فرار از زندان یا کرونا؟!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا؛ "کرونا"، ویروسی که پشت درهای زندان هم نمی‌ایستد و اینبار در آغاز سال نو، برای قوه قضائیه چالش‌هایی جدی ایجاد کرد. شورش در زندان‌ها و فرار تعدادی از زندانیان از جمله‌ این چالش‌ها بود.

با اعلام رسمی شیوع ویروس کرونا در اوایل اسفند ماه، قوه قضائیه برای کنترل این ویروس در زندان‌ها تدابیری اندیشید؛ ضدعفونی و سالم‌سازی محیط زندان‌ها و اعطای مرخصی به برخی از زندانیان، ازجمله این تدابیر بود. با وجود همه این تدابیر برخی از زندان‌های کشور در سال جدید صحنه شورش و درگیری و بعضا فرار بودند.

پیش از آغاز سال نو، «غلامحسین اسماعیلی»، سخنگوی قوه قضاییه، از اعطای مرخصی به بیش از ۵۴ هزار زندانی خبر داده و گفته بود که این کار برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا صورت پذیرفته است.

اسماعیلی در آخرین نشست خبری خود در سال 98 که روز 27 اسفند برگزار شد، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به حجم زیاد آزادی زندانیان برخی شهروندان دغدغه امنیت دارند ایا تدابیری در این خصوص اندیشیده شده است، گفت: «برای اینکه این دغدغه برای هموطنان نباشد تدابیر مختلفی را اتخاذ کردیم. در بخشنامه تاکید شده است عده‌ای از زندانیانی که آزادی آن‌ها برای شهروندان مخاطره‌آمیز بود به آنها مرخصی داده نمی‌شود و این اقدام نیز صورت گرفت. زندانیانی که سابقه سرقت داشتند و احیانا از این مرخصی استفاده کردند با هماهنگی با نیروی انتظامی لیست آنها به انضمام آخرین محل اقامت آنها به مراجع انتظامی ابلاغ شده است تا بتوانند از باب احتیاط این قبیل افراد را تحت رصد داشته باشند. تعدادی که به مرخصی رفتند به وسیله سامانه‌ها و پابند الکترونیک تحت رصد قرار می‌گیرند.»

روز چهارشنبه (28 اسفند 98) مرکز رسانه قوه قضاییه از ارسال نامه ابراهیم رئیسی به مقام معظم رهبری خبر داد. رئیس قوه قضائیه در این نامه خواستار موافقت با عفو و یا تخفیف مجازات تعدادی از محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیروهای مسلح و سازمان تعزیرات حکومتی شده بود.

با موافقت رهبری، قوه قضائیه ایران اعلام کرد که محکومان جرایم امنیتی کمتر از پنج سال هم مشمول عفو قرار گرفته‌اند، همچنین تعدادی از زندانیانی که در اسفند ماه به مرخصی رفتند به زندان بازنمی‌گردند.

روز بعد اداره زندان‌های لرستان با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که چند نفر از زندانیان حین سرشماری و تطبیق و تشخیص هویت افراد مشمول عفو "از غفلت ماموران سوء استفاده کرده و از محل اردوگاه متواری شدند."

به گفته فرماندار خرم‌آباد، در حین فرار یک زندانی کشته و یک نفر نیز دستگیر شده بود. 

خبر اعتراض محکومین در زندان الیگودرز استان لرستان در اولین روز سال 99 منتشر شد. «حمید کشکولی»، فرماندار الیگودرز درباره این شورش اظهار کرده بود: «در درگیری های درون زندان یک زندانی کشته و یک نفر دیگر از ناحیه پا مجروح شدند.»

7 فروردین با دیده شدن دود آتش‌سوزی از زندان تبریز و انتشار تصاویر آن از طریق فضای مجازی، شایعه شورش و ناآرامی بالا گرفت.

«بهروز مهدوی»، فرماندار تبریز، شورش در زندان را شایعه خواند و گفت: «وقوع آتش‌سوزی جزئی و نگرانی ناشی از آن میان زندانیان و انتظامات زندان تبریز موجب التهاب در این مکان شد که اخبار منتشر شده مبنی بر وقوع تیراندازی در زندان تبریز کذب است. البته در اطلاعیه زندان تبریز آمده بود چند نفر از زندانیان خواسته‌هایی داشتند که با صحبت و توضیحات مسئولان مربوطه موضوع منتفی شد.»

8 فروردین تصاویر مربوط به فرار تعدادی از زندانیان از زندان سقز دست به دست می‌شد. فارس نوشت: «شامگاه امروز (8فروردین) زندانیان زندان سقز شورش کرده و بیش از ۸۰ نفر از زندان متواری شده‌اند. شاهدان عینی می‌گویند، تعدادی از این زندانیان در حین فرار ماشین‌های عبوری از مسیر را به زور از مردم گرفته و یا سوار شده‌اند و با تهدید چاقو از محل گریخته‌اند. براساس مشاهدات این شاهدان عینی، تعدادی از این زندانیان از کوچه‌های مقابل زندان وارد شهر شده و فرار کرده‌اند.»

«صادق حسینی»، فرمانده سپاه بیت المقدس کردستان در مصاحبه‌ای گفته بود که علت "احتمالی" فرار جمعی از زندانیان زندان سقر "ترس از کرونا بوده و شهر سقز الان در امنیت است و ماموران در شهر حضور دارند".

دو روز بعد به گفته «محمد جباری»، مرکز استان کردستان 10 تن از افراد متواری دستگیر شدند و 9 نفر نیز خود را تحویل زندان دادند. او همچنین ادعای برخی از رسانه‌ها مبنی بر عضویت تعدادی از زندانیان متواری در گروهک‌های ضدانقلاب را تکذیب کرد.

پس از این واقعه ابرهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه، دستور داده تا مراقبت‌های امنیتی از زندان‌های سراسر ایران افزایش یابد. او با صدور دستور ویژه از دادستان کل کشور خواسته برای بررسی این حادثه و بازگرداندن زندانیان کمیته‌های قضائی، اطلاعاتی و انتظامی تشکیل شود.

رئیسی تاکید کرد همچنان مسأله بهداشت و سلامت زندانیان نیز با اولویت دنبال شود و اجرای بخشنامه اخیر اعطای مرخصی و عفو تداوم یابد تا بواسطه اقدامات معدودی از مجرمان قانون ‎شکن و سهل‎ انگاری یا ضعف در تدابیر مراقبتی، سایر زندانیان که با رعایت مقررات در حال تحمل مجازات هستند، از تسهیلات و رأفت اسلامی محروم نشوند.

زندانیان همدان نیز دهم فروردین دست به شورش و اعتراض زدند. ایرنا نوشت: «تا این لحظه اطلاعات و گمانه زنی هایی در زمینه فرار زندانیان به دست نیامده و موضوع توسط نهادهای ذیربط در حال پیگیری و بررسی است.»

به گفته دادستان همدان، شورش با آتش‌زدن پتوها در بخشی از زندان آغاز شده و تنها چند ساعت به طول انجامیده است. بر اساس اظهارات این مقام قضایی هیچ یک از زندانیان نتوانسته متورای شود.

او گفته که افرادی که شرایط بخشنامه اعطای مرخصی به دلیل شیوع کرونا را داشته‌اند ولی به مرخصی نرفته‌اند، نتوانسته‌اند کفیل مناسبی برای خود معرفی کنند.