایی می‌خواهد این بررسی را انجام دهد که ایران هم می‌گوید در صورتی اجازه بررسی می‌دهم که مدارک اسرائیلی‌ها که براساس آن مدعی بازرسی هستید را در اختیارم بگذارید. لذا بحث بر روی پیدا کردن راهی برای حل مسئله است.

بهشتی‌پور در تشریح راه‌حل‌های موجود جهت حل مسئله پیش‌آمده میان ایران و آژانس اظهار کرد: راه‌حل‌های متعدد وجود دارد که در پروتکل های الحاقی هم به بعضی از آنها، اشاره شده است. یکی از این راه‌حل‌ها این است مراکزی که به هر دلیلی اجازه دسترسی نمی‌دهند را از طریق دستگاه‌های موجود ارزیابی کنند. در واقع دستگاه‌هایی وجود دارند که از بیرون محوطه می‌سنجند که آثار اورانیومی در مرکز مودر نظر وجود دارد یا خیر چرا که اگر آثار اورانیوم وجود داشته باشد آن مرکز هسته‌ای است و اگر وجود نداشته باشد آن مرکز هسته‌ای نیست. البته راه حل‌های دیگری هم وجود دارد. ضمن اینکه مذاکرات آژانس با کشورهای میزبان نه فقط با ایران بلکه با هر کشور دیگری، محرمانه است و بین خود آژانس و آن کشور می‌ماند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: محرمانه بودن مذاکرات آژانس با کشورها به این دلیل نیست که آن کشور  پنهان کاری می‌کند، بلکه به این دلیل است که ضرورتی ندارد اطلاعات کشور مورد نظر در خبرگزاری‌ها، منتشر شود و به اطلاع همه برسد. در نهایت منظور این است که فعالیت‌ها، مذاکرات و بازرسی‌ها جنبه محرمانه دارند اما باید به این توجه کرد که گزارش گروسی مدیرکل محرمانه نیست و در روی سایت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد.

بهشتی‌پور در خصوص نقش سفر گروسی به ایران و تاثیر آن بر نزدیک شدن دیدگاه دو طرف خاطرنشان کرد: ادامه مذاکرات ایران و آژانس بعه نفع دو طرف است. البته ایران بیشترین و گسترده‌ترین همکاری‌ها را با آژانس داشته که در طول تاریخ آژانس، بی‌سابقه است و در هیچ دوره‌‎ای آژانس از هیچ کشوری تا این اندازه بازرسی و بازدید نکرده است، به عنوان مثال در سال گذشته میلادی آژانس 300 بار از ایران بازدید کرد که از این تعداد بیش از 30 مورد به صورت سرزده از جاهایی بوده که از قبل اعلام نشده بود.

او در پایان یادآور شد: گزارش‎های گروسی نشان‌دهنده این است که ایران بیشترین همکاری را با آژانس داشته است لذا به نفع آژانس است که این همکاری را ادامه دهد نه اینکه با ایجاد مشکلات جدید، عملا مانع از این همکاری شود. لازم به ذکر است تا زمانی که آژانس در چارچوب وظایف حقوقی و فنی حرکت کند، هیچ اختلافی با ایران به وجود نمی آید.۳