مانعی برای اجرای برجام از سوی اروپایی‌ها وجود ندارد/ چین نگران بالا گرفتن تنش بین کشورهای منطقه است/ برگزاری کمیسیون اخیر برجامی تحول مثبتی است

«کورش احمدی»، دیپلمات پیشین کشورمان در سازمان ملل متحد در دفتر نیویورک و ژنو، درباره ارزیابی نشست اخیر کمیسیون مشترک برجام به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا گفت: برداشت من این است که برگزاری این کمیسیون را می توان تحول مثبتی بعد از یک دوره تحولات نه چندان مثبت به شمار آورد. بیانیه ای که در پایان این نشست منتشر شد، عمدتا حاوی تکرار مواضع همیشگی در حمایت از برجام بود؛ تنها در بند آخر آن نکته تازه ای مطرح شده بود که با توجه به شرایط و بستر بحث های جاری به نظر مثبت و حائز اهمیت است.

او اضافه کرد: در بخشی از این بند گفته شده که "وزرا دورنمای بازگشت آمریکا به برجام را تصدیق و بر آمادگی و تشریک مساعی خود برای پرداختن مثبت به آن تاکید کرده‌اند." به علاوه، یکی از خبرنگاران روزنامه وال استریت ژورنال که شخص مطلعی است و دسترسی های خوبی نیز دارد، در توئیتی بعد از نشست کمیسیون نوشت: "پیام اساسی نشست دوشنبه این بوده که بگذارید برجام بدون پیش‌شرط احیا شود." برخی دیپلمات های اروپایی نیز مطالب مشابهی به خبرنگاران گفته اند. 

احمدی خاطرنشان کرد: وزرای خارجه آلمان و انگلیس نیز بعد از نشست در مصاحبه های خود صحبتی از شرط و شروط برای بازگشت بایدن به برجام نکردند. این در واقع برعکس کاری است که وزیر خارجه آلمان در مصاحبه دو هفته پیش خود با اشپیگل کرد و از ناکافی بودن برجام به صورت کنونی و لزوم تقویت و گسترش آن و نیز از لزوم پرداختن به برنامه موشکی و سیاست منطقه ای ایران، سخن گفته بود.

کارشناس مسائل بین الملل اضافه کرد: وزیر خارجه انگلیس نیز تنها از این صحبت کرد که ایران برنامه هسته ای اش را گسترش ندهد که این را می توان اشاره ای به مصوبه مجلس ایران به شمار آورد. ضمن اینکه مقامات انگلیسی طی یکی دو ماه گذشته اظهاراتی از نوع صحبت های مقامات آلمانی و فرانسوی در مورد تقویت برجام و برنامه های موشکی و منطقه ای، نکرده بودند. در هر حال اکنون به نظر نمی رسد که مانعی از سوی آلمان و فرانسه برای احیای برجام در کار باشد.

او با بیان این مطلب که تنها باید از دو جهت نگران بود، گفت: یکی از  دلایل اصرار بر اجرای مصوبه مجلس ایران که می تواند کار را در رابطه با اروپایی ها و آمریکایی ها دشوار تر کند و نیز از سوی سناتورهای تندرو در آمریکا که تلاش دارند، دولت ترامپ را به ارائه برجام به سنا به عنوان یک معاهده برای ابراز نظر متقاعد کنند، در چنین صورتی، برجام قادر به کسب دو سوم آراء نخواهد بود و رد شدن آن ممکن است به لحاظ حقوقی برای دولت بایدن مشکلاتی ایجاد کند. 

این تحلیلگر مسائل بین الملل در بخش بعدی از سخنان خود به راهکارهای ارائه شده توسط چین اشاره داشت و در این باره تصریح کرد: دو بند اول از این 4 بند حاوی مطلب جدیدی نیست و تکرار مواضع عمومی چین و روسیه و ایران است که اروپا نیز با قدری تفاوت قائل به آنها بوده است. بند سوم اشاره به نحوه بازگشت دو کشور ایران و آمریکا به تعهدات برجامی دارد، به این معنی که جزئیات این بازگشت به تعهدات و تقدم و تاخر انجام تعهدات ایران و آمریکا، چگونه باشد. این موضوعی است که اگر چه در کلیات و علی الاصول ممکن است در مورد آن توافق شود، اما به مصداق "شیطان در جزئیات است"، ممکن است در ارتباط با جزئیات آن مشکلاتی به وجود آید.

او ادامه داد: البته اگر اراده سیاسی در طرفین وجود داشته باشد، رفع مشکلات نباید چندان دشوار باشد. بند چهارم در واقع منعکس کننده نگرانی چین از بابت تاثیرگذاری منفی تنش بین ایران و کشورهای عربی جنوب خلیج فارس بر احیای برجام است، این شاید در ادامه پیشنهادی باشد که وزیر خارجه چین در نشست شورای امنیت سازمان ملل در اکتبر گذشته مطرح کرد. در آن نشست چین پیشنهاد کرد که با هدف کاهش تنش و ایجاد بستری برای حفاظت از برجام، پلتفورمی برای گفتگوهای چندجانبه بین کشورهای منطقه خلیج فارس ایجاد شود.

احمدی متذکر شد: چین که مقدار قابل توجهی نفت از منطقه خلیج فارس وارد می کند و سرمایه گذاری های گسترده ای در کشورهای عربی منطقه انجام داده، نگران بالا گرفتن تنش بین کشورهای منطقه است و تلاش دارد به سهم خود، گامی در جهت کاهش تنش در منطقه بردارد. البته با توجه به روابط گسترده کشورهای عربی منطقه با آمریکا بعید است که چین بتواند به لحاظ سیاسی به بازیگر عمده ای در این منطقه، تبدیل شود. 4