هم ایران و هم آمریکا به میانجی‌گری ژاپن نیاز دارند/ ترامپ برای اینکه از استیضاح جان سالم به در ببرد به دنبال مذاکره با ایران است

«پیرمحمد ملازهی»، کارشناس مسائل خاورمیانه، درباره اولین سفر روحانی به ژاپن پس از سفر سال 2000 محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین کشورمان، به این کشور به خبرنگار سیاسی برنا گفت: زمانی که شینزو آبه به ایران سفر کرد قرار بود بین ایران و آمریکا میانجی‌گری کند که تنش‌ها در مناسبات این دو کشور کاهش پیدا کند و بتوان راه حلی پیدا کرد. در آن زمان، موضع‌گیری در ایران به سمتی رفت که به نوعی شینزو آبه دست خالی به ژاپن بازگشت.

او افزود: سفر روحانی در راستای ادامه مذاکرات با این کشور است و او در پاسخ به سفر آبه به ژاپن سفر می‎کند. ژاپنی‌ها امیدوار نیستند مذاکره‌ای بین ایران و آمریکا صورت گیرد. البته تنها ژاپن نیست که تمایل به میانجی‌گری دارد بلکه بسیاری از کشورهای دیگر نیز این اعلام آمادگی را کردند که به نوعی بتوانند، شاید از این تنش‎‌ها در منطقه از یک سو بین ایران و کشورهای منطقه و مناسبات ایران و آمریکا از سوی دیگر بکاهند. باتوجه به شرایطی که پس از خروج ترامپ از برجام و همچنین فشارها و تحریم‌های اقتصادی آمریکا به ایران ایجاد شده است و از طرفی نیز ترامپ به مذاکره با ایران نیاز دارد تا بتواند در  سیاست خارجی، موفقیتی را برای خود کسب کرده و برای خود ثبت کند و اگر بتواند از وضعیت استیضاح و مسئله اوکراین جان سالم به در ببرد، به دنبال این است که با ایران به یک جمع‌بندی دست پیدا کند.

ملازهی تاکید کرد: تحلیل روحانی این است که فکر می‌کند شرایط برای اینکه بتوان از طریق ژاپن به دستاوردی رسید، مطلوب است چراکه ژاپن یکی از خریداران اصلی نفت ایران است و در گذشته مناسبات تجاری و اقتصادی گسترده‌ای نیز با ایران داشته است و در حال حاضر به دلیل تحریم‌های آمریکا نمی‌تواند این مناسبات را داشته باشد. در هر صورت اگر فضا برای تجارت با ژاپن و همچنین خرید نفت از ایران از سوی ژاپن باز شود به نظر می‌رسد که ژاپن از جمله کشورهای هدف برای ایران در این باره است.

او ادامه داد: دو نکته را باید در این باره در نظر گرفت. یکی اینکه ژاپن موقعیت مطلوبی به دلیل ارتباط خوب و نزدیک با آمریکا دارد اما اینکه آیا هماهنگی مجددی می‌تواند صورت گیرد که آمریکا و ایران بتوانند حداقل درباره مسائل مربوط به برجام به یک جمع‌بندی دست یابند، جای سوال است. دوم اینکه آیا ژاپن می‌تواند به تجارت با ایران از طریق نفت و غیره ادامه دهد با توجه به اینکه در گذشته از سوی آمریکا به معافیت‌هایی نیز دست پیدا کرده بود که این هم خود جای سوال و ابهام است. بنابراین روحانی به دنبال این مسئله است اما به هر حال ابهامات زیادی در این باره وجود دارد و باید منتظر ماند.

او با بیان اینکه این رفت و آمدها تداوم داشته است نیز عنوان کرد: پارلمان ژاپن طرحی را برای اعزام نیروهای نظامی به خلیج فارس تصویب کرد و جنبه قانونی نیز پیدا می‌کند. اهمیت این اقدام برای ژاپن این است که ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم، حق تاسیس ارتش نداشته است اما در سال‌های گذشته شرایط مساعد شد و آمریکایی‌ها به ژاپنی‌ها اجازه دادند که قدرت  دفاعی تشکیل دهند. تاکنون به صورت حداقلی، ژاپنی‌ها توانسته‌اند خارج از ژاپن، نیرو اعزام کنند. از این رو آمدن ژاپنی‌ها به خلیج فارس، در واقع در راستای طرح ائتلاف امنیتی آمریکاست. یکی اینکه آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که تنگه هرمز در خلیج فارس را بین‌المللی کنند و اگر بتوانند حاکمیت بر این منطقه را تحت تاثیر این مسئله قرار دهند و خودشان امنیت خلیج فارس و تنگ هرمز را برعهده گیرند. البته مشکلات بسیاری در این زمینه وجود دارد. ایران زیر بار این مسئله نمی‌رود و خود طرح جداگانه‌ای تحت عنوان «ابتکار صلح هرمز» را  به کشورهای منطقه مطرح کرده است تا کشورهای منطقه بتوانند با همکاری یکدیگر امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز را  بدون دخالت کشورهای خارجی تامین کنند.

این تحلیلگر مسائل بین‌المللی اظهار کرد: به هر حال دو طرح در این زمینه وجود دارد یکی طرح ایران است که قضیه را منطقه‌ای می‌بیند و دیگری طرح آمریکا است که این مسئله را بین‌المللی می‌بیند. آمریکا معتقد بوده نفت مسئله‌ای بین‌المللی است و چون مقادیر زیاد سوخت از تنگه هرمز عبور می‌کند جنبه بین‌المللی دارد. به نظر می‌رسد ژاپنی‌ها در حال حرکت به سمت آمریکایی‌ها هستند و در این شرایط، بسیار دشوار است که بتوان گفت، روحانی بتواند ژاپنی‌ها را قانع کند که به سمت آمریکایی‌ها نروند چراکه ژاپنی‌ها طرحی را در این باره تصویب کردند. علاوه بر این، ژاپنی‌ها معتقدند شرایط برای حضور ارتش ژاپن در خارج  و در سطح بین‌الملل فراهم شده و این در واقع امتیازی است که ژاپنی‌ها از آمریکا دریافت کرده‌اند، به ویژه با توجه به مسئله  ملی‌گرایی که در ژاپن آغاز شده است. کم وبیش کشورهایی که نیاز به نفت دارند نگرانی جدی بابت تنگه هرمز دارند. ژاپنی‌ها طبق منافع خود عمل می‌کنند به هر حال سفر روحانی با توجه به این ‌گزاره‌ها می‌تواند، دارای اهمیت باشد و تردیدی در این زمینه وجود ندارد.