اشتباهی که در صداوسیما فاجعه آفرید/ جنجال «مداح» و واکنش «صداوسیما»

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ به نظر می‌رسد که روند اشتباهات پی در پی صدا و سیما نقطه پایانی ندارد. اتفاقاتی خواسته یا ناخواسته در برنامه‌های صداوسیما رخ می‌دهد که نه تنها مورد نقد و هجمه مخاطبان بوده، بلکه صدای مسئولین و بعضا علما را هم بلند کرده است. اخیرا نیز مقام معظم رهبری در خصوص عدم توجه درباره بکارگیری زبان درست و صحیح در برنامه‌های تلوزیون، از این سازمان، گلایه داشتند.

سلسله این اشتباهات در چند ماه اخیر به توهین یک مداح به اعتقادات اهالی سنت انجامید. امری که نه تنها برخلاف قانون اساسی است، بلکه با موازین شرعی، عرفی، اخلاقی و انسانی نیز همخوانی ندارد.

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر امام‌جمعۀ اهل سنت زاهدان، بیانیه‌ای را در واکنش به توهین آشکار به اهالی سنت منتشر کرد و «جرم‌انگاری» توهین به مقدسات اهل سنت و تعیین مجازات برای هتاکان را راهکاری برای مهار کردن این رویه دانست.

در بخشی از متن این بیانیه آمده است: « متأسفانه این بار اول نیست که برخی از مداحان، بازیگران، استادان حوزه و دانشگاه، هنرمندان، ورزشکاران و حتی مسئولان، حرمت مقدسات اهل سنت را که مقدسات اکثریت مسلمانان نیز هستند، زیر پا می‌گذارند و تیشه به ریشۀ وحدت مسلمانان می‌زنند این در حالی‌ست که مقام معظم رهبری و برخی از مراجع بزرگوار با صدور فتوا، حرام بودن توهین به مقدسات اهل سنت را اعلام داشته‌اند. معلوم می‌شود افراد هتاک توجهی به فتوای رهبری ندارند و باید به روشی دیگر ریشۀ این نوع هتاکی‌ها خشکانده شود.»

قانون اساسی در اینباره به ما چه می‌گوید؟

در ماده 513 قانون مجازات اسلامی(تعزیزات) چینین آمده است: «هرکس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول حکم ساب النبی باشد، اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.»

به موجب ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی هر کس پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم و یا هر یک از انبیاء عظام الهی را دشنام دهد یا قذف کند (قذف عبارت است از نسبت دادن زنا یا لواط به شخص دیگر هرچند مرده باشد.) ساب‌النبی است و به اعدام محکوم می‌شود.

در خصوص دو ماده اخیر ابهاماتی وجود دارد و تشخیص مشمولیت مداح مذکور بر عهده مراجع ذی‌صلاح است.

اصل دوازدهم قانون اساسی به ما می‌گوید: «دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی‌عشری است و این اصل الی‌الابد غیرقابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام کامل می‌باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) و دعاوی مربوط به آن در دادگاه‌ها رسمیت دارند و در هر منطقه‌ای که پیروان هر یک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها برطبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب.»

طبق این اصل هرگونه توهین به مسلمانانی که قائل به مذاهبی غیر از شیعه هستند؛ عملی غیرقانونی محسوب خواهد شد.

نعمت احمدی: این مداح قطعا جرمی را مرتکب شده است

«نعمت احمدی»، حقوقدان، در این خصوص به خبرنگار سیاسی برنا گفت: این مداح قطعا جرمی را مرتکب شده است. ما نمی توانیم به دیگران تهمت بزنیم و توهین کنیم چه برسد به اعتقادات آنها.

وی با اشاره به جمعیت کثیر اهل تسنن در کشور گفت: اهل سنت در کشور ما جمعیت زیادی محسوب می‌شوند. در حاشیه‌های مرزی، جنوب و بخش‌های عرب‌نشین ایران، برادران اهل سنت هستند و سالیان زیادی است که در کنار هم زندگی و رعایت حال یکدیگر را می‌کنیم.

این حقوق‌دان در ادامه اظهار کرد: مرحوم آیت الله بروجردی در زمان شیخ شلتوت به الازهر نماینده فرستادند. برادران اهل تسنن، مذهب تشیع را به عنوان مذهب پنجم پذیرفتند و این بسیار مهم و اثرگذار بود. حضرت امام خمینی(ره) تکلیف کردند کسانی که به مکه مشرف می‌شوند، می‌توانند در نماز به امام اهل سنت اقتدا کنند.

احمدی با اشاره به اینکه اهالی سنت نیز مالیات می‌پردازند، گفت: رادیو تلوزیون با سرمایه ملی و مالیات اداره می‌شود و برادران اهل سنت هم مالیات دهنده هستند.

این حقوقدان در ادامه بیان کرد: وقتی بحث تفرقه افکنی پیش می‌آید، آن اتحادی که مورد نظر مسئولین کشوری هست، آسیب می‌بیند.

وی لزوم امحای برخوردهای دوگانه را متذکر شد و گفت: البته باید بپذیریم نوع رفتار با برادران اهل تسنن در جاهای دیگر هم مناسب نیست مثلا در یک مسجد برای اهل سنت وجود ندارد. نباید به این مسئله به عنوان یک توهین ساده بسنده کنیم. باید مسئولین کشور به اختلاف و نگاه دوگانه‌ای که بین اهل تسنن و شیعه صورت می‌گیرد؛ نگاه دیگری داشته باشند. عید فطر نزدیک است، آیا آنها می‌توانند نماز عید فطر را با امامت امامان خود برگزار کنند.

این وکیل دادگستری افزود: درخواست من این است، حساسیتی که در رابطه با گفتار این مداح ایجاد شد را بیش از یک توهین به مقدسات و محترمات برادران اهل تسنن ببینیم.

وی عکس‌العمل مسئولین صدا و سیما را مناسب قلمداد کرد و گفت: آقای علی عسگری واکنش مناسبی داشتند. با مسئول شبکه و دست اندرکاران آن تریبون آزاد برخورد کردند. دادگستری هم باید با فرد خاطی برخورد کند تا این رفتارها در جامعه ریشه ندواند. نباید اتحادی که در کشور هست تبدیل به نفاق زیر سایه تفاوت مذهبی شود.

نعمت احمدی در پایان گفت: قانون اساسی ادیانی چون، ارمنی، یهودی و زرتشتی را به رسمیت می‌شناسد و دارای نماینده در مجلس هستند. وقتی در قانون یک فرد با یک توهین ساده به فردی دیگر، تحت تعقیب قرار می‌گیرد و مجازات می‌شود، پس به طریق اولی توهین به مقدسات دیگر مذاهب، مجازات دارد.

پیش‌گیری بهتر از درمان است

«مرتضی میرباقری»، معاون صدا و سیما، از صحبت‌های قدمی در پخش زنده اظهار تاسف کرده و گفته بود آنچه اتفاق افتاده "خارج از اراده مدیران شبکه" بوده است.

میرباقری با عذرخواهی از برادران و خواهران و علمای بزرگوار اهل‌سنت اعلام کرده بود که مدیر، تهیه‌کننده و ناظر برنامه اخراج و نیز مدیر شبکه پنج سیما به‌دلیل این کوتاهی توبیخ شده است.

معاون صدا و سیما همچنین گفته بود که صدا و سیما از این فرد به محاکم قضایی شکایت خواهد کرد چرا که این مداح از آنتن زنده سوء‌ استفاده کرده و مطالبی نامربوط و خلاف محور وحدت اسلامی‌ بیان کرده است. اما در نهایت «علی عسگری»، رئیس سازمان صداوسیما، خبر برکناری مدیر شبکه 5 را اعلام کرد.

در ادامه هم مداح اهانت کننده به مقدسات اهل سنت پس از احضار با قرار تامین کیفری آزاد شد و روند رسیدگی به پرونده ادامه دارد.

«مصطفی کواکبیان»، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، در تذکر شفاهی در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس با اشاره به رفتار برخی شبکه‌های صدا و سیما، گفت: «شنیدم با عوامل توهین به اهل سنت برخورد شد اما پیش‌گیری بهتر از درمان است.»

این اشتباه اولین بار رخ نداده است که با یک عذرخواهی بتوان بار منفی آن را کاهش داد. آن هم در شرایطی که نشریاتی چون «صدا» با ارتکاب تنها یک اشتباه، چندین روز توقیف می‌شوند. این برخوردهای دوگانه توجیه‌پذیر نیست، چرا که صدا و سیما و طیف مخاطبانش با خوانندگان نشریات و مطبوعات به لحاظ کمی قابل مقایسه نیستند. پس صداوسیما باید با حداکثر توجه و حساسیت و موشکافی رصد شود، چه در سطح انتخاب مدیران و چه در رابطه با کفایت مجریان برنامه‌ها.

اهالی تسنن پیش از هرگونه تقسیم‌بندی مذهبی، انسان و پس از آن برادران و خواهران دینی ما هستند. دلجویی از اهالی این مذهب که در اقلیت به سر می‌برند اما هموطنان ما محسوب می‌شوند، با عذرخواهی، امکان‌پذیر نخواهد بود.